ትምህርተ_ሃይማኖት_እና_ክርስቲያናዊ_ሕይወት.pdf

• word cloud

• Extraction Summary

ስለ ሃይማኖት ምንነትና ስለ መቅድመይዘት ሀ ሃይማኖት ማለት ምንድን ነው።ያዱፅጋ ከጥቅሱ እንደምንማረው ሁለት ዓይነት መሥዋዕቶች ይጠይቁናል የመጀመሪያው የእግዚአብሔር ምስጋና ሁልጊዜ ስለሁሉ ነገር መሆነን ስለሚያሳስበን ለምስጋናው ልዩ ቅርጽና ይዘት ይሰጠዋል ምስጋናችን በተወሰነ ጊዜና ደስ ባለን ጊዜ ብቻ አለመሆኑንና በተለይም በኀዘንና በችግራችን ጊዜ እንደ ጻድቁ ኢዮብ በማናቸውም የኑሮ ሁኔታ ውስጥ ሆነን ማመስገን በእግዚአብሔር ፊት ደስ የሚያሰኝ መሥዋዕት ነው ማለት ይቻላል ይህም የእውነት ምስክርነት በቃልና በተግባር በግልና በማኅበራዊ ኑሯችን የሚገለጽ እንጂ እንዲሁ በዝምታ ወይም በቸልተኝነት ተደብቆ መቅረት የለበትም ስለዚህ የምስጋናው ምስክርነት ሁልጊዜ በሁሉ ቦታ በክርስቲያናዊ ሕይወታችንና በመንፈሳዊ ሥራችን ሁሉ አስፈላጊ ስለሆኑ የዘወትር መመሪያዎቻችን አድርገን መያዝ አለብን የሁለተኛው መመሪያ እግዚአብሔርን ከማመስገን ጋር ይካሄዳል ስለዚህም የመጀመሪያው መመሪያ በሁለተኛው ውስጥ ይገኛል እንደ ሁለተ ኛው መመሪያ የምናደርገውን ሁሉ የምናደርገው የምንሠራውን ሁሉ የምን ሠራው ከምስጋና ጸሎት ጋር ጥረትና ትግል ማድረግ ይኖርብናል እንግዲህ ጌታን ክርስቶስ ኢየሱሰን እንደ ተቀበላችሁት በእርሱ ተመሳለሱ ሥር ሰዳችሁ በአርሱ ታነፁ እንደ ተማራችሁም በሃይማኖት ጽኑ ምስጋናም ይብዛላችሁ እንደ ክርስቶስ ትምህርት ሳይሆን እንደ ሰው ወግና እንደ ዓለማዊ እንደ መጀመሪያ ትምህርት ባለ በፍልስፍና በከንቱም መታለል ማንም እንዳይማርካ ችሁ ተጠበቁ ቆላ ወልደ እግዚአብሔር ክርስቶስ ከሰማያት ወርዶ በእመቤታችን በኩል ከአዳም ልጆች ጋር የሥጋ ዝምድናን መሥርቶ ከእኛ ጋር አንድ ሆነን እርሱን መስለን ከእርሱ ጋር እንድንኖር ነው። አልዕሉ አልባቢክሙ ልቡናችሁን ከፍ ከፍ አድርጉ የክርሰቶስ መንፈስ በልቡናችሁ ያደረ ሁሉ። ትንሣኤ ልቡና ያላችሁ ሁሉ።

• Cosine Similarity

ንጹሕ የሆነ ነውርም የሌለበት አምልኮ በእግዚአብሔር ኣብ ዘንድ ይህ ነው ወላጆች የሌላቸውን ልጆች ባልቴቶችንም በመከራቸው መጠየቅ በዓለምም ከማገኝ እድፍ ሰውነቱን መጠበቅ ነው ያዕ ፖምሥሀሠሮፖሦ ሯሪማኖምዮኖ ይረዕራጄራያኖሯ ኀሔይወፖ ያማሪሔመ ያፖሪፖ ሪዐሬሪሦሥ ያፍታፇ ፈሪድ እንግዲህ እስካሁን የተመለከትነው ትምህርተ ሃይማኖት ከፍቅር ሥራ ጋር በክርሰቲያናዊ ሕይወታችን በተግባር መገለጽ እንዳለበት የሚያስገ ነዝብ ነው ሰለዚህ ሕይወታችን በቃለ እግዚአብሔርና በመንፈሳዊ ነገር ሁሉ የተሟላና የተከናወነ እንዲሆን ለማድረግ በዚህ መጽሐፍ ውስጥ በማይለያዩ ትምህርተ ዛሃደማናትና ክርስቲሀናዌ ሕይወት በሦስት ክፍሉች የቀረቡ ዐበይት አርእስተ ትምህርት ይገኛሉ ከሁሉ በፊት ግን ስለ ትምህርተ ሃይማኖት መቅድም እንመለከታለን በመቅድሙ ርእስ ላይ እንደተገለጸው ከሰው የተገኘ ሃይማኖት ወይስ ከእግዚአብሔር በሚለው ጥያቄ ዙሪያ በማተኮር በሕገ ልቡናና በእግዚኣብሔር መገለጥ መካከል ያለውን ሁኔታና ልዩነት ካሳየን በኋላ በእውነተኛው ሃይማኖት ካመንን የምንድን መሆ ኑን ከማሳወቅ ጋር ለእምነት መታዘዝ እንደሚያስፈልግ ለማስረዳት እን ሞክራለን ቀጥሉም ወደ ክፍል አንድ ትምህርት እንሸጋገራለን ያፍጳ ዳድ የመጀመሪያው ዐቢይ ርአሰ ትምህርት ሃይማኖትንኖ እምነትን የሚመለከት ነው እምነታችን አንደሌሎቹ ዓለም ሃይማኖቶች በሕገ ልቡና ወይም በፍልስፍና ሳይሆን በመለኮታዊ መገለጥ በተለይም በክርስቶስ ሰው መሆንና በፈጸመው ተአምራት ባስተማረው ትምህርት ይልቁንም በማዳን ሥራው በሞቱና በትንሣኤው በተገኘ የሃይማኖት እውቀት ላይ ተመሥ ርቷል ስለሆነም ስለ እግዚአብሔር መኖርና ስለ ፈጣሪነቴ ስለ ምሥጢረ ሥላሴና ሰለ ሥነ ፍጥረቱ ከተገለጠው ከአግዚአብሔር ቃል ለመማርና ለማወቅ ስለተቻለ ይኸንኑ እንመለከታለን የመዳናችን መሠረት የሆነውን ምሥጢረ ሥጋዌንና ነገረ መስቀልን የተስፋውን ቃል በተመለከተ ምሥጢረ ትንሣኤ ሙታንንና የዘላለም ሕይወትን እንዲሁም ሌሉችንም በማጠቃለል የጸሎተ ሃይማኖት አንቀጸችን በመከተል ቅዱሳት መጓሕፍትን መሠረትና ምስክር በማድረግ ሐዋርያዊ ትውፊትን በመጠበቅ የተዘጋጀው የክርስትና መሠረተ እም ነት በአጭሩ በክፍል አንድ ትምህርታችን ቀርቧል ያፍጳሳ ዶታፖታ ለእኛ ለሰዎች ሲል ወደዚህ ዓለም መጥቶ በሰውነቱ የፈጸመው የማዳን ሥራውና ጸጋው ለፍጥረት ሁሉ እንዲዳረስና ከትውልድ ወደ ትውልድ እንዲተላለፍ ለማድረግ ክርሰቶስ ቤተ ክርስቲያኑን መሥርቷል ሐዋርያቱን ሹሞአል ስለዚህ ቅዱሳን ሐዋርያቱ ያደርጉት የነበረውን የጸሎትና የቃሉን አገ ልግሎት በመቀጠል ያላመኑት እንዲያምኑና እንዲጠመቁ ደቀ መዛሙርትም እንዲበዙ በማድረግ ቅድስት ቤተ ክርሰቲያን መሥራቿ ክርስቶስ ዳግመኛ እስኪመጣ ድረስ በእርሱ ስም አምነው ጽድቁንና የመዳን ጸጋውን እንዲያገኙ ታደርጋለች እንግዲህ የቃሉን ትምህርት ከመሰማትና ከማመን ጋር በጸሎት አገልግሎት በምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን አማካይነት ለምእመናን ሁሉ ሰለሚሰጠው ልዩ ልዩ የጸጋ ሰጦታዎች በክፍል ሁለት በጥቀቂቱ ተገልዷል ይፍ ሥሦኃንፖ ክርስቶስ እኛን በፍጹም ፍቅር ከመውደዱ የተነሣ ነፍሱን ለእኛ ቤዛ አድርጐ እንደሰጠ እኛም ደግሞ የእርሱን አርአያ ተከትለን ለወንድሞቻችን እንዲሁ ማድረግ እንደሚገባን ከላይ በጠቀሰነው መሠረት የእርሱን የፍቅር ትእዛዝ እንጠብቃለን መዳናችን እርሱን ከማመናችን ጋር የርሱን ቃልና ትእዛዝ በመፈጸም ጭምር ነው ስለዚህ መዳናችንና የዘላለም ሕይወትን ትምህርተ ዛደማናትና ክርስቲደናዊ ሕጾዉት መውረሳችን በሦስት ዐበይት ነገሮች ይገለጻል ሰው በቅድሚያ በሁለቱ ማለት በማመንና በመጠመቅ እንደሚድን ተጽፏል ማር ከነዚህ ጋር ደግሞ ሦስተኛው የጌታን ትእዛዛት በመጠበቅ የዘላለም ሕይወት እንደሚገኝ በቃለ ወን ጌል ተረጋግጧል ማቴ ሉቃ እነዚህ ሦስቱ አብረ ዋቸው ከሚገኙት ኣንቀጸጾች ጋር ሆነው በአንድ ክርስቲያን ሕይወት ውስጥ ካል ተገኙ ማንም ቢሆን ለዘላለም ሕይወት የሚያበቃ የጽድቅ ፍሬን ሊያፈራ አይች ልም በመሆኑም እነዚህ ሦስቱ በየአርእስታቸው ከሚገኙት አንቀጸጾች ጋር ሆነው በሦስቱ የመጽሐፉ ክፍሎች ተገልጸዋል ሰለዚህ ከሦስቱ ክፍሎች መካ ከል የፈለግነውን ብቻ መርጠን ሌላውን ሳናጣጥልና ሳንተው ሁሉንም በአንድነት መያዝ ይገባናል ይልቁንስ እነዚህን ሁሉ በመንፈሳዊ ተጋድሎ ጸንቶ መጠበቅ ያስፈልጋል እንግዲህ በክፍል ሦስት ክርስቲያናዊ ሕይወታችንና ምግባራችን በክርስቶስ ወንጌል በሁለቱ የፍቅር ትአዛዛት በአሥሩ ቃላትና በልዩ ልዩ መን ፈሳዊ ተጋድሎ ምን መሆን እንዳለበት በመጠኑ እንመለከታለን በተጨማሪ እያንዳንዱ ክፍል የራሱ መግቢያ ስላለው ያንኑ መመልከት ይበቃል በጸጋው እንድንድን ያደረገ እግዚአብሔር አሁንም በጸጋውና በረድኤቱ ቃሉንና ትእዛዙን አውቀን እንድናሳውቅ ጠብቀን እንድናስጠብቅ የመን ግሥቱም ወራሾች እንድንሆን እንደሚያስችለን በፍቅሩና በቸርነቱ ተማምነን በኢየሱስ ክርስቶስ ሆነን በስሙ ሃይማኖታችንን በመጠበቅ መንፈሳዊ ተጋ ድሏችንን በመቀጠል እስከ መጨረሻው በትዕግሥት እንጽና አስከ መጨረሻው የሚጸና እርሱ ይድናል ተብሎ ተጽፏልና ማር እናሱም ደግሞ በጌታችን በኢየሱስ ክርስቶስ ቀን ያለ ነቀፋ እንድት ሆኑ እስከ ፍጻሜ ድረስ ያጸናችኋል ወደ ልጁ ወደ ጌታችን ወደ ኢየ ሱስ ክርስቶስ ኀብረት የጠራችሁ እግዚአብሔር የታመነ ነው ቆሮ የሚያጸናችሁ ከክፉውም የሚጠብቃችሁ ጌታ የታመነ ነው የምናዛችሁንም አሁን እንድታደርጉ ወደፊትም ደግሞ እንድታደርጉ ስለ እናንተ በጌታ ታምነናል ጌታም ወደ እግዚአብሔር ፍቅር ወደ ክርስቶስም ትዕግሥት ልባችንን ያቅናው ተሰ አሜን ለስብሐት ለእግዚአብሔር በሰማያት ወሰላም በምድር ሥምረቱ ለሰብእ ትምህርተ ዛይማናትና ክርስቲፀናዊ ሕሀጠት የትምህርተ ሃይማኖት መቅድም። በእውነትም ብፁዓን ናቸው ምክንያቱም ብዙዎች ነቢያትና ጻድቃን ነገሥታትም ሊያዩትና ሊሰሙት ተመኝተው ሳይሆን ላቸው ቀርቷልና ማቴ ሉቃ የዓይን ምስክሮች ከነበሩት አንዱ ወንጌላዊ ዮሐንስ አስቀድሞ ስለ ነበረው ቃል ማለት ስለ ሕይወት ቃል በአካል መገለጥ ጉዳይ ምስክርነቱን በመጀመሪያ መልእክቱ እንደ ሚከተለው ሰጥቷል ስለ ሕይወት ቃል ከመጀመሪያው የነበረውንኖ የሰማነውን በዓይኖቻችንም ያየ ነውን የተመለከትነውንም እጆቻችንም የዳሰሱትን እናወራለን ሕይወትም ተገለጠ አይተንማል እንመሰክርማለን ከአብ ዘንድ የነበረውንም ለእኛም የተገለጠ ውን የዘላለምን ሕይወት እናወራላችኋለን እናንተ ደግሞ ከእኛ ጋር ኅብረት እን ዲኖራችሁ ያየነውንና የሰማነውን ለእናንተ ደግሞ እናወራላችኋለን ዮሐ ጋን ይህ የሐዋርያው ምስክርነት የሕይወት ቃል ማለት የእግዚአብሔር ቃል የተባለ ክርስቶስ በሚታይኖ በሚዳሰስ ሰውነት ተገልጦ ወደዚህ ዓለም መምጣቱን በተጨባጭ ሁኔታ ያረጋግጥልናል የአግዚአብሔር አካላዊ ቃል ወልደ አምላክ በአካለ ሥጋ ወደ ምድራዊ ሰዎች መምጣቱ ከክርስትና ውጭ በሆ በአንዳንድ የሃይማኖትና የፍልሰፍና ተከታዮች ዘንድ ከጥንት የነበሩትም ሆኑ አሁን ያሉት ስለ ሥጋዌ ነገር እየሰሙና እያወቁት ሊቀበሉት ኣይ ፈልጉም ምክንያቱም እንደነርሱ አመለካከት አምላክ ይህን ዓይነት ነገር ማድ ረግ አንደ ማይገባውና እንደሚያዋርደው ኣሊያም ሊያደርገው እንደ ማይወድና ሊሆንም እንደ ማይችል ነገር አስመስለው ያስባሉ ይናገራሉ እነርሱ እንደ መሰላቸው የራሳቸውን ስሜት ይናገሩ እንጂ እውነቱ ግን እግዚአብሔር ሁሉን ሊያደርግ ይችላል የሚሳነውም ነገር የለም ከፍጥረት ሁሉ ኣልቆ የሕይወትን እስትንፋስ እፍ ብሎ»ሕያው ነፍስ እንዲኖረው አድርጐ በአርአያውና በአምሳሉ በክብር ፈጥሮ በገነት ያኖረው ሰው በጠላት እጅ ተማርኮ ከገነት ወጥቶ ከክብሩ ተዋርዶ በእግረ አጋንንት ተረግጦ በመንጸፈ ደይን ወድቆ ቢያገኘው ከወደቀበት አንሥቶ ወደ ቀደመው ክብሩ ሊመልሰው ወደ እርሱ ቢመጣ ለእግዚአብሔር ክብር እንጂ ውርደት አኣይሆንም ሰውን ወዳጅ ርኅሩኅ አምላክ በፍቅሩ ጽንዓት ለሰው ክብር ሲል ሰው ቢሆን የበለጠ ይከብራል እንጂ ኣይ ዋረድም የበለጠ ይመሰገናል እንጂ አይነቀፍም የበለጠ ይወደዳል እንጂ አይ ጠላም ደግሞስ እግዚአብሔር ባወቀ በጥበቡና በቸርነቱ ወዶ ፈቅዶ ያደረገውን ነገር እሺ በጄ ብሎ መቀበል እንጂ ይህንን ወይም ያንን ሊያደርግ አይገባውም ብሎ በአምላክ ሥራ ውስጥ ጣልቃ መግባት የዓመፀኞችና የትዕቢተኞች አሊያም ያለ አዋቆች ንግግር ነው እንደዚህ ዓይነት አስተሳሰብ ያላቸው የሃይማኖት ወገኖች በሰው ሰውኛ ፍልስፍና እንጂ በመለኮታዊ መገለጥ ላይ አልተ መሠረቱም የክርስትና ሃይማኖት ለአንዴና ለሁሌም በምድር ላይ በተገለጠው የእግዚአብሔር ኃይልና ጥበብ ላይ ተመሥርታለች የዛሬ ዓመት ገደማ በቅድስት ሀገር በቤት እሥራኤል በሥጋ የተገለጠው የሕያው እግዚአ ብሔር ልጅ ክርስቶስ በልደቱኖ በሕይወቱ በትምህርቱና በተአምራቱ በሕማሙና በሞቱ በትንሣኤውና በዕርገቱ ዓለምን ከኃጢአትና ከሞት ለማዳን ትምህርተ ዛዩማናትና ክርስቲፀናዌ ሕጾዉጠት ያደረገው ሁሉ አንድ ጊዜ የተፈጸመ እንጂ ሁለተኛ አይደገምም እርሱ ባለቤቱ በዓለም ፍጻሜ ለፍርድ ተመልሶ እስከ ሚመጣ ድረስ በምድር ላይ ያንን የመሰለ መለኮታዊ መገለጥ አይደረግም አስመሳይ መገለጥ ቢኖር የሐሳዊ መሚሕ መምጣት ነው ስለዚህ ከሐሰተኞች ነቢያትና ከሐሰተኞች ክርስቶሶች ራሳችንና ሌሎችንም መጠበቅ ይኖርብናል ማቴ ክዚህ ሌላ አንዳንድ አማኞች ደግሞ በሕልማቸውኖ በራእያቸው ምክን ያት ሰማያዊ ምሥጢር ተገለጠልን በማለት ከቃለ እግዚአብሔር ጋር በማይስማማ አእምነት አናኗናርና ተግባር ተጠምደው ይገኛሉና ቢጠነቀቁ ይሻላቸዋል የሕልሙ ወይም የራእዩ ሐሰተኝነትና እውነተኝነት በእግዚኦብሔር ቃልና መንፈስ ይመርምሩት ይገምግሙት አለበለዚያ ከታላቅ ስሕተትና ጥፋት ውስጥ መግባት ይመጣል ሰይጣን እኮ የብርሃን መልአክ መሰሎ ሊመጣ ይችላልና እንወቅበት ቆሮ በእንደዚህ ዓይነት ፈተናና ወጥመድ የተያዙ ጥቂቶች አይደሉምና የጌታን አርአያ እንዲከተሉ ከቅዱሳት መጓሕፍት ቃል እየጠቀስን እንምከራቸው ጌታ ፈታኙ ላመጣበት ፈተና ሁሉ ከብሉይ ኪዳን መጻሕፍት ቃል እየጠቀሰ ድል አድርጐታል ማቴ ጌታችን ይህን ማድረጉ እኛ የእርሱን ምሳሌ ተከትለን እንደ እርሱ እን ድናደርግና እርሱንም እንድንመሰል ነው እንግዲህ ለግለሰቦች የተገለጠውና የሚገለጠው ነገር ሁሉ የፈታኙ ምትሐት ወይም የሕልመኛው ሰው ቅዥት ብቻ ነው ማለት አይደለም በአ ለፉት ዘመናት ሁሉ ብዙ ክርስቲያኖች በተሰጣቸው መለኮታዊ መገለጥ ተነሣ ሥተው ከፍተኛ ተጋድሎና ተአምራትን በመፈጸማቸው የወንጌል ትምህርት እን ደተስፋፋ የክርስትና ሃይማኖትም እንደተጠናከረ በታሪክ መጻሕፍት ተመዝግቦ ይገኛል እነርሱንም ቤተ ክርስቲያን ብፁዓን ቅዱሳን በማለት መታ ሰቢያቸውን የምታከብረው እኛ የእነርሱን ጸጋና በረከት ተካፋይ እንድንሆንና እነርሱ ክርስቶስን እንደ መሰሉት እኛም እነርሱን እንድንመስል በማሰብ ነው ቆሮ በክርስቲያን የግል ሕይወት ውስጥ ይህን የመሰለ መገለጥ ዛሬም እንዳለ እንመሰክራለን በቤተ ክርስቲያን ሕይወት ውስጥ በሚፈጸመው ትምህርትና ተአምራት ገድልና ትሩፋት ዛሬም በመንፈስ ቅዱስ ጸጋና ረድኤ ት የሰማያዊ ምሥጢር መገለጥ በእኛም ዘንድ እንዳለ ያረጋግጥልናል ሆኖም እውነተኛውንና አስመሳዩን መንፈስ መለየት ይኖርብናል በተለይም በዘመናችን አሳሳቹና አሰመሳዩ የበዛበት ጊዜ ስለሆነ ይህም ነገር ወደ እኛ ለመምጣት እያደባ ስለሚገኝ ባልጠበቅነው አቅጣጫ ሰርጐ ገብቶ የስሕተቱና የጥፋቱ ተካፋይ እንዳንሆን በቅድሚያ መከላከያውን አዘጋጅተንና ተዘጋጅተን መጠባበቅ አለብን ኦሪትና ወንጌልን እናምናለን እንቀበላለን እያሉና የትንቢቱን ቃል ግን ለእነርሱ ለራሳቸው እንደተነገረ አስመስለው በመተርጉም ከዚህ ቀደም የመጡ በታሪክ የታወቁ የሃይማኖት መሪዎች እንደ ነበሩ አሁንም ደግሞ በበለጠና በተጠናከረ ሁኔታና ዘዴ መልካቸውን በመለዋወጥ ወደ ፊት ይመጣሉ ራሱን እግዚአብሔር ነኝ ብሎ የሚያውጀው ተቃዋሚው እስኪመጣ ድረሰ ሌሎች ሐሳውያን ደቂቀ ነቢያት ሁኔታውን በማመቻቸት በመካከላችን ይገኛሉ እነዚህም ንዑሳን ቄናጽል ቀበሮች አፀደ ወይናችንን እያበላሹ ነው መኃ የሚያምኑ መሰለው የማያምኑ አም ልኮተ እግዚአብሔር ያላቸው መስለው ኃይሉን ግን የሚክዱ ቅዱስ መስለው የርኩሰትን ሥራ የሚፈጽሙ ሰውን አፍቃሪ መስለው ሰውን በተንኮል የሚያጠፉ በአጠቃላይ የዋህና ደግ ብእሴ እግዚአብሔር በመምሰል የበግ ለምድ ለብሰው በሀገራችንና በቤተ ክርስቲያናችን በሌሎችም አገሮች በተለይም በምፅራቡ ዓለም ባሉት አብያተ ክርስቲያናት ውስጥ ተሰግሥገው መሠረታዊውን የክርስትና ሃይሣኖት አንዲክዱ በዚህ ዓለም የጨለማ ገዢ ኃይልና በተቃዋሚው የሐሰት መንፈስ ተነሣሥተው ክርስቲያኖችን እያሳሳቱ ነው ትምህርተ ዛይመኖትና ክርስቲያናዊ ሕዩዉት ስለዚህ ከአንዲህ ዓይነቱ ስሕተትና ጥፋት ለመዳን መንገዱ ኣንድ ነው እርሱንም ምእመናን ሁሉ አውቀውና ጠንቅቀው ቢይዙት ከሐሰተኛው መንፈስ ተጽእኖ ሊያመልጡ ይችላሉ የመዳኛው መንገድ አንድ ነው የተባለው ምሥጢረ ሥጋዌን ጠንቅቆ በማወቅ አውቆም በተአምኖ ጸንቶ በመኖር ነው ምሥጢረ ሥጋዌ ማለትም ቃል ሥጋ ሆነ አምላክ ሰው ሆነ ብሎ ማመን ነው ክርስቶስ በሥጋ መምጣቱን ማመን ወይም አለማመን መለያው ሚዛኑ ይኽው ነው እንግዲህ የሐሰተኛውን መንፈሰ ከአውነተኛው ለመለየትና ራስንም ከክፉው ለመጠበቅ የምሥጢረ ሥጋዌን ነገር የሃይማኖታችን መመሪያ አድርገን መያዝ ይኖብርናል ወዳጆቼ ሆይ መንፈስን ሁሉ አትመኑ ነገር ግን መናፍስት ከእግዚአብሔር ሆነው እንደሆነ መርምሩ ብዙዎች ሐሰተኞች ነቢያት ወደ ዓለም መጥተዋልና የእግዚአብሔርን መንፈስ በዚህ ታውቃላችሁ ኢየሱስ ክርስቶስ በሥጋ እንደመጣ የሚታመን መንፈስ ሁሉ ከእግዚአብሔር ነው ኢየሱስ ክርስቶስም በሥጋ እን ደመጣ የማይታመን መንፈስ ሁሉ ከእግዚአብሔር አይደለም ይህም የክርስቶስ ተቃዋሚው መንፈስ ነው ይህም እንዲመጣ ሰምታችኋል አሁንም እንኳ በዓ ለም አለ ዮሐ በሥጋ በመጣው በክርስቶስ አምላክነትና መድኃኒትነት ካመኑና ከተጠመቁ በኋላ አዲስ ምሥጢር ተገለጠልን ወይም ከፍተኛ ትምህርትና እውቀት አለን በማለት ከቃለ እግዚአብሔር ውጭ ማሰብ ከሚገባው በላይ ኣ ልፎ መናገርና ማስተማር በቀኖና ሃይማኖት የተከለከለ ነው ሆኖም ኣንዳንድ ወገኖች ንጹሑን ትምህርተ ወንጌል ከፍልስፍና ወይም ከሌላ የትምህርት ዓይነት ጋር አለአግባብ እያመሣጠሩ ሲያስተምሩ ይታያሉ የእግዚአብሔርን ቃል ካል ሆነ ነገር ጋር እያቀላቀሉ የሚሸቃቅጡ ብዙዎች ነበሩ አሁንም አሉ ቆ ሮለምሳሌ የጥንት ኖኃያድራቃዶምሯ ። ሥነ አድኅኖት ይህም የመዳን ትምህርት ማለት ሲሆን የክርስትና መሠረታዊ ትምህርት የወንጌል ብሥራትና መልእክት ሁሉ የሚያተኩረው ስለ ሰዎች ልጆች ከኃጢአትና ከሞት መዳን እንደሆ ነ የሚያመለክት ወሳኝ የቲኦሎጂ ቃል ነው ቅዱስ አትናቴዎስ በኒቂያው ጸሎተ ሃይማኖትና እንዲሁም የክርስቶስን የማዳን ሥራ በተመለከተ ያደረገው የትምህርተ ወንጌል አስተዋጽኦ በክርሰትናው ዓለም ውስጥ ተደናቂነትን አትርፏል በተለይም በሃይማኖት ምክንያት ብዙ መከራ በመቀበሉና የሚያሰተምረ ውም ትምህርት በዘመኑ ከነበረው ከፍልስፍና እውቀት ተለይቶ በቅዱሳት መጻሕፍት ቃል በሐዋርያት ቃል የተመሠረተ ስለሆነና በሌላም ነገር ሐዋርያትን ስለሚመስላቸው ሐዋርያዊው አትናቴዎስ በመባል ይታወጠቃል የመጀመሪያውን የኢትዮጵያ ጳጳስ የሾመ እርሱ ነበር ማ ትምህርተ ዛይማኖትና ከርስቲወናዊ ሕፎዉት ሐ መለኮታዊ መገለጥ ስለሰዎች መዳን እንግዲህ ዓለም ከመፈጠሩ በፊት የነበረ እግዚአብሔር ቃል እኛን ለማዳን ከሰማይ ወረደ ሰውም ሆኖ በሥጋ ተገለጠ በማለት ሐዋርያዊት ቤተ ክርስቲያን የምትመሰክረው በተሰጣት መለኮታዊ መገለጥ መሠረት እንጂ በሰው ሠራሽ ፍልስፍና አይደለም መለኮታዊ መገለጥ ሁሉ ስለ ሰዎች ደኅንነት ነው በብሉይ ኪዳን የተነገረው የተስፋ ቃል ሁሉ ከእግዚአብሔር የተገኘ ነው የትንቢቱም የተስፋውም ቃል የሚያተኩረው በአካላዊ ቃል መገለጥ ስለ ተገኘው የመዳንና የዘላለም ሕይወት ጸጋ እንደሆነ ተረድተናል ስለዚህ የእግዚአብሔር መገለጥ ከሰው ልጆች የመዳን ታሪክ ጋር ተነጣጥሎ አይታ ይም ምክንያቱም በልዬ ልዩ ጊዜያትና ሁኔታዎች የታየው መለኮታዊ መገለጥ ሁሉ የራሱ የሆነ ዓላማና መልእክት እንዳለው ከቅዱሳት መጻሕፍት ቃል ለማወቅ ይቻላል እግዚአብሔር ስለ ራሱና ለራሱ ብቻ ብሎ አይገለጥም ስለ ሰዎች ጥቅም ካልሆነ በስተቀር እንግዲህ የመለኮታዊ መገለጥ ዓላማና መልእክት የሰውን ልጅ ኃጢአ ቱን አስወግዶ ወደራሱ ሊያቀርበው የባሕርዩና የክብሩ ተካፋይ ሊያደርገው የዘላለም ሕይወትና የመንግሥተ ሰማይ ወራሽ እንዲሆን ኣስቦ መሆኑን መዘን ጋት የለብንም ጴሌጥ በቃልም በሥራም በብሉይ ኪዳን የተገለጹት ነገሮች በሐዲስ ኪዳን ወደ ተገለጠው ወደ ክርስቶስ የማዳን ሥራ የሚያመለክቱ ናቸው ስለዚህ ነው የኦሪቱ የክህነትና የመሥዋዕት ሥራ በክርስቶስ እንደ ተፈጸሙ ወደ ዕብራውያን የተጻፈው መልእክት የሚመሰክረው ዕብ የመለኮታዊ መገለጥ መሠረቱና ማዕከሉ ምሥጢረ ሥጋዌና ነገረ መስቀል ነው ይህም ማለት ሰው የሆነው ክርስቶስና በእርሱም የተፈጸመው ሰውን ከኃጢአትና ከሞት የማዳን ሥራው ነው ቤተ ክርስቲያንም በዚሁ በመለኮታዊ የማዳን ሥራ ላይ በመመሥረቷ የእውነት ዓምድና መሠረት የሕያው እግዚአብሔር ቤተ ክርስቲያን ተብላለች ኛጢሞ በዚህ የመለኮታዊ መገለጥ ላይ ተመሥርታ ቤተ ክርስቲያን በመሥራቿ የተሰጣትን የማዳን ሥራ እስከ ዓለም ፍጻሜ ድረስ ትቀጥላለች መጽሐፍ ቅዱስም በእግዚአብሔር የተገለጠው የዚሁ የመዳንና የሕይወት ቃል የተጻፈበት ነው የማዳን ሥራ የምንለውም ስለ ሰዎች ኃጢአትና በደል ክርስቶስ በመስቀል ላይ ራሱን መሥዋዕት አድርጐ ሕይወቱን መሰጠቱን ለማመልከት ነው የመለኮታዊ መገለጥ ዓላማና ሥራ የሆነውን የክርስቶስን የመሥዋዕትነት ሥራ ቤተ ክርስቲያን በመሥዋዕተ ቁርባን ዘወትር እየፈጸመችው ትገኛለች እንግዲህ እውነተኛውን የመገለጥ ትርጉም የምናገኘው ከምሥጢረ ቁርባን መሆ ኑን እናስተውል መጽሐፍ ቅዱስም መምህራንም የሚያስተምሩን ቃሉን ሰምተን እንድናምን ሲሆን ፍጻሜው ግን ከኃጢአትና ሞት የዳንበትን የጌታን ሥጋና ደም በሙሉ ልብ አምነን ንስሐ ገብተን መቀበል ነው ይህንን መለኮታዊ ጸጋ አለመቀበል የእግዚአብሔር ቃል እኛን ለማዳን በሥጋ መገለጡን ማስተሐቀር እንዳይመሰልብን እንጠንቀቅ ከላይ እንደ ጠቀስነው የእግዚአብሔር መገለጥ ዓላማና ይዘት ለሰው ልጆች የመዳን ጸጋ ሆኖ ሳለ አንዳንድ ወገኖች ግን ይህን ሳይረዱ ይሁን ወይም በሌላ ምክንያት የተገለጸውን የሕይወት ቃል ከመጽሐፍ ቅዱስ እያነበቡ በመ ሰላቸው መንገድ በመተርጐም ከመሠረታዊው ዓላማ ውጭ ሆነው ይገኛሉ በዚህም ምክንያት ብዙ የሃይማኖት ቡድኖች ሊፈጠሩ ቻሉ በዛሬው ጊዜ ትምህርተ ዛሄማናትና ክርስቲያናዊ ሕይወት ክርስቲያን ነን የሚሉ በመቶ የሚቆጠሩ በልዩ ልዩ ስሞች የሚጠሩ ማኅበሮች ተቋቁመዋል ቤተ ክርስቲያን አንዲት ስትሆን ይኸን ሁሉ ምን አመጣው። በማለት በአንክሮ እንጠይቅ ይሆናል ለጥያቄው ከታሪክ ጋር የተገናዘበ ረጅም መልስ የሚያስፈልገው ቢሆንም ዋናው ምክንያት ግን አንዳንድ የሃይማኖት መሪዎች የሚያሳዩት ትምክህተኝነትና ሌሎችም በአፀፋው የሚያሳዩት የዓመጽ ምላሽ ነው ማለት ይቻላል እንግዲህ የቤተ ክርስቲያን መሊያየት መሠረቱ ሐሰት የተቀላቀለው ትእቢትና እልኸኝነት እንዲሁም በራስ አስተያየትና ፍላጐት የመረጡትን ልዩ ልዩ መንገዶች ከመከተል የተነሣ መሆኑን እናስተውላለን በክርስቶስ የተገለጠው መንገድ ግን አንድ ነው የመዳን ጸጋችን የሚገኝ በት ፍኖተ ጽድቅ ማለት የጽድቅ መንገድ እርሱ ብቻ ነው ዮሐ ሃይማኖትም አንድ ነው ኤፌ ክርስቶስ የመሠረታት ቤተ ክርስቲያን አንዲት ናት ስለዚህ የእግዚአብሔር መገለጥ በብዙ መንገዶች ሊከፋፈል አይችልም እንደዚህማ ከሆነ እያንዳንዱ የሃይማኖት ቡድን መሪ ራ ሱን እውነትና መንገድ ሕይወትም እንደሆነ ያስመስሰልበታል ይህንንም መን ገድ በመከተል በግል አስተያየታቸው ብቻ ተመክተው የሚሄዱ ካሉ የሐሰት ምስክሮች መሆናቸውን ይወቁ በእግዚአብሔር ታመን በራስህ ማስተዋል አትደገፍ በራስህ አስተያየት ጠቢብ ኣትሁን የሚለውን የቅዱስ መጽሐፍ ምክር እንዲቀበሉ እናሳስባለን ምሳሌ ጸ የእግዚአብሔር ቃል በሥጋ መገለጡና የማዳን ሥራውም መነጣጠል የሌለበት መሆኑን ሳይረዱ የክርስቶስን ማንነት ወደዚህ ዓለም ከመጣበት መለኮታዊ ተልእኮው ጋር ሳያገናዝቡ ለብቻው በመመልክት አንዳንድ የሃይ ማኖት ቡድኖች በትርጉም ስሕተት ውስጥ ወድቀው እናገኛቸዋለን የክርሰቶስ መገለጥ ኃጢአትን ለማስወገድ ስለሆነ ከነበረው ክብሩ ራሱን ዝቅ አድርጐ በኃጢአተኞች መካከል በመታየቱ ብቻ ግብዞችና መናፍቃን አለአግባብ እን ዲተቹት ሆኗል የትዕቢትን ኃጢአት ለማስወገድ በቅን ልቡና በትጉት ሰብእና በመገለጹ የአለመታዘዝንና የዓመፅን ኃጢአት ለማጥፋት በታዥነት የአ ገልጋይን መልክ ይዞ በመገኘቱ በመጨረሻም በኃጢአት ምክንያት የመጣብንን የሞት ፍርድ ሊሽር ሕይወቱን መሥዋዕት በማድረጉ እንደ ዕሩቅ ብእሲ ወይም ከፈጣሪ ዝቅ ከሰው ከፍ ብሉ የሚገኝ ፍጡር እንደሆነ የሚመስሳቸው አሉ ከዚህም አመለካከት የደረሱበት ምክንያት የክርስቶስን መለኮታዊ ባሕርይ ከግን ዛቤ ባለማስገባት እና የማዳንና የጽድቅን ሥራም ትክክለኛ ትርጉም ባለመረዳት ነው የመዳን ሥራ ማለት ከሰው ልጆች ላይ ኃጢአትንና ሞትን አስወግዶ በምትኩ ጽድቅንና የዘላለም ሕይወት መሰጠት ማለት ነው የክርስቶስም በሥጋ መገለጽ ይህንኑ ተልእኮ ለመፈጸም ነበር ይህንንም ለማድረግ የሰዎችን ኃጢአትና ሞት በሰውነቱ ተሸከመ በእኛ ፈንታ ሕማምና ሞትን ተቀበለ እንደዚህም በማድረጉም ከኃጢአትና ከሞት አዳነን እንግዲህ እግዚአብሔር የገለጸው የማዳን ሥራ በእንደዚህ ዓይነትና ሁናቴ የተፈጸመ ነው ክርስቶስ ራሱን በፈቃዱ ዝቅ አድርጐ በመገለጹ ከመለኮታዊ ባሕርዩ ዝቅ ይላል ብለው የሚገምቱ ካሉ የማዳኑ ጸጋ ለእነርሱ አልደረሳቸውም ምክንያቱም ሰውን ለማዳን የሚችል ፍጹም አምላክ ብቻ ነው አስቀድሞ የነበረ እግዚአብሔር ቃል ፍጹም ሰው ሆኖ በሥጋ መገለጡንና እኛን ማዳኑን የሚጠራጠር ቢኖር የክርስትናን ሃይማኖት ገና እንዳልተቀበለ ይቆጠራል እኛሰ ወልደ እግዚአብሔር ሰውን ለማዳን ከሰማየ ሰማያት እንደወረደ ከቅድስት ድንግል ማርያም እንደተወለደ እናምናለን የጠፋውን በግ ሊፈልግ ትምህርተ ዛዩመኖትና ክርስቲያናዊ ሕዷወጠት እንደመጣ ፈልጉም እንዳገኘው እንዳዳነውም ለጠፉት ወገኖች ሁሉ ቤዛ እን ደሆነላቸውም እናምናለን እርሱም ሕዝቡን ከኃጢአታቸው ያድናቸዋልና ስሙ ኢየሱስ ተብሎ ተጠራ እንደ ዕብራይስጡ ቃል የሰሙ ቀጥታ ትርጉም እግዚአብሔር ያድናል ማለት ነው ማቴ ሉቃ መዳንም በሌላ በማንም የለም እንድንበት ዘንድ የሚገባን ለሰዎች የተሰጠ ስም ከሰማይ በታች ሌላ የለምና የሐዋሥራ እንግዲህ በእግዚአብሔር አዳኝነት ማመን በክርስቶስ ኢየሱስ ማመን የክርስትና ሃይማኖታችን የተስፋችንና የፍቅራችን ኛደኅንነታችንና የደስታችን መሠረት እንደሆነ በቃለ ወንጌል የተረጋገጠ ነው ስለዚህ ነው ስለ እኛ ስለ ሰዎች ስለ መዳናችን ከሰማይ ወረደ ተብሎ በአንቀጸ ሃይማኖት የተነገረው ክፍል አንድ ጸሎተ ሃይማኖት አንቀጽ ተመልከትን ኃጢአተኞችን ሊያድን ክርስቶስ ኢየሱስ ወደ ዓለም መጣ የሚለው ቃል የታመ ነና ሁሉ እንዲቀበሉት የተገባ ነው ከኃጢአተኞችም ዋና አኔ ነኝ ስለዚህ ግን የዘላለምን ሕይወት ለማግኘት በእርሱ ያምኑ ዘንድ ላላቸው ሰዎች ምሳሌ እን ድሆን ኢየሱስ ክርስቶስ ዋና በምሆን በእኔ ላይ ትዕግሥቱን ሁሉ ያሳይ ዘንድ ምሕረትን አገኘሁ ብቻውን አምላክ ለሚሆን ለማይጠፋው ለማይታየውም ለዘመናት ንጉሥ ምስጋናና ክብር እስከ ዘላለም ድረስ ይሁን አ ሜን ጢሞ መ የመለኮታዊ መገለጥ ምስክሮች ን ስሊ መለኮታዊ መገለጥና ስለ ክርስቶስ የማዳን ሥራ የሚታወቅባቸውኖና የሚፈጸምባቸው ታላላቅ ምስክሮች በዓለም ውስጥ ይገኛሉ ያይሄፊታ ያርረዕሂጄያ ምዕያሪሮታም ከእነርሱም የመጀመሪያዋና ታላቋ ምስክር ቤተ ክርስቲያን ናት የክርስቶስን በሥጋ መገለጥ ከልደት እስከ ዕርገት የሚያውቁት እውነተኛ ምስክ ሮች ከጌታ እናት ጀምሮ ሐዋርያትና ደቀ መዛሙርቱ ሁሉ ነበሩ እነዚህም የመጆመሪያው የሐዋርያት ቤተ ክርስቲያን ይባላሉ እነርሱንም ጌታ ለማዳን ሥራው ምስክሮች እንዲሆኑ አዘጋጅቷቸዋል ቤተ ክርስቲያኑን በጴጥሮስና በሐዋርያት ላይ የመሠረተበት ምክንያት የጌታን በሥጋ መገለጽና የማዳን ተልእኮውን ለዓለም ሕዝብ ለማሳወቅና ለመመሰከር ብቻ አልነበረም ቤተ ክርስቲያን የእርሱ አካልና ተወካይ ወይም እንደራሴ እንደመሆኗ በመንፈስ ቅዱስ ጸጋና ረድኤት የማዳኑንም ሥራ እርሷ እንድትፈጽመውም ጭምር ነው እንጂ ስለዚህም መሥራቿ ዳግመኛ እስኪመጣ ድረስ ይህንኑ በኃላፊነትና በታማኝነት ትሠራለች ዓለም ከኃጢአቱ እንዲመለስና እንዲድን ለማድረግ በክርስቶስ ስም ስለን ስሐና ስለ ሥርየተ ኃጢአት ቤተ ክርስቲያን ሁል ጊዜ ታስተምራለች በጸሉተ ቅዳሴዋም የጌታን በሥጋ መገለጥ እየመሰከረች እኛን ለማዳን በመስቀል ላይ ሥጋውን መቁረሱን ደሙን ማፍሰሱን እያስረዳች ምእመናን ቅዱስ ሥጋውን ክቡር ደሙን እንዲቀበሉ ታደርጋለች ይህም አድራጐቷ የጌታን መገለጥና ተልእኮውን በቃልና በተግባር መመስከሯን ያስረዳናል እንግዲህ ቤተ ክርስቲያን በምስክርነት ብቻ የቆመች ሳትሆን የመለኮታዊ መገለጥ ውጤትና የእርሱም ተካፋይ መሆኗን እናስተውሳላለን የመጀመሪያዋ ቤተ ክርስቲያን ለብዙ ዓመታት ምሰክርነቷን በቃል ትምህርተ ዛይማናትና ክርስቲይናዊ ሕፀጠት በማስተማር በጥምቀትና በቁርባን በተግባር እየፈጸመች ሳለች ቀስበቀስ ቅዱስ ወንጌልንና ልዩ ልዩ መልእክታትን በመጻፍ ለአማኞቿ የሐዲስ ኪዳን መጻሕፍ ትን ሰጥታለች ይህንንም ያደረገችው እርሷ የሰጠችው ምስክርነት በጽሑፍም ጭምር እንዲተላለፍ በማሰብ ነው ስለዚህም ቤተ ክርስቲያን ምስክርነቷን በቃልና በጽሑፍ በተግባርም በመንፈስ ቅዱስ እየተረዳች በማከናወን ብዙ ምእተ ዓመትን አሳልፋ ከዚህ ደርሳለች ወደፊትም ትቀጥላለች ያዖመድኃፉፍ ራያ ምሪዕያረታፖ መጽሐፍ ቅዱስ ተነቦና ተተርጉሞ ለሕዝብ የምሥራቹ ቃል በተነገረ ጊዜ ምስክርነቱ በይፋ ይታወቃል ሆኖም መጽሐፍ ቅዱስ በትክክል ካል ተተረጐመ እውነተኛ ምስክርነትን ለማግኘት ስለማይቻል የመተርጐጉሙ መብትና ኃላፊነት ርስቶስ ለመሠረታት ለአንዲት ሐዋርያዊት ቤተ ክርስቲያን የተሰጠ መሆኑ የማይዘነጋ ነው ቅዱሳት መጻሕፍትን በትክክል ስለ መረዳት የተጻፈውን በክፍል አንድ አንቀጽ መ ተመልከት መጽሐፍ ቅዱስ ስለ እግዚአብሔር የመፍጠርና የማዳን ሥራና ታሪክ ትምህርትና ትንቢት የተጻፈበት ስለሆነ ስለ መለኮታዊ መገለጥ ታላቅ ምስክር ሆኖ በዘመናት ሁሉ ይኖራል በቅዱሳት መጻሕፍት መሠረት የእግዚአብሔር መገለጥ ከጥንት አባቶች ጀምሮ በሙሴና በነቢያት አድርጐ በመጨረሻ በእግዚአብሔር ቃል ሰው መሆን ና በማዳን ሥራው ሙሉ መገለጥ ሆኗል በመንፈስ ቅዱስ መውረድም የመለኮታዊ መገለጥ ከፍጻሜ ደርሷል ከእንግዲህ እስከ ክርስቶስ ዳግም ምጽአ ት ይህን የመሰለ መለኮታዊ መገለጥ አይኖርም ቲቶ ኛ ጢሞ እግዚአብሔር ለሙሴ በቁጥቋጦ ውስጥ በሚነድ እሳት ተገልጦ አነጋ ገረው የዘላለም መጠሪያ ስሙን ነገረው ያለና የሚኖር እኔ ነኝ በማለት እውነተኛ ስሙን አስታወቀው የአብርሃም አምላክ የይስሐቅ አምላክ የያዕ ቆብ አምሳክ እኔ ነኝ በማለት አምላክነቱን ገለጸለት ዘፀአ በኋላም በሲና ተራራ ላይ ብዛታቸው ከአንድ ሚሊዮን በላይ ለሚሆኑ የእሥራኤል ሕዝብ በሚያስፈራ ሁናቴ በእሳት መካከል ተገለጠ አሠርቱ ትእዛዛትንም ሰጣቸው ቃል ኪዳንም ገባላቸው ዘፀአ ወገኑም አደረ ጋቸው አምላክም ሆናቸው እነርሱም ሕዝበ እግዚአብሔር ተባሉ ይህ ሁሉ ተአምራዊ መገለጥና ሥራ የተደረገው ታሪክና ምሳሌው ትንቢቱም ሁሉ ለጊዜው ለቤተ እሥራኤል ቢሆንም ፍጻሜው ግን ለቤተ ክርስቲያን ነው ሁለቱም የመለኮታዊ ሥራ ውጤቶች ናቸው ሁለቱም በተከታታይ የመለኮታዊ መገለጥ ምስክሮች በመሆናቸው ታሪካ ቸው በቅዱሳት መጻሕፍት ተጽፏል በብዙ መቶ ዓመታት ጊዜ ውስጥ ከክርስቶስ ልደት በፊት የተጻፉት የብሉያት መጻሕፍት በኋላ ዘመን ለተፈጸ መው ለአዲስ ኪዳን ታሪክ ይመሰክራሉ ዛሬም በማስተዋል ለሚያነባቸው ሁሉ የሁለቱም ኪዳናት መጻሕፍት እርስበርሳቸው በመገናዘብ ለመለኮታዊ መገለጥ ሁሉ ፍጻሜና ባለቤት ለሆነው ለሥግው ቃልና ለማዳን ሥራው ሕያው ምሰክ ሮች ሆነው ይገኛሉ ከመጽሐፍ ቅዱስ ሌላ ለክርስትና ሃይማኖት ምስክር የሚሆኑ ብዙ የታሪክ መጻሕፍትና ልዩ ልዩ መረጃዎች አሉ ትምህርተ ዛፎዩማናትና ክርስቲያናዊ ሕይዩዉት ደሥታ ፍፖረትኖ ዖመጎጳያሥፖ ደዖቂሎሱምም ፉለልምራዊ ምዕይረራታታ የእግዚአብሔር መገለጥ ባይኖር ኖሮ ፈጣሪና አዳኝ ስለ ሆነው እው ነተኛ አምላክ በርግጠኝነት ለማወቅ ባልቻልንም ነበር ስለዚህ ነው በጥንት ጊዜ ከጥቂት ፈላስፎች በቀር ዓለም ሁሉ በአምልኮ ባዕድ ተይዞ በልዩ ልዩ ጣዖ ታት ተሞልቶ እንደ ነበር በታሪክ የተጻፈው በፊት በቤተ እሥራኤል በኋላ በቤተ ክርስቲያን አማካኝነት የጣዖት አምልኮት በአብዛኛው የዓለም ሕዝቦች መ ካከል እንዲጠፋ የሆነው በእውነተኛው አምላክ መገለጥ ምክንያት ነው እግዚአ ብሔር በሥነ ፍጥረት ሊታወቅ ቢችልም የእግዚአብሔር ፈቃድና ዓላማ ለሰ ዎች ልጆች ያሰበው የማዳን ሥራው ሁሉ ለዓለም የታወቀው ራሱን በመግለጡና ሥራውንም በተአምራዊ መንገድ በማከናወኑ እንደሆነ ታሪክ ይመሰክራል እግዚአብሔር ከጥንት ጀምሮ በተአምራዊ መንገድ ለሰዎች ሲል መገለጡ በሥ ነ ፍጥረትም ተመስክሯል ለምሳሌ በጌታ ልደት ሰብአ ሰገል ያዩት ኮከብ የመለኮታዊ መገለጥ ምስክር ነው በዕለተ ዓርብ ጌታ በተሰቀለ ጊዜ የተፈጸመው የፀሐይ መጨለም የምድር መናወጥ የዓለቶች መሰንጠቅ የመቃብሮች መከፈትና የመሳሰሉት ሁሉ ለተገለጠው ፈጣሪያቸው ምስክሮች ናቸው ማቴ በተለይም ከጥንት ጀምሮ ከማይታየው ዓለም ከእግዚአብሔር እየተላኩ ወደ ሰዎች የሚመጡት የመላእክት መገለጥ ለእምነታችን ታላቅ ምስክርነት ነው በዘመነ ብሉይ ለአበው ለነቢያትና ለሌሎችም በዘመነ ሐዲስ ለሐዋርያት ለአርድአት ለቅዱሳት አንስትና ለብዙዎች ክርስቲያኖች የእግዚአ ብሔር መልእክተኞች በመሆን በልዩ ልዩ መንገድ እየተገለጡ ተልእኳቸውን ፈጽመዋል ከቤተ እሥራኤል ውጭ ከአሕዛብ ወገን ለሆኑትም ሳይቀር መሳእክት ተገልጠውሳቸዋል ለምሳሌ በብሉይ ለበለዓምና ለተቀመጠባት ለአ ህያይቱም ጭምር በሐዲስ ደግሞ ለሮማዊው ወታደር ለቆርኔሌዎስ የእግዚአ ብሔር መልአክ ተገልጦ አነጋግሯቸዋል ዘጉል የሐዋ ይልቁንም የጌታን ልደት ለማብሠር ለእረኞች የተገለጡት መላእክት ስብሐት ለእግዚአብሔር በሰማያት ወሰላም በምድር እያሉ በማመስገን በጨርቅ ተጠቅልሎ በግርግም ተኝቶ ለሜገኘው ሕፃን አዳኝነትና አምላክነት መስክረዋል ሉቃ በጌታ ዕንሰትና ልደት ብቻ ሳይሆን በተሊያዩ ጊዜያት በተለይም በትንሣኤውና በዕርገቱ ጊዜ ለሰዎች እየተገለጡ መልእክታቸውን አስ ተላልፈዋል ምስክርነታቸውን ሰጥተዋል ከአበው ጀምሮ ነቢያትና ሐዋርያት ምስክርነታቸውን ሲሰጡ ልዩ ልዩ ተአምራትንና ምልክቶችን ከማሳየት ጋር ነበር ጌታ በመዋዕለ ሥጋዌው በመዋዕለ ስብከቱ ደቀ መዛሙርቱን ስለ እርሱና ስለ ወንጌል እንዲያስተምሩና እንዲመሰክሩ ሲልካቸው እንዲሁ ባጻዲቸውን አልላካቸውም አጋንንትን እን ዲያወጡ ሕሙማንን እንዲፈውሱ ሙታንን እንዲያስነሙ ኃይልና ሥልጣንን በመሰጠት ተልእኳቸውን እንዲፈጽሙ አስችሏቸዋል ማቴ ከትንሣኤ ውም በኋላ የትንሣኤው ምስክሮች እንዲሆኑ ለዓለም ሁሉ በስሙ የንሰሐና የኃጢአት ሥርየትን እንዲሰብኩ የመንፈስ ቅዱስን ኃይልና ጸጋ ሰጥቶ ልኳ ቸዋል ሉቃ የሐዋ ስለዚህ ልዩ ልዩ ቋንቋዎችን በመናገርና ገቢረ ተአምራትን በማድረግ በተለያዩ የአሕዛብ አገሮች እየሄዱ ብዙዎችን እያሳ መኑና እያጠመቁ ከአምልኮ ጣዖት ወደ ክርስትና እምነት ከኃጢአት ሥራ ወደ ጽድቅ ሥራ መልሰዋቸዋል በእውነት ለአመኑትና ለሚያምኑት ሁሉ ጌታችን የሚከተሉትን ልዩ ልዩ ተአምራዊ ምስክሮች ሰጥቷቸዋል ያመኑትንም እነዚህ ምልክቶች ይከተሏቸዋል በስሜ አጋንንትን ያወጣሉ በአዲስ ቋንቋ ይናገራሉ እባቦችን ይይዛሉ የሚገድልም ነገር ቢጠጡ አይጐዳቸውም እጃ ትምህርተ ዛይማናትና ክርስቲያናዌ ሕይወት ቸውን በድውዮች ላይ ይጭናሉ እነርሱም ይድናሉ ማር የዛሬይቷም ቤተ ክርስቲያን ያችው አንዲቷ የሐዋርያት ቤተ ክርስቲያን ሰለ ሆነች ምስክርነቷ ትናንትናም ዛሬም ለዘላለምም ለክርስቶስ ነው እርሱ በሰጣት ተስፋ መሠረት እስከ ዓለም ፍጻሜ ድረስ በመካክልዋ ይገኛል የሰ ጣትንም ኃይልና ሥልጣን በመንፈስ ቅዱስ ጸጋና ረድኤት ትሠራበታለች ሰለዚህም ልዩ ልዩ ምልክቶችና ተአምራት በአማኞቿ መካከል ይፈጸማሉ ቤተ ክርስቲያን በመሥራቿና በምሰክርነቷ የተነሣ ከዓለም ሃይማኖቶች ሁሉ የተለየች ሆናለች ምክንያቱም የእርሷ ጌታ ከሙታን የተነሣ ነው የእነርሱ የሃይማ ኖት መሪዎች ግን በሞት ያለፉ ናቸው የእርሷ ጌታ ሞትና መቃብር የሚዘከ ረው የሚታሰበው በትንሣኤውና በተአምር በተከፈተው በባዶ መቃብሩ ብሥ ራት ሲሆን የሌሎቹ መሪዎች ግን አስከሬናቸው ባረፈበት ሥጋቸው በፈራረ ሰበት እስከ ዛሬ አፅማቸው በማገኝበት የመቃብር ሐውልታቸው ባለበት ቦታ ይከበራል በኢየሩሳሌም በጐልጐታ የሚገኘው ያ የጥንቱ ቦታ ጌታ ከሙታን ተለይቶ የተነሣበት ባዶው መቃብር ዛሬም የጌታን ትንሣኤ እየመሰከረ ባዶውን ተገልጦ ይታያል ዮሐ የሐዋ ማቴ ለጌታ ትንሣኤ ባዶው መቃብር ብቻ ወይም መላእክት ብቻ አይደሉም ምስክሮቹ እርሱ ራሱ ከሙታን የተነሣው ክርስቶስ ለብዙዎቹ ተገልጦ በመታየቱ ነው እንጂ ይህ ነው እንግዲህ የመለኮታዊ መገለጥ ዋና ዓላማውና የመጨረሻ ምሥጢሩ የመኖር አለመኖር እንቆቅልሹ የተፈታበት የሞት ኃይል የተሻረበት የሰው ልጅ ከቀቢጸ ተስፋ ነፃ የወጣበት ትንሣኤ ልቡና ያገኘበት ትንሣኤ ሙታንን ያመነበት የሕይወቱን ዓላማ የተረዳበት በአ ጠቃላይ ለእምነቱና ለተስፋው አለኝታ የሆነለት ከሙታን ተለይቶ የተነሣለት ለትንሣኤው በኩር የሆነለት የክርስቶስ መለኮታዊ መገለጥ ብቻ ነው ለዚህም ተስፋውና እምነቱ ምስክር የሚሆንለት ሁልጊዜ በልቡ የሚኖር የመንፈስ ቅዱስ ዓረቦን መያዣ ተሰጥቶታል ቆሮ ይህ ዓይነቱ መለኮታዊ መገለጥ ባይኖር ኖሮ የሰው ልጅ እምነትና ተስፋ ምን ይመስል ነበር። ተብሎ የተጻፈው ዘጸ የተገለጠውን እናምናለን ስንል የተገለጠው ምን ወይም ማን እንደሆ ነ ማንን እንደሚመሰል በትክክል ማወቅ ይኖርብናል የክርስቲያን እምነት የተመሠረተው በመለኮታዊ መገለጥ በተገኘው የሃይማኖት እውቀት ላይ ነው ሰለሆነም ይህን እውቀት ከመገኛው ከምንጩ መፈለግና ማግኘት ይኖርብናል የመለኮታዊ መገለጥ መሠረቱም ሆነ ምንጩ ከሥጋዌም በፊት ሆነ በኋላ ቃለ እግዚአብሔር ወልድ ክርስቶስና የክርስቶስ መንፈስ ብቻ ነው የክርስቶስ መን ፈስ ሰንል የእግዚአብሔር መንፈስ ማለታችን ነው የሁለቱም መንፈስ የባሕርይ ሕይወታቸው አንድ መንፈስ ቅዱስ ነውና ከተደረገው ሁሉ ያለ ክርስቶስ ምንም ምን የተደረገ ነገር የለምና ዮሐ ለመለኮታዊ መገለጥ ምስክሩ የእግዚአብሔር ቃል የመጣላቸውወ ቃሉም በመንፈስ ቅዱስ ተገልጦ ላቸው የተናገሩና ያሰተማሩ ነቢያትና ሐዋርያት ነበሩ ስለዚህም እነርሱ የቃሉ አገልጋዮችና እውነተኛ ምስክሮች ሆኑ በተለይም የሥግው ቃል የዓይን ምስክሮች ሐዋርያት እንደ ነበሩ ከላይ መግለጣችን ይታወሳል እነርሱ የተገለጠላቸውን የእግዚአብሔር ጥበብና ምሥጢር ያዩትንና የሰ ሙትን የተማሩትንና ያሰተማሩትን ከትውልድ ወደ ትውልድ እንዲተላለፍ በማሰብ በመንፈስ ቅዱስ ጸጋና ረድኤት በቅዱሳት መጻሕፍት ጽፈው ለቤተ ክርስቲያን አስረክበዋል እነዚህም መጻሕፍት ከሌሎቹ ሁሉ ተለይተው መጻሕፍት አምላካውያት ይባላሉ ምክንያቱም የአምላክን ነገር የሚናገሩ የአምላክ ቃል የተጻፈባቸው ሰለሆነ ነው እነርሱም የብሉይና የሐዲስ ኪዳን መዳሕፍት ናቸው አሥራው መጻሕፍትም ይባላሉ ይህም ማለት ብሉይና ሐዲስ ለቤተ ክርስቲያን መጻሕፍት ሁሉ ሥር መሠረት ስለሆኑ ለማናቸውም ዓ ዴር እኞ መጽሐፍ ቅዱስ ብለን በአንድነት የምንጠራቸው የብሉይና የሐዲስ ኪዳን መጻሕፍትን ፍትሐ ነገሥቱ በአንቀጽ ርእሰ ሳላይ በቅድስት ቤተ ክርስቲያን ሊቀበሏቸው የታዘዙ ቁጥራቸው የሆ ነ አምላካውያት መጻሕፍት ይላቸቀል ትምህርተ ዛዩማናትና ክርስቲፀናዊ ሕዩዉት ይነት ማለት ለሃይማኖትና ለምግባር ለጸሎተ ቅዳሴና ለማኅሌት ለድርሳናትና ለልዩ ልዩ መንፈሳውያን መጻሕፍት ሁሉ መክብባቸውና ምንጫቸው እነርሱ ናቸው ስለዚህ ብሉይና ሐዲስ እንደ አባትና እናት ይቆጠራሉ ብዙ ልጆ ችም አሏቸው ከእነርሱም አንዳንዶቹ አዋልድ መጻሕፍት ተብለው ይጠራሉ ምክንያቱም ከወላጆቻቸው ከብሉይና ከሐዲስ መጻሕፍት የተገኙ ሰለሆነና እነር ሱንም ስለሚመስሉ ነው ነገር ግን ወላጆቻቸውን የማይመስሉ ከወላጆቻቸው ያልተገኙ የማደጉ ልጆች ስላሉ እነርሱን ለይተን ማወቅ ይኖርብናል እንግዲህ የመለኮታዊ መገለጥ ታሪክ ሁሉ በተግባር የተፈጸመው በቃል የተሰበከው በራእይ የታየው በምሳሌና በትንቢት የተነገረው ቃለ እግዚአብሔር በብሉይና በሐዲስ መጻሕፍት ተጽፎ ስለሚገኝ ከሁሉም መጻሕፍት በላይ አብ ልጠንና አክብረን እንይዘዋለን ይልቁንም የመለኮታዊ መገለጥ ጀማሪና ፈጻሚ መሠረትና ማዕከል የሆነው የጌታችን የመድኃኒታችን የኢየሱስ ክርስቶስ ወንጌል እጅግ የከበረና የተቀደሰ ነው የኦሪት ሕግና ቃል ኪዳን የነቢያት ትም ህርትና ትንቢት ከጥንት ጀምሮ ተሠውሮ የነበረው ምሥጢር ሁሉ ንባቡ ከነ ትርጉሙ የታወቀውና የተገለጠው በክርስቶስ ወንጌል መሆኑን አንርሳ አምላክ ሰው መሆ ኑን ከመግለጥ ጀምሮ ማለት ከምሥጢረ ሥጋዌ ጀምሮ ምሥጢረ ሥላሴ ምሥ ጢረ ጥምቀት ምሥጢረ ቁርባን ምሥጢረ ትንሣኤ ሙታንና ሌሎችም የቤተ ክርስቲያን ምሥጢራት ሁሉ የሚታወቁት በክርስቶስ ወንጌል ስለሆነ የመለኮታዊ መገለጥን በስፋትና በጥልቀት መማርና ማወቅ የምንችለው እውነተኛ ምንጭ ነቅፅ ንጹሕ ከሆነው ከእርሱ ብቻ እንደሆነና ሌላም አማናዊ ምንጭ እንደሌለ በቅድሚያ ማመንና መረዳት አለብን ስለዚህ ነው ምእመናን ሁሉ ትምህርተ ወንጌልን እንዲማሩ ቤተ ክርስቲያን ሁልጊዜ ጥሪዋን የምታስተላልፈው ካህናትም በቀኖና ቤተ ክርስቲያን መሠረት አርባዕቱ ወንጌልንና ሌሎችንም ቅዱሳት መጻሕፍት በይበልጥ ተምረው በማስተማር አስተምረው በማሳመን አሳምነው በማጥመቅ ብዙ ደቀ መዛሙርትን እንዲያስገኙ እስከ ዓለም ፍጻሜ ድረስ ሁልጊዜ ከእናንተ ጋር ነኝ ብሎ በተናገረው በክርስቶስ ሥልጣን ታዘዋል ማቴ ምእመናንም ቃለ እግዚአብሔርን በመስማትና በማንበብ እምነታቸውን በትክክል ማወቅና መረዳት ይኖርባቸዋል አለበለዚያ በእንግዳ ትምህርት ተጠልፈው በዘመኑ ነፋስ ተወስደው ከእውነተኛው ሃይማኖት መፈናቀል ይመጣል በቅዱሳት መጻሕፍት የሚገኘው የመለኮታዊ መገለጥ ታሪክና ትምህርት ትንቢትና መልእክት ሁሉ ተነቦ የሚተረጐመው ምሥጢሩ የሚታወቀው ቃሉም የሚሰበከው ከክርስቶስ አደራውንና ትእዛዙን ከተቀበለችው ከሐዋርያዊት ቤተ ክርስቲያን መሆኑን ምእመናን ሁሉ መገንዘብ ይኖርባቸዋል ቤተ ክርስቲያን የመለኮታዊ መገለጥ ፍሬ ውጤት ናት ክርስቶስ በሥጋ ባይመጣ እርሷም አትገኝም ነበር አሁን ግን በክርስቶስ መምጣት ተቋቁማለች በፍቅሩና በማዳን ሥራው ላይ ተመሥርታለች በዓለም ውስጥ ሆና የጌታን የማዳን ሥራ ትቀጥላለች ወንጌለ መንግሥቱን እንድታስተምርና እንድትሰብክ እንድታሳምንና እንድታጠምቅ የተነሳሕያንን ኃጢአት እንድታስተሠርይና እንድታቆርብ በጐቹን እንድትጠብቅ ማለት ምእመናንን እንድታስተዳድርና እንድታገለግል ስለ ክርስቶስ አምላክነትና አዳኝነት እንድትመሰክር ከጌታዋ ትእዛዝን ተቀበለች ፍትሐ ነገሥት እንቀጽ ቁጥር እንዲህ ይላል መልካም የሆኑትን የአምላክን መጻሕፍት ነገር ይልቁንም አራቱን ወንጌል ያላወቀ አንዱ ስንኳ ቄስ አይሁን ከዚህ ላይ ፍትሐ ነገሥቱ የአምላክ መጻሕፍት የሚለው መጽሐፍ ቅዱስን ነው ትምህርተ ዛዩማናትና ከርስቲደናዌ ሕይዉት እንግዲህ ማመንና ማወቅ የተለያዩ ሁኔታዎች እንደሆኑ እንገነዘባለን የእግዚአብሔርን ቃል መስማት ወይም ማንበብ ከዚያም ማጥናትና ማወቅ ከዚያም ማመንና ማድረግእነዚህ ሦስት እርከኖች የሰውን መንፈሳዊ እርምጃ ደረጃ በደረጃ የማያሳዩ ናቸው የመጀመሪያው እርከን ቃሉን መስማት ወይም ማንበብ ሲሆን ሁሉም ይሰሙታል ያነቡታል ነገር ግን ሁሉም ልብ አይሉትም አያስተውሉትም ስለዚህ ወደ ሁለተኛው እርከን የሚያልፉት ማለት ሰምተው የሚገነዘቡት የተወ ሰኑት ብቻ ይሆናሉ ወደ ሦስትኛው እርከን የሚሸጋገሩት ማለት ቃሉን ሰምተውና አውቀው የሚያምኑትና የሜያደርጉት ግን ጥቂቶች ብቻ ናቸው ምክንያቱም ቃሉን ማመንና እንደ ቃሉ መኖር ቀላል ነገር ስላልሆነ ነው ኣን ድ ሰው በቁርጥ ኅሊና በእግዚአብሔርና በቃሉ አምናለሁ ለማለት የሚችለው የእግዚአብሔር ጸጋና ረድኤት የአማኙም በጐ ፈቃድና ጥረት ሲገናኙ ነው ሁለቱ ካልተገናኙ ግብዝነት የሌለበት ሐቀኛ እምነት ሊኖር አይችልም እርግጥ ነው ለመተዳደሪያ ተብሎ ወይም ከአማኞች ጋር ለመመሳሰል ተብሎ የተያዘ የይስሙላ እምነት በየችም ይታያል በከፍተኛውም ቦታ በቤተ ክርስቲያንም እንኳ ሳይቀር በየደረጃው ይገኛል ይህ ዓይነቱ እምነት ለሥጋ መተዳደሪያ እንጂ ለነፍስ አይጠቅምም እንዲያውም ነፍስን ይጉጐዳታል እውነተኛ እምነት ግን ጥቅሙና ተሰፋው ብዙ ነው በክርስትና እምነት የጸኑ ከመርገመ ሥጋ ከመርገመ ነፍስ ድነዋል በፍቅር ወደዚህ ዓለም የመጣውን በሥጋ የተገለጠውን መድኃኒታቸውን ከልብ ለሚያምኑት ክርስቲ ያኖች የመዳን ጸጋና የዘላለም ሕይወት ተሰፋ ተሰጥቷቸዋል ምንም ለጊዜው በሥጋቸው ቢሞቱ በነፍሳቸው ሕያው ሆነው በገነት ይኖራሉ ሥጋቸውም ከነፍሳቸው ተዋሕዶ ትንሣኤ ዘለክብርን ያገኛሉ ወደ ጌታቸው ተድላ ደስታ ይገባሉ በዘህ ዓለምም ሳሉ በተስፋው ቃል ደስ ብሏቸው ይኖራሉ እንግዲህ ለሰው ልጆች ከፍተኛ ጥቅምና ተስፋ ያለው እውነተኛው እም ነት ወይም ሃይማኖት የቱ እንደሆነ እስካሁን በተመለከትነው ተረድተናል የትምህርተ ሃይማኖት መቅድም ዓላማውም ይኽንኑ በቅድሚያ ለማሳወቅ እን ደሆነ ደጋግመን አሳስበናል በሕገ ልቡናና በምርምር ከተገኘው ሃይማኖት ከእግዚአብሔር የተገለጠው ሃይማኖት እውነተኛና ትክክለኛ እንደሆነ እናምናለን ይህ እውነተኛ እምነት ደግሞ በእግዚአብሔር ከተገለጠው ቃሉ በቅዱሳት መጻሕፍት ተጽፎ ይገኛል ስለዚህ ለትምህርተ ሃይማኖት የሚያገለግል የዶ ክትሪን ማስተማሪያ ለሃይማኖት መመሪያ የሚውል ማናቸውም አንቀጸ አሚን ሁሉ መጽሐፍ ቅዱሳዊ መሠረት እንዲኖረው ያስፈልጋል አለበለዚያ የክርስትናን መሠረተ እምነት በትክክል ለመረዳት አንችልም በዚህ መጽሐፍ ውስጥ የተጠቀምንበት ጸሎተ ሃይማኖት አንቀጸ አ ሜን ግን ቃለ አግዚአብሔርን የተከተለ መጽሐፍ ቅዱሳዊ መሠረት ያለው ነው ከዚህም ጋር በቤተ ክርስቲያን ታሪክ ያለው ከፍተኛ ቦታና ዓለም ኣቀ ፋዊ አቋሙ እንዲሁም የአንቀጸቹ ይዘት ጥራትና ስፋት ከሌሎቹ የሃይማኖት መመሪያዎችና የዶክትሪን ማስተማሪያዎች ሁሉ የላቀ ቦታ እንደ ተሰጠው ከላይ በተራ ቁጥር በፊደል ተራ ሀ ገልጠናል እውነተኛ የሕይወት ቃል የሆነው ሃይማኖተ ወንጌል በጸሉተ ሃይማኖት አንቀጾች አማካይነት የተገለጠ ስለሆ ነ ትክክለኛና ቀጥተኛ የክርስትና እምነት መመሪያችን መሆኑን አምነንና አው ቀን በሙሉ ልብ ልንቀበለው ይገባናል ለቅዱሳን አንድ ጊዜ ፈጽሞ ስለተሰጠ ሃይማኖት በወንጌል ትምህርተ ዛይማናትና ከርስቲወናዊ ሕጾጠት ለተገለጠው እውነተኛ እምነት ራሳችንን ብንአስገዛ በእምነት ከሚገኘው ጸጋና በረከት ተካፋዮች እንሆናለን ስለዚህ ከሁሉ በፊት ለእምነት መታዘዝን እናስቀድም በሥጋ የተገለጠውን ክርስቶስን በማመን ከአለውም ከሚመጣውም ክፉ ነገር ሁሉ እንድናለን ጽድቅንም እናገኛለን እንግዲህ ከክርስቶስ ሃይማ ኖት እንዳንወጣ እግዚአብሔር እንዲጠብቀን ዘወትር ስለ ሃይማኖታችን መጸ ለይ አስፈላጊ ነው ሰለዚህ ነው ጸሎተ ሃይማኖት ከዘወትር ጸሎታችን አንዱ ሆኖ ከቤተ ክርስቲያናችን የተሰጠን በሥጋ ስለ መጣው ክርስቶስ የተሰጠው ምስክርነት በብልሃት የተፈጠረ ልብ ወለድ ተረት አይደለም ስለዚህ ጉዳይ ቅዱስ ጴጥሮስ ሲያስረዳ የእር ሱን የክርስቶስን ግርማ አይተን እንጂ በብልሃት የተፈጠረውን ተረት ሳንከተል የጌታችንን የኢየሱስ ክርስቶስን ኃይልና መምጣት አስታወቅናችሁ ብሏል ቀጥሎም ከገናናው ክብር። መግቢያ ጸሎተ ሃይማኖትና አምስቱ አዕማደ ምሥጢር በክፍል አንድ የምንማረው የሃይማኖት ትምህርት በጸሎተ ሃይማኖት ላይ የተመሠረተ ነው ጸሎተ ሃይማኖት ታሪካዊ አነሣሙ ምንም እንኳ መናፍቃንን ለመለየትና ምእመናንም በትክክለኛው ሃይማኖት እንዳጸኑ ለማድረግ ታስቦ በጉባኤ ኒቂያ ዓም እና በጉባኤ ቁስጥንጥንያ ዓ ም የተወሰነ ቀኖና ሕገ ሃይማኖት ቢሆንም የትምህርቱ ይዘት ግን ከጥንት ጀምሮ በጌታና በሐዋርያት ትምህርት ውሰጥ የነበረ ነው የዓለም አብያተ ክርስቲያናት ሁሉ እንደ ዛሬው ሳይከፋፈሉና ሳይወጋገዙ በኅብረትና በአንድነት በሚሠሩበት ጊዜ የነበሩ መንፈሳውያን የሃይማኖት መሪዎችና ሊቃውንት አኣባ ቶች ይህን ጸሎተ ሃይማኖት ከቅዱሳት መጻሕፍት አውጣጥተው በ አንቀጸች ከፍለው በማዘጋጀት የክርስትና መሠረተ እምነት ሆኖ እንዲሠራበት በውሳኔአ ቸው ለአብያተ ክርስቲያናትና ለምእመናን ሁሉ አስታውቀዋል አውጀዋል ጸሎተ ሃይማናኖት ልዩ ልዩ አንቀጸ ሃይማኖትን ዶግማን ማለት ምሥጢረ ሥላሴን የወልድ አምሳክነትን የመንፈስ ቅዱስ አምላክነትን ምሥጢረ ሥጋዌንና የማዳን ሥራን ጥምቀትን ትንሣኤ ሙታንን የሚመጣውንም ሕይወትና የመሳሰሉትን ያካትታል ፒከ ፎ ዐበበ ሃ ደከ ህርከ ቪኪኪ ከፎ ርከር ሂከዕ ዐኪ ከ ርከር ዐ ከፍ ኩ ቪ ከፎ በርየበከክ ፎበኪ ቢ ክፎ ጀፎኗየፎርኪ ከ ፍ ዕጠ ዐኮ ከፍህ ከፎ ርሂዩርበ ፎከ ዴጽክበ ሟ አከ ሀ እነዚህን እውነተኛ ዓለም ኣቀፍ የኣብያተ ክርስቲያናት ጉባኤያትንና የተቀደሰውን የሃይማኖት ውሳ ኔያቸውን ታላቅነት በማሰብ ጉባኤ ኒቂያ መስከረም ቆቀን ጉባኤ ቁስጥንጥንያ የካቲት ቀን በቤተ ክርስቲያናችን ተከብሮ ይውላል ትምህርተ ዛይማናትና ክርስቲፀናዊ ሕጾዉት ጸሎተ ሃይማኖትን መሠረት በማድረግ የሀገራችን ሊቃውንት ከብሉያትና ከሐዲሳት እንዲሁም ከሊቃውንት መጻሕፍት በማውጣጣት አምስቱ አዕማደ ምሥጢርን አዘጋጅተውልናል እነርሱም የኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ሃይማኖታችን መሠረት ስለሆኑ ለጸሎተ ሃይማኖትና ለምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን ትምህርታችን አዕማድ ምሰሶዎሺፒሚ ናቸው ስለዚህ አሥራ ሁለቱን የጸሎተ ሃይማኖት አንቀጸች በኣራት ምዕራፎች መድበን በአጭር በአጭሩ እናጠናቸዋለን መጀመሪያ የእግዚአብሔርን አንድነትና ሦስትነት እንዲሁም ፈጣሪነቱን የምንማርበትን ምሥጢረ ሥላሴንና ሥነ ፍጥረትን እናስሰቀድማለን ሁለተኛው የእግዚአብሔር ፍቅርና የማዳን ሥራው የተገለጠበትን የምሥጢረ ሥጋዌና የነገረ መሰቀልን ትምህርት እንቀጥላለን ሦስተኛው ሰለ መንፈስ ቅዱስና ቤተ ክርስቲያን ሲሆን በዚህ ምዕራፍ የመዳናችንና የመቀደሳችን ምሥጢር እንዴት እንደሆነ ይገለጻል አራተኛው የእግዚአብሔርን የተስፋ ቃል በማሰመልከት ስለ ምሥጢረ ትንሣኤና ስለ ዘላለም ሕይወት ስለ ተስፋ መንግሥተ ሰማያት ይሆናልፈ ምሥጢረ ጥምቀትና ምሥጢረ ቁርባን በሰባቱ ምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን ውስጥ በክፍል ሁለት ተገልጠዋል በዚህ አንቀጸ ሃይማኖት ሥር የሚገኙትን አርእስተ ትምህርት እርስ በርሳቸው ውስጥ ውስጡን በማገናኘት እንደ ሠንሠለት የሚያያይዝልን ለትም ህርተ ሃይማኖታችን በአጠቃላይ ለክርሰትና እምነታችን ተሰፋችንና ፍቅራችን ለክርስቲያናዊ ሕይወታችንና ምግባራችን ሁሉ ማዕከልና መሠረት የሆነን ርእሰ ትምህርት የእግዚአብሔር ፍቅርና የማዳን ሥራው ነው ይህም አዲስ ትምህርት ሳይሆን በቅዱሳን ሐዋርያት በተለይም በሐዋርያውና በወንጌላዊው ቅዱስ ዮሐንስ ምሥጢረ አድኅኖና ሕገ ተፋቅሮ ላይ የተመሠረተ ነው ዮሐ ዮሐ ቆሮ በመሆኑም ይህን ርእሰ ትምህርት በትክክል ማወቅና ማመን ለሁላችንም አሰፈላጊና ግዴታም ነው ስለዚህ እግዚአብሔር ሰውን በመውደዱ ሰውን ለማዳን የፈጸመው ታሪክ ከምዕራፍ አንድ ጀምሮ እስከ መጨረሻው ድረስ በልዩ ልዩ መንገድ እንደ አን ቀጽ ሁኔታ አርእስት ትምህርቱ በሚፈቅደው መሠረት በመጠን በመጠኑ ለመግለጽ ተሞክሯል በሥነ ፍጥረት ታሪክ መጨረሻ በክብር የተፈጠረው ሰው የፈጣሪውን ትእዛዝ በማፍረስ እርሱ ራሱ ወዶ ፈቅዶ በፈጸመው በደል ምክንያት በሥጋውም በነፍሱም በመከራና በችግር ውስጥ በወደቀ ጊዜ እግዚአብሔር ከታላቅ ፍቅሩና ቸርነቱ የተነሣ የመዳንን ተሰፋ ሰጠው ዘፍ እና ራእይ የአዳምም ተስፋ በምሥጢረ ሥጋዌ በክርስቶስ የማዳን ሥራ ማለት በሕማሙና በሞቱ በትንሣኤውና በዕርገቱ ተፈጽሟል ይህም በመስቀል ላይ በዕለተ ዓርብ አንድ ጊዜ የተፈጸመው የማዳን ሥራውና ጸጋው ለፍጥረት ሁሉ እንዲዳረስ ለማድረግ እግዚአብሔር በመንፈስ ቅዱስ ቤተ ክርስቲያኑን አዘጋጅቷል ስለዚህ በክርስቶስ በማጩን ከመንፈስ ቅዱስ የሚገኘው የመዳንና የመቀደስ ጸጋ እስከ ዓለም ፍጻሜ ድረስ በየጊዜው ለሚ ነሙት አማኞች ሁሉ በቤተ ክርስቲያን አገልጋይ ካህናት በሚፈጸመው የጸሎትና የቃሉ አገልግሎት በተለይም ፀምመሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን አማካኝ ነት ይሰጣቸዋል በክርስቶስ ድኅነተ ጸጋ ያገኙትና በበጐ ሥራ እስከ መጨረሻው የጸኑት ሁሉ ከዚህ ዓለም በሞት ሲለዩ በአፀደ ነፍስ ለጊዜው በሀገረ ሕይወት በገነት ይኖራሉ ከዚያም በኋላ በዓለም ፍጻሜ የዘላለም ሕይወትና የክብር ትንሣኤን በመቀዳጀት በመንግሥተ ሰማያት የመዳናቸው ተስፋ ምሥጪር ሙሉ በሙሉ ይገለጣል ይፈጸማል እንግዲህ ከላይ የተጠቀሱትን ሁሉ በትክክል ለማስረዳት አቅማችንም ሆነ ሁኔታችን ባይፈቅድልንም ኣሥራ ሁለቱን የጸሎተ ሃይማኖት አንቀጸች ኃይለ ቃል በመከተል የተወሰኑትን አርእስተ ትምህርት ብቻ በመምረጥ ትምህርተ ዛይማናትና ክርስቲያናዊ ሕዩዉት ከብዙው በጥቂቱ ከረጂሙ ባጭሩ እግዚአብሔር በቸርነቱ በለገሠን ጊዜና ባደረገልን ርዳታ ተደግፈን በአፍ በመጣፍ የተማርነውን በክርስቲያናዊ ሕይወታችን በተመክሮ ያገኘነውን በቅዱስ መጽሐፍ መሠረትነት በሐዋርያዊ ትውፊት መሪነት በጽሑፍ ለመግለጽ ሞክረናል በዚህ ላይ ልናክለው የሚያስፈልግ ትምህርት ቢኖር ለእግዚአብሔር ምስጋና ማቅረብን መማር ነው የጌታ ፈቃድ ምን እንደሆነ ከማስተዋል ጋር ስለ ሁሉም ለሁሉም ነገር በክርስቶስ ሰም እግዚአብሔር አምላካችንና አባታችንን ሁልጊዜ ማመስገን ይገባናል ኤፌ ከዚህ ቀጥሎ ወደ ትምህርቱ ከመግባታችን በፊት ትምህርቱን ለመከታተል እንድንችል በቅድሚያ ጸሎተ ሃይማኖትን አንቀጽ በአንቀጽ ማወቅ ትምህርታዊ ግዴታችን ነው ስለዚህ ጸሎተ ሃይማኖትን ምእመናን ሁሉ በቃል አጥንተው በግል ጸሎት እንዲደግሙት ያስፈልጋል ይልቁንም በቤተ ክርስቲያን ውስጥ በጊዜ ቅዳሴ ዲያቆኑ ንበል ኩልነ በጥበበ እግዚአብሔር ጸሎተ ሃይማኖት በእግዚአ ብሔር ጥበብ ሁነን ሁላችን የሃይማኖትን ጸሎት እንበል በሚልበት ጊዜ ቀዳሾችም አስቀዳሾችም ሁሉ ድምፃቸውን አሰምተው እንደ አቡነ ዘበሰማያት ጸሎት በአንድነት ሆነው ሊጸልዩት ይገባል ሥርዓተ ቅዳሴ የአማኞች ጸሎተ ቅዳሴ ፍሬ ቅዳሴ የሚጀመረው በመላ በቤተ ክርስቲያን ያሉት ሁሉ የኦርቶዶክስ ጸሎት ሃይማኖትን በኃይልና ከልብ በሆነ አኳኋን ድምፃቸውን አሰምተው በአንድነት በማለት በመድገም ነው በፍሬ ቅዳሴ መጀመሪያ ላይ የኦርቶዶክስ ጸሎተ ሃይማኖትን መድገም እኛ እግዚአብሔርን ለማስደሰታችን የሚያረጋግጥ እጅግ ትልቅ ቁም ነገር ነው ያለ እምነት እርሱን ለማስደሰት አይቻልምና ዕብ የኦርቶዶክስ ጸሎተ ሃይማኖትን በመድገም የአንድ አምላክ የቅድስት ሥላሴን በአንድ የእግዚአብሔር ልጁ የተፈጸመውን የማዳን ሥራውን እና በመንፈስ ቅዱስ የተሠራውን የመቀደሳችንና የመንጻታችንን ነገር በመግለጽ እም ነታችንን እናስታውቃለን ወዳጆቼ ሆይ የኦርቶዶክስ ጸሎተ ሃይማኖትን ከመላው ቤተ ክርስቲያን ማለት ከጉባኤው ጋር ሆናችሁ በጥንቃቄ በሉት ድገሙት በመንፈስ ቅዱስ በተመሩ በታላላቅ የቤተ ክርስቲያን አባቶች የተመሠረቱት የታላላቆቹ የዓለም አብያተ ክርስቲያናት ጉባኤዎች የሥራ ፍሬ እንደ መሆኑ መጠን እያንዳንዱን ቃል እመኑ ከዚህ በታች ለጥናት እንዲያመች ታስቦ ጸሎሉተ ሃይማኖት ኣንቀጽ በአንቀጽ ተዘርዝሮ በግዕዝና በአማርኛ እንደሚከተለው ቀርቧል ፕከ ህፎሃ የ ከፎ ቨርሃፎ ክፎፎነበ ዛክ ከፍ ዚ ክጄ ፍርቨፎ ከሃ ዚክር ህህከር ርከህየርከ ጸህከሃ በ ከ ክ ሃፎ በ ዩርኣሃርቪህ ከብ ወቨርር። በእርግጥ አለ ከላይ ሁለተኛውና ከፍተኛ መንገድ በማለት የጠቀስነው ከሁሉም የበለጠው እውነተኛ መንገድ ነው ይኸውም መንገድ እግዚአብሔር ለሰዎች ልጆች ሲል ራሱን በመግለጥ ሕይወቱን በመስጠት በተለያየ ዘመን የፈጸመው መለኮታዊና ተአምራዊ ይዘትና ሄደት ያለው በጊዜና በቦታ ተለይቶ በዓለም ታሪክ ውስጥ በቃልም በሥራም የተከሠተ ሁኔታና ድርጊት ነው ሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስ እንዳለው ከጥንት ጆምሮ እግዚአብሔር በብዙ ዓይነትና በብዙ ጐዳና ለአባቶቻችን በነቢያት በኩል በመናገር ተገልጦላቸዋል ዕብ በኋለኛው ዘመን ደግሞ አካላዊ ቃል የሕይወት ቃል በተባለ በእግዚአ ብሔር አብ ልጅ በኢየሱስ ክርስቶስ ሰው መሆን የማይታየውና የማይዳሰሰው ረቂቅ አምላክ ሥጋን ተዋሕዶ በክበበ ትስብእት ተገልጦ በዓይን የሚታይ በጆሮ የሚሰማ በእጅ የሚዳሰስ ሆኗል በሥጋ ስለ ተገለጠው ሰለ አምላክ ወልደ አምላክ ስለ ክርስቶስ ሐዋርያው ቅዱስ ዮሐንስ ከሌሎቹ ቅዱሳን ሐዋርያት ጋር በመሆን እንደ ሚከተለው ምስክርነቱን ይሰጣል ስለ ሕይወት ቃል ከመጀመሪያው የነበረውንና የሰማነውን በዓይኖቻችንም ያየ ነውን የተመለከትነውንም እጆቻችንም የዳሰሱትን እናወራለን ሕይወትም ተገለጠ አይተንማል እንመሰክርማለን ከአብ ዘንድ የነበረውንም ለእኛም የተገለጠውን የዘላለምን ሕይወት እናወራላችኋለን ዮሐ እንግዲህ የክርስትና ሃይማኖት በሕገ ልቡና ላይ የተመሠረተች ሳትሆን በሥጋ በተገለጠው በሕያው እግዚአብሔር ልጅ በክርስቶስ ላይ የተመሠረተች ናት እግዚአብሔር በልጁ ሰው መሆን በታላቅ ተአምራት የተገለጠበት ምክን ያት የሰው ልጆችን ሁሉ ለማዳን ነው እግዚአብሔር በዚህ ሁኔታ መገለጡ ጥርጥርን ሁሉ አስወግዶ ሀልዎቱን አምነንና ተቀብለን ከእርሱ ጋር በሙሉ እም ነት እንድንኖር ያስችለን ዘንድ ብቻ ሳይሆን ስለ እኛ ያለውን የፍቅሩን ታላቅ ነት አውቀን እንድናፈቅረውም ጭምር ስለሆነ ይህንን ተገንዝበን እርሱን ሁልጊዜ ከማመስገን መቆጠብ የለብንም ከላይ እንደ ተመለከተው የክርስትና እምነታችን በሕገ ልቡና በምርምር የተገኘ ሃይማኖት ሳይሆን በመለኮታዊ መገለጥ የተሰጠን ነው ስለሆነም እም ነታችንን አጥብቀን መያዝ አለብን አክብረን ማስከበር ጠብቀን ማስጠበቅ አ ሰስፈላጊም ሲሆን እስከ ሞት ድረስ በመጽናት የእውነት ምስክሮች መሆን ይገባናል ቀስበቀስ ሳይታወቅ በማስመሰልና በማታለል የሚመጣውን የመሳሳ ትና የጥርጥር ፈተና ከልቡናችን ለማስወገድ ሁልጊዜ ለጸሎት መትጋት ይኖርብናል ማቴ እስከ መጨረሻው የታገሠ ይድናል እንደ ተባለ በጊዜውም ያለ ጊዜውም ስለ እምነታችን ጽናት መታገልና መመስከር ይገባናል ማር የእምነትና የመንፈሳዊ ተጋድሏችን በቸልተኝነትና በጥርጥር እንዳይደክም ለማድረግ ከሚረዱን መካከል አንዳንዶቹን እንጠቅሳለን እነርሱም ዘወትር ከመጸለይና ከመጸም ጋር ወደ እናት ቤተ ክርስቲያናችን አዘውት ሮ በመሄድ በመንፈሳዊና በማኅበራዊ ኑሮዋ መሳተፍ ቃለ እግዚአብሔርን ማን በብና መስማት ከሊቃውንትና ከመንፈሳዊ አባቶች ጠይቆ መረዳት በምክር አገልግሎታቸው መጠቀምና የመሳሰሉት ናቸው እንግዲህ ለቅዱሳን አንድ ጊዜ ፈጽሞ ስለ ተሰጠ ሃይማኖት እንድትጋደሉ እያለች ቅድስት ቤተ ክርስቲያን አደራዋን ለልጆቿ ሁሉ ትገልጻለች ይሁዳ ስለ መለኮታዊ መገለጥና ለእምነት ስለ መታዘዝ በትምህርተ ሃይማኖት መቅድም ቁጥር እና ተመልከት ትምህርተ ዛይመናትና ክርስቲይናዊ ሕይወት እስካሁን ስለ አማኞች እምነት ሁኔታና በአጠቃላይ ሰለ ሃይማኖት አመ ጣጥ በአጭሩ ተመልክተናል ከዚህ ቀጥሎ ሰለ ምናምነውና ተሰፋ ስለ ምናደርገው ስለ እግዚአብሔር አምላክ አንድነትና ስለ አባትነቱ የመጀመ ሪያውን አንቀጸ አሚን በመከተልና የቅዱሳት መጻሕፍትን ቃል መሠረት በማድረግ እናጠናለን በአንድ አምላክ ብቻ እናምናለን በአንድ አምላክ በእግዚአብሔር ኣብ አባት እናምናለን ስንል እኛ ክርስቲያኖች እንደ አማልክት የሚቆጠሩትን የጥንቱንም የዛሬውንም የጣያዖት አ ምልኮ ሁሉ እያወገዝን በአንድ አምላክ ብቻ ማመናችንን በአጽንኦት መግለጻችን ና መመስከራችን ነው እንደዚህም በማመናችን ከሦስት መቶ አሥራ ስምንቱ የኒቂያ ጉባኤ አባላት ጋር የሃይማኖታችንን አንድነት እናጠናክራለን ይህም ከጥንት ጀምሮ የመጣ የመጀመሪያው የሃይማኖትና የአምልኮት ሕግ ነው ዘጸ ከሁሉ በላይ የሚሆን በሁሉም የሚሠራ በሁሉም የሚኖር አን ድ አምላክ የሁሉም አባት መኖሩን ከሐዋርያው ጳውሎስ በተማርነው መሠረት እምነታችንን እንገልጻለን ኤፌ የፈጣሪ መኖር በሥነ ፍጥረት የሚታወቅም ቢሆን በተለየ መንገድ አምላክ ራሱን በራሱ በመግለጡ ሀልዎቱን መኖሩን በዘመነ ብሉይም በዘመነ ሐዲስም ዛሬም በቤተ ክርሰቲያኑና በአ ማኞቹ መካከል በግልም ሆነ በማኅበር ገቢረ ተአምራትና ድንቅ ሥራዎችን እን ዲሁም ልዩ ልዩ ምልክቶችን በማሳየትና በመፈጸም የእምነታችንን እውነተኝነት የሚወደን አምላካችንና አባታችን አረጋግጦልናል እያረጋገጠልንም ነው ማር ስለ ሆነም በመንፈሳዊ ደስታ ደስ እያለን አንድ አምላክ የሁሉም አ ባት አለ ነበረ ይኖራል በማለት እያመንና እያመሰገን በእርሱ አጋዥነት ትምህርታችንን በጥንቃቄና በማስተዋል እንቀጥላለን አንድ አምላክ እግዚአ ብሔር አብ ስንል ሁለት ነገሮችን ያሳስበናል በመጀመሪያ ስለ እግዚአ ብሔር አንድነት ቀጥሎም ስለ ሦስትነቱ ያመለክተናል አንድ አምሳክ ሲል አንድነቱን እግዚአብሔር አብ ሲል አብ አባት ማለት ስለሆነ ከአ ባት የሚገኘውን ልጅ ማለት ወልድን ስለ ሜያሳሰበን እንዲሁም የአብና የወልድ ሕይወታቸውን ከአብ የወጣውን መንፈስ ቅዱስን ስለ ሚያስገነዝበን ሦስትነቱን በውስጠ ታዋቂ ያሰረዳናል እንግዲህ አንድ አምላክ ሰንል ኣብ ወልድ መንፈስ ቅዱስን በአንድነትና በሦስትነት በማመን ነው ስለሆነም በአን ድ አምላክ በአብ በወልድ በመንፈስ ቅዱስ ስም በቅድስት ሥላሴ እናምናለን ደኀ ሄድ ልምጎ ጳምራ መሰሐፖ የአንድ አምላክ እምነት መቼና እንዴት ተጀመረ። የሰው ልጅ እውቀቱ ብቻ አይደለም በኃጢአት ምክንያት የተቀነሰው የመወሰን ኃይሉም ማለት ሐሳበ ጠንካራነቱም ደከመ ላላ ይህም ሁለተኛው ነገር ነው አዳም ከጥንተ ኣብሶ በፊት ከነበረው ጸጋ ያጐደለው በዚያን ጊዜ ምድርንና በምድር ላይ የተፈጠሩትን ሁሉ ያዝና ይናዝዝ ይገዛና ይነዳ ነበር ከበደል በኋላ ይህን ሁሉ አጥቶ ራሱንም እንኳ ለመቆጣጠር ኣዳገተው የነበ ረው የመንፈስ ብርታትም ተቀነሰ የሰው ልጅ ዛሬ በጐውን ከክፉው ለመ ምረጥ እውቀትም ቢኖረው እንኳ ጠንካራ ፈቃድ ስለ ሌለው የመረጠውን መል ካም ነገር በተግባር ለማዋል አጋዥ ከሌለው በስተቀር ያዳግተዋል ሳይወድ በድካሙ ምክንያት ለክፉ ነገር ስለሚገዛ ፍጹም የነበረውን የመጀመሪያውን ነፃ ነቱን አጥቷል ጥንተ አብሶ ያመጣብን ሦስተኛው ጠንቅ ፍትወት ማለት ክፉ ምኞት ወይም በሰው የሚገኘው የኃጢኣት ዝንባሌ ነው አራተኛው በዓለም ውስጥ ስንኖርና ስንሠራ የሚደርስብን ፈተናኖ ችግርና መከራ ሁሉ በኣዳም በደል እንደ መጣብን እናስተውላለን አምስተኛውና የመጨረሻው የበደል ውጤት ወይም የኃጢአት ዋጋ የተባለው ሞተ ሥጋና ሞተ ነፍስ መሆናቸው በቅዱሳት መጻሕፍት የተጻፈ ነው ዘፍሮሜ ያዕቆብ ስለ ጥንተ አብሶ ጥምቀትና መንፈሳዊ ተጋድሎ ከገጽ ዐዐ ተመልክት ደኃዉጸዳፖ ጫይታፖናኖ ደረያ የኃጢአት ዓይነት ሁለት እንደሆነ ከላይ ተመልክተናል አንደኛ የአዳም ኃጢአት ሁለተኛ የእኛ ኃጢአት መሆናቸውን እናስታውሳለን የአ ዳም ኃጢአት የተባለው በውርስ ያገኘነው ሲሆን እኛ ደግሞ በገዛ ፈቃዳችን የምንፈጽመው ክፉ ነገር ሁሉ የግል ኃጢአታችን ነው የግል ኃጢአታችንንም የምንፈጽመው በሦስት ዓይነት መንገድ ነው በሐሳብ በቃልና በሥራ ነው ክፉ በማሰብና በመመኘት ማለት የማይገባውን በማሰብና በመመኘት በልቡና ኃጢአት ይፈጸማል በሌላ በኩል ደግሞ የሚገባውን መልካሙን ነገር አለማ ሰብም ኃጢአት ይሆናል በቃልም ክፉ ነገር ይሠራል ስድብን በመናገር ወይም የማይገባውን ሰውን የሚጐዳውን ነገር በመሠወር ፈንታ ገልጸ ትምህርተ ዛፎዩመማናትና ክርስቲደናዊ ሕፎዩዉት በመናገር በመጻፍ በማሳወቅ የቃል ኃጢአት ይደረጋል እንደዚሁም ደግሞ የሚገባውን ያለመናገር መመሰከር የሚገባውን በእውነት ሳይመሰክሩ መቅረትና በዚህም የተነሳ በሰው ሳይ ጉዳት የሚደርስ ከሆነ ታላቅ በደል እንደ ተፈጸመ ይቆጠራል በሥራም እንደዚሁ ክፉ ማድረግ የማይገባውን ነገር መፈጸም ኃጢአት ይሆናል በአንፃሩም ደግሞ የሚገባውንና የታዘዘውን መልካም ሥራ አለመፈጸም ከባድ ኃጢአት እንደሆነ የታወቀ ነው የኃጢአትም ቀላልና ከባድ እንዳለው ከቅዱሳት መጻሕፍት እንማራለን ሐዋርያው ቅዱስ ዮሐንስ ሞት የማይገባው ኃጢአትና ሞት የሚገባው ኃጢአት መኖሩን እንደሚከተለው ያስረዳናል ማንም ወንድሙን ሞት የማይገባውን ኃጢአት ሲያደርግ ቢያየው ይለምን ሞትም የማይገባውን ኃጢአት ላደረጉት ሕይወት ይሰጥለታል ሞት የሚገባው ኃጢኣት ኣለ ስለዚያ እንዲጠይቅ አልል ም ዓመፃ ሁሉ ኃጢአት ነው ሞትም የማይገባው ኃጢአት አለ ኛዮሐ እንግዲህ ኃጢአት በሁለት ዓይነት ደረጃ እንደ ተከፈለ ለመገንዘብ እን ችላለን ሆኖም ሁለቱንም ዓይነት ማለት የትኛው ቀላል የትኛው ከባድ መሆ ኑን ለይቶ እስከ መጨረሻው ድረስ ዘርዝሮ በጽሑፍ ለማስቀመጥ እጅግ አዳ ጋች ይሆናል ምክንያቱም ቀላል የመሰለው ከባድ ከባድ የመሰለው ቀላል የሚሆንበት ወሳኝ ሁኔታ ስላለ ነው ይኸውም በደል ፈጸመ የተባለው ሰው አሳቡና ስሜቱ የአካባቢውና የጊዜው ሁኔታ የበደሉ ዓይነትና ሌሎችም ከዚህ ጋር የተያያዙት ሁሉ ተመርምረውና ተመዛዝነው ካልተገመገሙ በስተቀር የበደሉ ድርጊት ብቻውን ትንሽና ትልቅ ኃጢኣት መሆኑን አይወስንም የሆነ ሆኖ ሞት የማይገባውና ሞት የሚገባው ኃጢአትና ኃጢአተኛ እንዳለ የታወቀ ነው ይህንንም በመጨረሻ የሚፈርደው እግዚአብሔር ስለሆነ እርሱ ባወቀ የኃጢአቱን ከባድነትና ቀላልነት አይቶ የኃጢአተኛውንም ልቡና በጥልቅ መርምሮ እርሱ ባለቤቱ አስፈላጊውን ይፈጽማል ሰዎችም ከባድና ቀላል ኃጢኣትን ከቅዱሳት መጓጻሕፍት ከቤተ ክርስቲያን አባ ቶችና ምሁራን ሊረዱ ይችላሉ ስለዚህ ጉዳይ የንስሐ አባቶች ለልጆቻቸው ለምእመናን ሁሉ ማስተማር ይገባቸዋል ሦስቱ አርእስተ ኃጣውእ የሚባሉት ከባድ የሆኑትን የኃጢአት ዓይነቶች ያስታውቁናል እነርሱም ስስት ፍቅረ ንዋይና ትዕቢት ናቸው እነዚህም አር እስት የተባሉበት የብዙ ኃጢአቶች መገኛ ምንጭና ማብቀያ ሥር መሠረት በመሆናቸው ነው ጌታችን በእነዚህ ተፈትኖ ድል አድርጓል እኛም እርሱን እንድንከተል ምሳሌውን ሰጥቶናል ማቴ በዓለም ሳላችሁ መከራ አለባችሁ ነገር ግን አይዚችሁ እኔ ዓለምን አሸንፌአለሁ በማለት ያበረታታናል ዮሐ ስለዚህ እኛም ስለ ኃጢአት ማወቅ ብቻ ሳይሆን መታገልም የሃይማኖት ግዴታችን ነው ተጋደልዋ ለኃጢአት ወዕበይዋ ማለት ኃጢአትን ተጋደሏት አሸንፏትም ተብሎ እንደ ተጓፈ ሁልጊዜ መታገል ይኖርብናል ዕብ ሦስቱን አርእስተ ኃጣውእ ጌታችን እንዴት ድል እንዳደረገ ተመልክተን እኛም የእርሱን አርአያ እንድንከተል ያስፈልጋል ጌታችን በስስት የመጣውን ፈተና እንዴት ድል እንደ ነሣው ማስታወስ ይኖርብናል ሰው ከእግዚአብሔር አፍ በሚወጣው ቃል ሁሉ እንጂ በእንጀራ ብቻ አይኖርም በማለት ጌታችን የስስትን ፈተና በጾምና በትኅርምት በትዕ ግሥትም ድል ነሥቶታል ስስት የመብልና የመጠጥ ፍቅርን ወይም ሆዳም ነትን የሥጋ ፍላጐትን ያመለክታል አብዝቶ መብላትና መጠጣት ጥጋብን ያስ ከትላል ጥጋብም የኃጢአት ምንጭ ነው ካልጠገቡ አይዘሉ ካልዘለሉ ኣይ ሰበሩ እንዲሉ ከጥጋብና ከስካር መከልከል ይኖርብናል በመጸምና በመጠኑ በመኖር በመታገሥም ራሳችንን ከክፉ ነገር ለመቆጣጠር እንችላለን ነገር ግን ከመጠኑ አሳልፎ ዘወትር መብላትና መጠጣት ሁልጊዜም በጥጋብና በፈንጠዝያ መኖርን መውደድ ጣዖት እንደ ማምለክ ይቆጠራል የመኖር ዓላማው ለመብላትና ለመደሰት ብቻ ነው የሚሉ ካሉ ለክርስቶስ ትምህርተ ዛይማዋትና ክርስቲያናዊ ሕደወት መስቀል ጠላቶች ሆነዋል እንደዚህ ዓይነት ሰዎች መጨረሻቸው ጥፋት ነው ሆዳቸው አምላካቸው ነው ክብራቸው በነውራቸው ነው አሳባቸው ምድራዊ ነው በማለት ሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስ ያስረዳናል ከዚያ ቀጥሎ ስለ እኛ ተስፋ ይጽፋል እኛ አገራችን በሰማይ ነውና ከዚያም ደግሞ የሚመጣ መድኃኒትን እርሱንም ጌታን ኢየሱስ ክርስቶስን እንጠባበቃለን እርሱም ሁሉን እንኳ ለራሱ ሊያስገዛ እንደ ሚችልበት ኣሠራር ክቡር ሥጋውን እንዲመስል የተዋረደውን ሥጋችንን ይለውጣል ፊልጵ ፍቅረ ንዋይም ከባድ ኃጢኣት ነው ገንዘብን መውደድ የክፋት ሁሉ ሥር ነውና አንዳንዶችም ይህን ሲመኙ ከሃይማኖት ተሳስተው በብዙ ሥቃይ ራሳቸውን ወጉ በማለት ሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስ ያስተምረናል ጀጢሞ ስለዚህ ክርስቲያን የሆንን ሁሉ እንዳንሳሳት በመጀመሪያ ማፍቀር የሚገባንን ማወቅ ግዴታችን ነው ማፍቀር የሚገባን ሁለት ነገሮች ብቻ ናቸው እግዚአብሔርንና ሰውን ብቻ እንድናፈቅር ታዘናል ሌላውን በዓ ለም የሚገኘውን ሁሉ ምግብንና ልብስን ወርቅንና ገንዘብን ሀብትን ሁሉ በሚገባውና በአስፈላጊው መንገድ እንድንገለገልባቸው እንጂ እንድንወዳቸውና እንድንደሰትባቸው እንድናመልካቸውም አልተፈጠሩም ፍጹም ፍቅራችንና ደስታችን በተለይም አምልኮታችን በፍጡር ላይ ሳይሆን በፈጣሪያችን ላይ ብቻ መመሥረት ይኖርበታል ይህንን መተላለፍ ታላቅ ኃጢአት ነው ስለዚህ የፍቅረ ንዋይን ፈተና በፍቅረ እግዚአብሔር በፍቅረ ቢጽ ተክተን ገንዘባችንን ደግሞ ሳናፈቅር ግን በትክክል አገልግሎት ላይ እንዲውል ብናደርግ ፈተናውን ድል ነሣነው ማለት ነው ሌሎችንም ከባድ የኃጢአት ፈተናዎች ማለት ትዕቢትን በትኅትና ቁጣን በትዕግሥት ዝሙትን በንጽሕና ስንፍናን በትጋት ምቀኝነትን በፍቅረ ቢጽ ሐሰተኝነትን በእውነተኝነት ለመቋቋም ዘወትር መጋደልና ለዚሁም የእግዚአብሔርን ርዳታ መጠየቅ የክርስቲያኖች ሁሉ ሥነ ምግባራዊ ግዴታ ነው ከዚህም ጋር በተሳሳተ በተገደፈ ከንስሐ አባት ጋር በመመካከር ፈተናን በበለጠ ለመታገል የሚያስችለንን መንገድ ለመማር እንችላለን በቤተ ክርስቲያንም ኃጢአታችንን ለማስወገድና የጸጋ ሕይወትን ለመቀበል የሚያስ ችሉን ምሥጢረ ንስሐና ምሥጢረ ቁርባን ተዘጋጅተው ይጠብቁናል ሰዎችን ሁሉ የሚያድን የእግዚአብሔር ጸጋ ተገልጧልና ይህም ጸጋ ኃጢአተኝ ነትንና ዓለማዊን ምኞት ክደን የተባረከውን ተስፋችንን እርሱም የታላቁን የአምላካ ችንንና የመድኃኒታችንን የኢየሱስ ክርስቶስን ክብር መገለጥ እየጠበቅን ራሳችንን በመግዛትና በጽድቅ እግዚአብሔርንም በመምሰል በአሁኑ ዘመን እንድንኖር ያስ ተምረናል መድኃኒታችንም ከዓመፅ ሁሉ እንዲቤዣን መልካሙንም ለማድረግ የሚቀናውን ገንዘቡም የሚሆነውን ሕዝብ ለራሱ እንዲያነፃ ስለ እኛ ነፍሱን ሰጥቷል ቲቶ ኃጢአት በሰው ላይ ሞትን በፍጥረት ላይ እርግማንን ያመጣብን ስለ ሆነ በክርስትና ሃይማኖት ትምህርት ውስጥ ከፍተኛ ትኩረት የሚሰጠው የትምህ ርት ዓይነት ነው እግዚአብሔር እጅግ መልካም አድርጐ በፈጠረው ዓለም ውስጥ ኃጢአት የአፍራሽነት ኃይሉ አደገኛ በመሆኑ በፈጣሪ ዘንድ በቀላሉ የሚ ታይ ሁ ኔታ አልነበረም ይህም ኃጢአት መልካሙን ዓለም ፈጽሞ ከማጥፋቱ በፊት እግዚአብሔር ኃጢአትን ለማስወገድ አንድ ልጁን ወደ ዓለም ላከ ዮሐ ከዚህ ቀጥሎ የምንማራቸው አንቀጸች ይህንን ኃጢአት ለማስወገድ ስለ መጣው ስለ ልጁ ስለ ኢየሱስ ክርስቶስና ስለ ማዳን ሥራው ይሆናል ትምህርተ ዛይማናትና ክርስቲያናዊ ሕይፎዉት አንቀጽ ዓለም ሳይፈጠር ከእርሱ ጋር በነበረ የአብ አንድ ልጁ በሚሆን በአንድ ጌታ በኢየሱስ ክርስቶስም እናምናለን በአንቀጽ አንድ አምላክ እግዚአብሔር አብ ሁሉን የያዘና ሁሉን የፈጠረ መሆኑን ከማመንና ከመመስከር ጋር ገልጸናል ከአንቀጽ ጀም ሮ እስከ አንቀጽ ድረስ ደግሞ አንድ ጌታ ኢየሱስ ክርስቶስ የአብ አንድ ልጁ ዓለም ሳይፈጠር ከእርሱ ጋር የነበረ በእርሱም ዓለምን የፈጠረ በኋላም ዓለምን ያዳነ መሆኑን አምነን የምንማርበት ክፍል ነው ስለ ማዳን ሥራው ከመግለጻችን በፊት ክርስቶስ ከእግዚአብሔር ጋር ያለውን መለኮታዊ ግንኙነትና አንድነት እንመለከታለን ክርስቶስ በእውነት የእግዚአብሔር አንድ ልጁ እንደሆነ እናምናለን ለእንደዚህ ያለ እምነት መሠረታችን ራሱ ክርስቶስ ነው አብንና ወልድን ማንም ሊያውቅ አይችልም እርሱ ራሱ ወልድ ከገለጸለት በቀር ማቴ ስለዚህ እግዚአብሔር ልጅ እንዳለው እር ሱም ሰውን ለማዳን ከሰማይ እንደ ወረደና እንደ ተወለደ የምናውቀው እውቀትና እምነት ከእርሱ ከክርስቶስ መለኮታዊ መገለጥ የተገኘ ነው ይህም መገለጥ በደቀ መዛሙርቱ ዘንድ ስለ ታወቀ በእግዚአብሔር ልጅ ለማመን በቁ ከክርስቶስ መገለጥ በፊት የደቀ መዛሙርቱ እምነት እንደ ሌሎች አይ ሁዶች አንድ አካል አንድ ገጽ ነው ብለው በሚያምኑት በአንድ አምላክ ብቻ እንጂ አምላክ ወልደ አምላክ መኖሩን አያውቁም ነበር ነገር ግን ጌታ ራሱን እውነተኛ የእግዚአብሔር ልጅ እንደ ሆነ ለደቀ መዛሙርቱ ስለ ገለጸላቸው እ ነርሱም የእጁን ታምራት ከማየታቸው የቃሉን ትምህርት ከመስማታቸው ሌላ በታቦር ተራራ ላይ እግዚአብሔር በብሩኅ ደመና ተገልጸ የክርስቶስን ልጅነት የመሰከረውን ቃል በመስማት ክብሩን በመመልከትና ግርማ መለኮቱን በማየት ሊያምኑና ሊያውቁ ችለዋል ከዚያም በኋላ ትንሣኤውንና ዕርገቱን በማየታቸው ክርስቶስ እውነተኛ አምላክ ወልደ አምላክ መሆኑን የዓይን ምስክሮች በመሆን በመንፈስ ቅዱስ ኃይል የክርስቲያን ሃይማኖት መሥራቾች ለመሆን በቅተዋል እንግዲህ የሃይማኖታችን ሥረ መሠረት እንደ ሐዋርያው ጴጥሮስ ምስክርነት ክርስቶስ የሕያው እግዚአብሔር ልጅ እንደሆነ ማመን ነው ማቴ ጴጥ ለለይማኖታቸው ቀናዒ የነበሩት አይሁዳውያን እንኳን ከ ነበረው መንግሥት ጋር በመተባበር ይህን እምነት ለማጥፋት ቢሞክሩ ጥፋቱ በራሳቸው ላይ እንደ መጣ በታሪክ የተመዘገበ ነው እስጢፋኖስም በታላቁ በአ ይሁድ መሪዎች ሸንጐ ስለ ክርስቶስ ሲመሰክር ሰማያት ተከፍተው የሰው ልጅም በእግዚአብሔር ቀኝ ቆሞ እንዳየው ቢናገር በድንጋይ ወግረው ገድለውታል የሐዋ። ጊዜም የለም ስለዚህ ዘመናት ሳይኖሩ ስለ ጊዜ ቅደም ተከተል መናገር አይቻልም ስለዚህ ነው አባቶች አሐቲ ቅድምናሆሙ ለሥሉስ ቅዱስ በማለት አብ ወልድ መንፈስ ቅዱስ ያለ ጥንትና ያለ ዘመን የሚኖሩ ከመካከላቸው ወደ ኋላ የሚቀር የሌለ ቅድምናቸውም አንዲትና እኩል መሆኑን የሚመሰክሩት የአንቀጽ ቃለ ሃይማኖት እንደ ሚያመለክተን ከብርሃን የተገኘ ብርሃን ነው በማለት ተገልዷል ይህም ማለት አባት ብርሃን ልጅ ብርሃን ማለት ነው ሁለቱም ብርሃን ናቸው ስለዚህ ሁለቱም እኩል ናቸው የሁለቱም ብርሃንነት በቅዱሳት መጻሕፍት የተመሰከረ ነው እግዚአብሔር ብርሃን ነው ይላል ኛዮሐ በተለይም ክርስቶስ ጨለማውን ለማጥፋት ወደ ዓለም የመጣ የሕይወት ብርሃን እውነተኛ የዓለም ብርሃን መሆኑ ተጽፏል ዮሐ እንግዲህ አብም ወልድም ሁለቱም ብርሃን ናቸው እኩልም ናቸው ብለን እናምናለን አብና ወልድ በመለኮት አንድነትና እኩልነት አንዳላቸው በምንጭ ውኃና በወራጁ ወን ዝ መስለው አባቶች እንዳስተማሩን ወንዙ ከምንጩ ይገኛል ከምንጩ የሌለ ውኃ ከወንዙም የለም ሁለቱም አንድ ዓይነት ውኃ እንደሆኑ የታወቀ ነው እንደዚሁም አብና ወልድ በመለኮት ኣንድ ናቸው እኩልም ናቸው የሕይወት ምንጭ የሕይወት ውኃ ናቸው ስለ አብና ወልድ አንድነትና እኩልነት ራሱ ክርስቶስ በቃልም በተግባርም ገልዷል እኔና አብ ኣንድ ነን በማለቱ ፍጹም አንድነታቸው ታውቋል ፍጹም አንድነትም ፍጽም እኩልነት ነው ያለ እኩልነት እው ነተኛ አንድነት የለምና ዮሐ እኔን ያየ አብን አይቷል በተባለው መሠረት የክርስቶስ ትምህርቱን ታምራቱን ባሕርዩን በጠቅላላውም መለኮታዊ ሥራውን ያዩና የተረዱ ደቀ መዛሙርቱ አብን በወልድ ሕልው ሆኖ ሲሠራ እንዳዩት ይቆጠራል ማለት ነው ዮሐ ይህም ማለት የወልድን ብርሃንነት ካየህ የአብን ብርሃንነት አይተሃል ማለት ነው የወልድን መለኮታዊ ሥራ ከተመለከትህ እንደዚሁም የአብንም ተመልክተሃል ማለት ነውይህም ወልድ ከአብ ጋር እኩል መሆኑን ያስረዳል የአብ የሆነው ሁሉ የእኔ ነው በማለት ክርስቶስ የተናገረው ቃል የሚያስረዳን የአብ የሆነው ባሕርይ የወልድ ባሕርይ ነው የአብ መለኮትነት የወልድም ነው የአብ ሥልጣንና ግዛት የወልድም ሥልጣንና ግዛት መሆኑን ያመለክተናል እኩልነት ማለትም ይኸው ነው ከዚህ የበለጠ ወይም ያነሰ ከሆነ እኩል ሊባል አይቻልም ዮሐ ክርስቶስ ከአብ ጋር ያለውን እኩልነት ሲያስተምር የሰሙ ኣይሁድ ራሱን አምላክ አድርጓል በማለት በድንጋይ ሊወግሩት እንደ ተነሙ ተጽፏል ትምህርተ ዛዩማኖትና ክርስቲፀወናዌዊ ሕደወዉት ዮሐ ይህ ሁሉ የአይሁድ ተቃውሞ የሚያስረዳን ጌታችን ምን ያህል ራሱን ከአብ ጋር እኩል በማድረግ ለደቀ መዛሙርቱ ብቻ ሳይሆን ለሕዝብ ሁሉ በይፋ መግለጽን ነው ሄሥ ሥ ፎይ ራታፖ ሇፍ ሙድሪ ክርስቶስ በመለኮቱ ከእግዚአብሔር ጋር የተስተካከለ ሲሆን በኃጢአት ፍዳ የተያዙትን የአዳምን ዘር ሁሉ ከወደቁበት ለማንሣት የሞቱትንም ለማዳን የፍጡርን ሥጋ በመዋሐዱ ራሱን ዝቅ አድርጓል የተዋረደውንም የአገልጋዩን የባሪያውን መልክ ይኳል ሰለዚህ ክርስቶስ በመለኮቱ ከአብ ጋር እኩል በመሆ ኑ ፍጹም አምላክ ነው ብለን እናምናለን የፍጡርንም ሥጋ በመዋሐዱ ደግሞ ከኃጢአት በስተቀር ፍጽም ሰው መሆኑን እናምናለን የፈጣሪና የፍጡር ባሕርያት ማለት ሁለቱ የአምላክ ባሕርይና የሰው ባሕርይ ሳይለወጡ ሳይለያዩ ሰሳይቀላቀሉ ሳይጠፋፉ በአንዱ በክርስቶስ አካል ተዋሕደዋል ስለዚህም ክርስቶስ አንድ አካል አንድ ባሕርይ ነው በማለት የኦርቶዶክስ ተዋሕዶ እም ነታችንን እናስተምራለን ከላይ እንደ ጠቀስነው ሰውን ለማዳን ሰው በመሆኑ ራሱን ዝቅ ያደረገው ክርስቶስ ከመለኮታዊው ባሕርዩም ዝቅ አለ ማለት አይደለም ከእግዚአብሔር ጋር የሚያስተካክለው መለኮት የባሕርዩ ስለሆነ ክርስቶስ እኩልነት ገንዘቡና መብቱ እንጂ በግድ እንደ ሚወሰድ መቀማት እንደ ሚገባ ነገር ሳይቆጥር ነገር ግን ሰው በመሆኑ ምክንያት ራሱን በፈቃዱ እንዳዋረደ ሐዋርያው ጳውሎስ እንደ ሚከተለው ገልዷጂል አርሱ ካርስቶስ በእግዚአብሔር መልክ ሲኖር ሳለ ከእግዚአብሔር ጋር መተካከልን መቀማት እንደሚገባ ነገር አልቆጠረውም ነገር ግን የባርያውን መልክ ይዞ በሰውም ምሳሌ ሆኖ ራሱን ዝቅ አደረገ በምስሉም እንደ ሰው ተገኝቶ ራሱን አዋረደ ለሞትም ይኽውም የመስቀል ሞች እንኳ የታዘዘ ሆነ ፊልጽ እንግዲህ ክርሰቶስ በፈቃዱ ሰውን ለማዳን ራሱን ዝቅ አድርጐ ሰው በመሆኑና ከኃጢአት በስተቀር እንደ ሰውነቱ በነፍሱ የደረሰበትን የልብ ኀዘንና ትካዜ በሥጋው የደረሰበትን ሕማምና ሞች በጠቅላላው በምድር ሳለ የተቀበለውን ጸዋትወ መከራ በማስመልከት ክርስቶስን በመለኮቱ ከአብ ያነሰ ኣ ስመሰሎ ማየት ታላቅ ስሕተት ነው ምክንያቱም ክርስቶስ መከራና ውርደት ሕማምና ሞት የደረሰበት በተዋሐደው ሰውነቱ እንጂ በመለኮቱ ኣይደለም ይልቅስ እኛን ጐስቋሎችን ከኃጢአትና ከሞት ለማዳን ሲል ክርስቶስ በፈቃዱ ውርደትና መከራ እንደ ተቀበለ እያሰብን እግዚአብሔርን ማመስገን ይኖርብናል ከእኔ አብ ይበልጣል በማለት ክርስቶስ የተናገረውን በመያዝ በስሕተት ትርጉም እንዳትሰናከሉ መጠንቀቅ ያስፈልጋል ዮሐ ይህ አነጋገር የክርስቶስን አምላክነት አይመለክከክትም ከላይ እንደ ጠቀስነው ክርስቶስ ራሱን ዝቅ አድርጐ በተዋሐደው ሥጋ በምድር ላይ ሳለ የነበረበትን የሰውነቱን ሁኔታ በማስመልከት የተነገረ ቃል ነው ክርስቶስ አባቴ ከእኔ ይበልጣል ቢል ይህ አነጋግር ሰው ለመሆኑ የሚስማማ ነው በማለት ቅዱስ ቄርሎስ ያስረዳኖል ስለዚሁም ጉዳይ እንደ ሚከተለው ገልዷጂል ያልተፈጠረ ዓለም ከመፈጠሩ በፊትም ሥጋ ያልነበረው እሱ በኋላ ዘመን ሥጋ ባሕርዩ ሆነ ፍጹም ሰው በመሆኑም በዚህ መልክ ሰው ተባለ ስለዚህም በእውነት አባቱን ከእሱ የሚበልጥ ይለዋል ስለለመታመሙ ስለመሞቱ ከመላእክት ጥቂት አነሰ ተብሎ የተነገረለት እሱ ነው እሱ አባቱን በእውነት ከእ ይበልጣል ይለዋል እሱ መላእክትን ፈጥሮ የሚገዛ ሲሆን ስለ ተዋሐደው ሥጋ ይህን ቃል ቢናገርም በተዋሐደው በእግዚአብሔር ፊት እንዲህ አምላክ የተዋሐደው ሥጋን ከፍጡራን መካከል የሚተካከል ምንም የለም ሃይማኖተ አበው ገጽ እንግዲህ ክርስቶስ በዚህ ዓለም በነበረበት ጊዜ ከእኔ አብ ይበልጣል ትምህርተ ዛይመማዋትና ክርስቲናዊ ሕጾዉት ያለበት ምክንያቱ ፈተናና ችግር ሕማምና ሞት ያለበትን የተዋረደውን የፍጡርን ሥጋና ነፍስ መዋሐዱን ለማመልከት መሆኑን እያስተዋልን እርሱ ግን በመለኮቱ ከአብ ጋር እኩል መሆነን አንመን በሥጋውማ እንኳን ከአብ ጋር ይቅርና ከመላእክትም ጥቂት እንዳነሰ ተነግሯል እንደዚህ የተባለበትም ዋናው ምክንያት ስለ እኛ ስለ ሰዎች ሲል ሰው ሆኖ ሥጋ ለብሶ በፈቃዱ ሕማምና ሞትን የተቀበለበትን ምድራዊ ሕይወቱን የዕለተ ዓርብ ሥራውን ለመግለቿ ነበር አሁን ግን በቀደመው ክብሩ ከባሕርይ አባቱ ጋር በእኩልነት ይገኛል ሐዋርያው ጳውሎስ እንደ ጻፈው በእግዚአብሔር ጸጋ ስለ ሰው ሁሉ ሞትን ይቀምስ ዘንድ ከመላአክት ይልቅ በጥቂት ኣንሶ የነበረውን ኢየሱስን ከሞት መከራ የተነሣ የክብርና የምስጋናን ዘውድ ተጭኖ እናየዋለን ዕይብ ክርስቶስ ፍጹም አምላክና ፍጹም ሰው ሲሆን በተዋሕዶ አንድ አካ ል አንድ ባሕርይ መሆኑን ከሚያዘናጉ የትምህርት ዓይነቶች የትርጓሜ ስሕተቶች መጠንቀቅ ይኖርብናል ቅዱሳት መጻሕፍት ኣንድ ቦታ ስለ ክርስቶስ አምላክነት ሌላ ቦታ ስለ ክርስቶስ ሰውነት የሜገልጹ አንቀጾች ስላሏቸው አስተውሎ ማንበብ ጠይቆ መረዳት ያስፈልጋል ክርስቶስ ስለ እኛ መዳን ራሱን ዝቅ አድርጐ ስለ ተዋሐደው ሥጋ ያደረገውንና የተናገረውን ቃል ለክርስቶስ መለኮታዊ ባሕርይ እንደ ተነገረ አድርጐ መተርጐምና መከራከር የአ ርዮሳውያን ደቀ መዛሙርት የስሕተታቸው መመሪያና ማስተማሪያ ዋና ዘዴያቸው መሆኑን ኣውቀን ራሳችንንና ሌሎችንም ከእንደዚህ ዓይነቱ ስሕተት መጠበቅ ክርስቲያናዊ ግዴታችን ነው እንግዲህ እንዳንሳሳት ክርስቶስ በመለኮቱ ከኣብ ጋር ለዘለለም እኩል መሆኑን በማመን ይህንንም የሃይማኖታችን የማይለወጥ ሕግና መመሪያ አ ድርገን መቀበል አለብን ስለ ክርስቶስ ባሕርይ በማወቅም ሆነ ባለማወቅ በስህተት የሚተረጐጉሙትን አንዳንድ የመጽሐፍ ቅዱስ ጥቅሶች ከሌሎች ጥቅሶች ጋር በማገናዘብ ሐዋርያትና የኣነርሱ ተተኪዎች አበው ቅዱሳን ለቤተ ክርስቲያን በሰጡዋት የሃይማኖት ውሳኔና መመሪያ መሠረት አቃንቶና አስተካክሎ መተርጉም ያሰፈልጋል ስለ አዳምና ልጆቹ አዝኖ ክርስቶስ በሥጋ ባሕርይ ወደዚህ ዓለም መጥቶ በትሕትና አነጋገር ከአብ ተልኬ መጣሁ ወልድ ከራሱ ሊያደርግ ምንም አይችልም የሚሉትንና የመሳሰሉትን ቃላት ብትሰማ ወይም ቢነገርህ ክርስቶስ በባሕርዩ ሕፀፅ ማለት ጉድለት አለበት ኣትበል በማለት ቅዱስ ባስልዮስ እንደሚከተለው ይመክረናል ዓለምን ለማዳን ፈጥሮ በተዋሐደው በሥጋ ስለ እኛ አዝኖ በሥጋ በመገለጡ ተልኬያለሁ ከራሴ አንቅቼ ምንም ምን መሥራት አይቻለኝም ዳግመኛ ትእዛዝ ተሰጥቶኛል እያለ ቢነግርህ ስለዚህና ስለ ሚመስለውም ሁሉ ተቀዳሚና ተከታይ በሌለው በወልድ ባሕርይ ሕፀዕ አለበት አትበል ነገር ግን ደካማ ባሕርያችንን ለማዳን ወደዚህ ዓለም ስለ መጣበት ትኅትናው የማይመረመር የማይወሰን ጌትነቱን ሕፁፅ ነው ልንል አይገባም እንዴ ጌትነቱ ገናናነት ባሕር ዩን እንወቅ እንጂ ሰው ሆኖ የተናገረውን እንመን እኛን ለማዳን ስለ አ ደረገው ስለ ሥጋዌው ነውፍና እንደ ጌትነቱ መጠን ልንናገር ብንወድ ይህንን ለመናገር ሥልጣን አናገኝም ሃይማኖተ አበው ገጽ ዮሐኤፌ ታ ሪሥጋ ሥዩም ለገሪ ለምግል ማሰ እንግዲህ የጌታችን የኢየሱስ ክርስቶስ አምላክ የሚለውን ቃል ወይም ጌታችን በከበረው በትንሣኤው እለት እንደ ተናገረው ወደ አባቴና ትምህርተ ዛይማናትና ክርስቲያናዊ ሕይወት ወደ አባታችሁ ወደ አምላኬና ወደ አምላካችሁ ዐርጋለሁ። ይበቃናል ሌላ ነገር አያስፈልገንም የሚሉት ወገኖች እንኳ ከቤተ ክርስቲያን ትውፊት ሙሉ በሙሉ የተለዩ አይመስሉም ምክንያቱም እነርሱ የተለዩዋትን ቤተ ክርስቲያን በመቃወም ኣንፃር ይቁሙ እንጂ በመጠኑም ቢሆን የትውፊቱ ተካፋዮች እንደ ሆኑ በአንዳንድ ሁኔታዎች ይታወቃል እንዲያውም ከመካከላቸው ቤተ ክርስቲያን ከመከፋፈሏ በፊት የነበረውን ሃይማኖታዊ ውሳኔ ሁሉ የማሜደግፉ አሉ እነርሱ በአጠቃላይ ሲገልጹ ከመጽሐፍ ቅዱስ ውጭ የተጋነነውንና የተትረፈረፈውን ትምህርትና ሥርዓት ትሕርምት የበዛበትን መንፈሳዊ አኗኗርም በኋላ ዘመን እንደ መጣ እንደፈሪሳዊ ወግ ይቆጥራሉ እንደዚህ ያሉበትም ምክንያት የወንጌልን ሕግና ሥርዓት የጣሰ ስለመሰላቸው ይሆናል ስለዚህ ትውፊት ብለን ስንናገር ሕገ እግዚአብሔርን የሚያስተው መሰሎ ይታያቸዋል ነገር ግን ትውፊትና መጽሐፍ ቅዱስ ከላይ እንደ ጠቀስነው ከአንድ ምንጭ የፈለቁ ስለሆነ ይተባበራሉ እንጂ አይጣሉም ሁለቱንም ከጌታና ከሐዋርያት የተቀበልናቸው ሰለሆ ነ ሁለቱንም አክብረን እንይዛቸዋለን እንጂ አንዱን ብቻ ይዘን ሌላውን የምን ተውበት ምክንያት የለንም ሐዋርያት ለጸሎትና ቃሉን ለማገልገል እንደ ሚተጉ እንጀራንም አ ብረው እንደ ሚቆርሱና ምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያንንም እንደ ሚፈጽሙ ተጽፏል የሐዋ ቆሮ ይህም ማለት ለመጆ መሪያዎቹ ምእመናን በሐዋርያት የሚሰጠው ኣገልግሎት ቃሉን መስበክ ብቻ ሳይሆን የምሥጢራት ቤተ ክርስቲያን አገልግሎትም እንደሚሰጥ እን ረዳለን ከዚህ ጋር ልዩ ልዩ ጸሎት በተወሰነ ሰዓት እንደሚደርስ የታወቀ ነው እነዚህና የመሳሰሉት ሁሉ ቀድሞ በሐዋርያት የተፈጸሙ ዛሬም በቤተ ክርስቲያናችን የሚፈጸሙት ከሐዋርያዊ ትውፊት የተገኙ ናቸው መጽሐፍ ቅዱስን መስበክ ከዚህ ውስጥ አንዱ የትውፊት ክፍል ነው እንግዲህ መጽሐፍ ቅዱስ ብቻ ይበቃናል እርሱን ብቻ ካስተማርንም ሌላ ነገር አያስፈልግም በማለት እጅ እግርን አጣምሮ መቀመጥ አኣይገባንም ምክንያቱም ከሐዋርያት የወረስነው ሰብከተ ወንጌል ብቻ አይደለም እንደ ሐዋርያት በየጊዜው ተሰብስቦ ጸሎት ማድረስ መባና መሥዋዕትን ማቅረብ ምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያንን መፈጸም ለተቸገሩ መርዳትና የመሳሰሉትን ሁሉ ማድረግ የአብያተ ክርስቲያናት ሁሉ መብትና ግዴታ ነው ይህንን የማትፈጽም ቤተ ክርስቲያን ሐዋርያዊት አይደለችም የተቀደሰውም የትውፊት ርቱዕነት እውነተኝነት መመዘኛው ከመጽሐፍ ቅዱስ ጋር ባለው ስምምነት ነው ስለ ትውፊት ስንናገር በሰዎች የተዘጋጁትን ሐሰተኛ ትውፊቶች ወጐች ወይም የመጽሐፍ ቅዱስ ትምህርትን ወይም መንፈስን የሚቃወሙትን ማለታችን አይደለም ጤነኛ እውነተኛ ትውፊት በሚከተሉት ተራ ቁጥር የተጻፉትን ማሟላት አለበት ከመጽሐፍ ቅዱስ ጋር የማይቃረን ገላ ከሌላ የቤተ ክርስቲያን ትውፊቶች ጋር የማይቃረን በአብያተ ክርስቲያናት ዘንድ ተቀባይነት ያለው ኮዕክ ከዕከህ ክዐጸየክቨሃር ፔከዐኗሂ ር የ ፐፍኮ ጸዝበ ክ ሃ ኮዩ ትምህርተ ዛፎማናትና ክርስቲናዌ ሕፎዩዉጠት ትውፊት ከእርሷ ዘንድ አይገኝም ከቅዱሳት መጻሕፍት ጋር የተቀደሰው ሐዋርያዊ ትውፊት ለቤተ ክርስቲያን ትምህርተ ሃይማኖቷን ብቻ ሳይሆን ሥርዓተ አምልኮትዋንና በጐ አ ድራጐትዋን አኗኗርዋንና ሥነ ምግባሯን የሚገልጽና የሚወስን የሚመራም ስለሆነ ለሚቀበሉት ሁሉ የተሟላ መንፈሳዊ ሕይወትን ይሰጣል ምክንያቱም የመለኮታዊ መገለጥ እውቀት በምልዐት የተላለፈው በዚሁ መንገድ ስለሆ ነ ነው ከሐዋርያዊ ትውፊት ተከፍሎ የመጣውን ቅዱሳት መጻሕፍትን እንደ ተቀበልን እንዲሁም ከሐዋርያት በቃል ለተላለፈው ትውፊት መታዘዝ ክርስቲያናዊ ግዴታችን ነው ሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስ ለተሰሎንቄ ሰዎች እን ደ ጻፈው መልእክቱን ብቻ ሳይሆን በቃልም በተግባርም ያስተላለፈውን ወግ ማለት ትውፊት ሁሉ አጥብቀው እንዲይዙ ከምክርና ከአደራ ጋር አ ስታውቋቸዋል ኛተሰ ስለዚህ መጽሐፍ ቅዱስን በምናጠናበት ጊዜ መላውን ሐዋርያዊ ትውፊት አብሮ መማር ይኖርብናል በቤተ ክርስቲያን ውስጥ የሚገኘውን ሐዋርያዊ ትውፊት ብንማረውና ብንመራበት በመንፈስ ቅዱስ ረድኤት መጽሐፍ ቅዱስን አንብበን በትክክል ለመረዳት እንችላለን መጽሐፍ ቅዱስን በእውነት መረዳት የሚቻለውና እርሱም የሚገኝ በት ቦታ የተቀደሰው ትውፊትና ሐዋርያዊ ትምህርተ ሃይማኖት በሚጠበቅበት በቤተ ክርስቲያን ብቻ ነው በማለት ቅዱስ ሄሬኒዎስ ያረጋግጣል ቀጥሎም ቤተ ክርስቲያን እንደ ገነት በዚህ ዓለም ውስጥ ተተክላለች ሰለዚህም መንፈስ ቅዱስ እንዲህ ይላል ከአትክልት ቦታ ከሚገኘው ከማንኛውም ዛፍ በነፃ ብላ ዘፍ ይህም ማለት ከማንኛውም ከጌታ ቅዱሳት መጻሕፍት ብላ ነገር ግን በትዕቢት በተወጠረ ልቡና አትብላ የትኛውንም መናፍቃዊ ቅራኔን አ ትንካ ምክንያቱም እነዚህ ሰዎች እነሱ ራሳቸው የደግና የክፉ እውቀት ባለቤቶች እንደ ሆኑ ይናገራሉና ነው እንደዚሁም የራሳቸው የሆነውን አምልኮ ቢስ ልቡናቸውን ከፈጠራቸው ከእግዚአብሔር በላይ አድርገዋልና ሲል ይህ በሁለተኛው ክፍለ ዘመን የነበረ የቤተ ክርስቲያን አባት መናፍቃንን በመቃወም የጻፈውን በመጥቀስ አባ ታድሮስ ማላትይ የግብፅ ኦርቶዶክስ መምህር በእንግሊዝኛ በጻፉት መጽሐፋቸው ገልጠውታልላ ቀሽ ኙ ፐ ኘእነ ለበሰ በከዐኗሂ ፎ ርሀቨ ከህ ዩ ትምህርተ ዛዩማናትና ክርስቲፀናዊ ሕጾፎዉት አንቀጽ ሟ በክብር ወደ ሰማይ ዐረገ በአባቱም ቀኝ ተቀመጠ ዳግመኛ ሕያዋንን ሙታንንም ይገዛ ዘንድ በጌትነት ይመጣል ለመንግሥቱም ፍጻሜ የለውም ከልደት እስከ መቃብር ጌታችን ፈተናና ኀዘን መከራና ሕማም አል ተለየውም ነበር ከትንሣኤው በኋላ ግን ሕማምና ሞት ፈጽሞ አያገኙትም እርሱ ለዘላለም ሕያው ሆኖ በደስታና በክብር ይኖራል በክብር ወደ ሰማይ ዐረገ ስንል ጌታችን በሚያስደንቅ ተአምራዊ ሁኔታ ከመሬት ከፍ ከፍ በማለት ወደ ሰማይ ወጣ ከብሩህ ደመና ውስጥ ገባ ከዓይንም ተሰወረ ማለታችን ነው እንደ ሄኖክ በመሰወር እንደ ኤልያስም በእሳት ሠረገሳ ሳይሆን በራሱ መለኮታዊ ሥልጣን በተዋሐደው ሥጋ ዐርጓል ብለን እናምናለን እንደዚህም በማድረጉ ከአብ የተላከበትን ዓላማ ታላቁን የማዳን ሥራ በመስቀል ላይ ፈጽሞ ወደ አብ መመለሱን እንገነዘባለን ጌታ በቀደመው ክብሩ በሰማያዊ መንበሩ ተቀምጧል ከአብ ዘንድ ክብርንና ምስጋናን አግኝቷል የተባለበትም ምክንያት ጌታ ለዘላለም የተዋሐደው ሥጋ መለኮታዊ ክብርን ማግኘቱን ለመግለጽ ነው ዮሐ ጴጥ ዳግመኛ ሕያዋንን ሙታንንም ይገዛ ዘንድ በጌትነት ይመጣል ለመንግሥቱም ፍጻሜ የለውም ተብሎ የተገለጸው ቃለ ሃይማኖት የጌታችንን የኢየሱስ ክርስቶስን ሁለተኛ ወደዚህ ዓለም መምጣት ያስረዳናል ዳግመኛ ይመጣል የተባለውም ከዚህ ቀደም መጥቶ እንደ ነበር ያመለክተናል ያንጊዜ ደዌያችንንና ሕማማችንን በመሸከም እኛን ለማዳን የባሪያውን መልክ ይዞ ራ ሱን ዝቅ አድርጐ መጥቶ ነበር የአሁኑ አመጣጥ ደግሞ ሰዎችን ሁሉ ለመግ ዛትና በዓለምም ላይ ፍርድ ለመስጠት በታላቅ ክብርና ጌትነት ይሆናል ይህቺ ቀን ለፍጥረት ሁሉ የምታስጨንቅና እጅግም የምታስፈራ ጊዜ ነች በነቢያትም በሐዋርያትም የተተነበየላት ታላቅ የፍርድ ቀን መሆኗ የታወቀ ነው ስለዚህም የሰው ልጆች መጨረሻ የሕይወት ሁሉ መዳረሻ ይህ ስለሆነ በምድር የሚገኝ ማንኛውም ሰው የኑሮውን ዓላማ በምርና በቁም ነገር ማሰብ ይኖርበታል ምክንያቱም የሃይማኖት ወገኖች ብቻ ሳይሆኑ በሃይማኖትም የማይኖሩት አሕዛብም ሁሉ ከዚያች የፍርድ ቀን የማያመልጡ ስለሆነ ነው ስለዚህ ነው ሕያዋንንና ሙታንን ይገዛ ዘንድ በጌትነት ይመጣል የተባለው ሕያዋን የተባሉት ሕያው እምነትና በጎ ምግባር ያላቸው ሲሆኑ ሙታን የተባሉት ደግሞ እምነት የሌላቸው ብቻ ሳይሆኑ እምነት ኖሯቸው በጐ ምግባር የሌላቸው በተለይም እውነትንና የጽድቅ ሥራን የሚጠሉና በአመፅ ሥራ ላይ የተሰለፉት ሁሉ ናቸው ሌላው ትርጉም ደግሞ ሕያዋን የሚባሉት በዕለተ ምጽአት በምድር ላይ የሚገኙት በአፀደ ሥጋ ያሉትን ሕዝብና አሕዛብን ሁሉ ያመለክታል ሙታን የተባለው ቃል ደግሞ ከአዳም ጀምሮ እስከ ምጽአት ድረስ ያሉትን በመቃብር የሚገኙትን ሁሉ ያጠቃልላል ዮሐ ኛተሰሎ ትምህርተ ዛይመናትና ክርስቲይናዊ ሕፎዉት ያሟመጋሟው ሪዕታፇረ ያዖጃሟመማሟያታምሠ ፇሠ ያሟፖውዎ ያቋም ስለዚያች ቀን ወይም ስለዚያች ሰዓት ግን የሰማይ መላእክትም ቢሆ ኑ ልጅም ቢሆን ከአባት በቀር የሚያውቅ የለም ጊዜው መቼ እንዲሆን አ ታውቁምና ተጠንቀቁ ጸልዩም ለእናንተም የምነግራችሁን ለሁሉ እላለሁ ትጉ በማለት ክርስቶስ ለዚያች ቀን በጸሎት ተግተን በንስሐ ተዘጋጅተን እንድንጠብቀው ሐዋርያትን ብቻ ሳይሆን ሁላችንም እንድንጠነቀቅ ያስተምረናል ማር ያችን ቀን ማወቅ የእግዚአብሔር ድርሻ ነው የእኛ ፈንታ ግን ተዘጋጅቶ መኖር መሆኑን እንረዳለን እርሱ ለሁለተኛ ጊዜ ከአብ ዘንድ የሚመጣው ክርስቶስ ያችን ቀን ያውቃታል ሌሎች ግን መላእክትም ቢሆኑ የሰው ልጆችም ቢሆኑ አ ያውቋትም እርሱ ተመልሶ የሚመጣው ክርስቶስ የሚመጣበትን ጊዜ ምልክቶቹን ሁሉ አስታውቋቸዋል በቅድሚያም ሁሉን ነግሯቸዋል ማር ክርስቶስ ሁሉን ነገር የሚያውቅ ሲሆን ሁሉንም ምሥጢር አል ነገራቸውም። ማንም ሰው ይህን ካ ላመነና ካልመሰከረ ደግሞ ሊድን አይችልም ስለዚህ ለማመን ልቡናችንን የሚያነሣሣ ካመንና ከተጠመቅን በኋላም በእምነት ለመኖር የሚያጸናንና የሚያጽናናን እርሱ የእግዚአብሔር መንፈስ ነው ሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስ እንዳለው ስለ በን ፈቃዱ መፈለግንም ማድረግንም በእናንተ የሚሠራ እግዚአ ብሔር ነውና ፊልጵ እንግዲህ በክርስቶስ የተገኘው የመዳን ጸጋ ሁሉ በእያንዳንዱ አማኝ ልቡና ውስጥ እውን የሚሆነው በተግባርም የሚተረጉመው በመንፈስ ቅዱስ ረቂቅ ጥበብና ሥራ ነው ይህን ረቂቅ የእግዚአብሔር መንፈስ ዓለሙ ፈጽሞ የማያውቀው ቢሆንም አማኞች ግን በውስጣቸው ስለሚኖር ያውቁታል ዮሐ እንግዲህ የእግዚአብሔር መንፈስ የምሥራቹን ቃል እንድንሰማና እን ድናምን ይረዳናል በጥምቀትም ሥርየተ ኃጢአትን አዲስ ሕይወትን የጸጋ ልደትን ይሰጠናል እንደ ሥጋዊ ልደታችንና እድገታችን በመንፈሳዊ ሕይወታችንም ቀስ በቀስ በጸጋው እንድናድግ ያበቃናል መንፈስ ቅዱስም ይህን ከፈጸመ በኋላ ሥራውን በዚህ አያቆምም ሆኖም ይህ የመንፈስ ቅዱስ የመጀመሪያ ሥራ ይሆናል ገና በውኃና በመንፈስ አዲስ ልደት አግኝተው በክርስቲያናዊ ሕይወታቸው ካላደጉት ከንዑሰ ክርስቲያንነት ጆምሮ ወደ ከፍተኛው ደረጃና ማዕረግ እንዲደርሱ ሁልጊዜ መንፈስ ቅዱስ የአማኞቹን ልቡና ያነሣሣል በክርስቶስ ጸጋ አምፔኘአለሁ ከእንግዲህ ወዲህ ምን እሆናለሁ በማለት አዲስ አማኝ ያለ አግባቡ ራሱን በራሱ በመሸንገልና በመደለል በሐ ሰት በሚያባብል ስሜት ተነሣሥቶ እንዲያው በከንቱ እንዳይዘናጋና እን ዳይዝናና ያስጠነቅቀዋል የቆመ የሚመስለው እንዳይወድቅ ይጠንቀቅ ተብሏልና ቆሮ ከዚህም ጋር መንፈስ ቅዱስ የሰውን ድካሙን ያውቃልና ከፈቃዳተ ሥጋ ጋር መንፈሳዊ ተጋድሎ እንዲያደርግ እንጂ በቸልተኝነት እንዳይኖር ያተጋዋል የኃጢአት ዝንባሌውንም በመዋጋት ከፈተናም ሁሉ እንዲድን ተግቶ እንዲጸልይና እንዲጾም ያደርገዋል ከበደልና ከክፉ ነገሮች ዓለምንም ከመውደድና ከመምሰል ራሱን እንዲለይ በማድረግ ወደ ቅድስና ኑሮ ይመራዋል እንግዲህ በዚህ ሁኔታ የአማኙን መንፈሳዊ እድገት ከፍ በማድረግ በሕይወቱ ውስጥ የመንፈስ ፍሬዎች እንዲያፈሩ ይሆናል መንፈስ ቅዱስ በገለጸለት እውነት እየተመራ በመንፈስ ይኖራል በመንፈስም ይመላለሳል ገላ እንግዲህ ሰዎች በክርስቶስ በማዳን ሥራው አምነው እንዲድኑና እን ዲጸድቁ እንዲቀደሱም በክርስቲያናዊ ሕይወታቸውም እንዲጸኑ ካደረገ በኋላ መንፈስ ቅዱስ ሥራውን በመቀጠል የዳኑትንና የተቀደሱትን ደግሞ ለበለጠ ሥራና አገልግሎት ያዘጋጃቸዋል ለእነርሱ ልዩ ልዩ የአገልግሎት ጸጋ ማለት የማስተማር ትንቢት የመናገር ተአምራት የማድረግና የመሳሰሉት ስጦ ታዎችን በማደል አሕዛብን አሳምነው እንዲያጠምቁና እንዲያድኑ በማድረግ የራሱ የመንፈስ ቅዱስ ሥራ ተባባሪዎች ይሆናሉ እንጂ ያለ ጸጋ ስጦታ እን ዲሁ አይተዋቸውም መንፈስ ቅዱስ እንደ ወደደ ለሁሉምና ለእያንዳንዱ የጸጋን ስጦታ በማደል ልዩ ልዩ የመንፈሳዊና የማኅበራዊ አገልግሎት እን ዲያበረክቱ ያደርጋቸዋል በተለይም ክርስቶስ ዓለምን ለማዳን የፈጸመውን ተአምራትና ድንቅ ሥራ ያስተማረውንም የወንጌል መልእክትና መልካም ዜና ሁሉ የሚሰብኩና ድኅነተ ጸጋውንም ለሁሉም የሚያዳርሱ የተመረጡ መሣሪያዎች በሆኑ ሰዎች አማካኝነት መንፈስ ቅዱስ ሥራውን ያካሄዳል ትምህርተ ዛፀይማናትና ክርስቲያናዊ ሕይዉት ስለዚህ ነው በመንፈስ ቅዱስ የተላኩ ልዑካን የምሥራቹን ቃል መሰበክ ማሳ መንና የመዳንን ጸጋ ማስተላለፍ የሚችሉት እነርሱ የመዳናቸውንና የመን ጻታቸውን ጸጋ ከመንፈስ ቅዱስ ተቀብለውና የእርሱም ማደሪያ በመሆን ለሌሎች ደግሞ የኃጢአት ሥርየትና የመዳን ጸጋው መስጭያ ምክንያት መሣሪያ ወይም መንገድ እንዲሆኑ ብቃትን ከላኪያቸው አግኝተዋል ቋኃ ሥራ ያሁሇመረው መሣፊመቻ በቅዱሳት መጻሕፍት መሠረት ለማዳኑ ሥራና ጸጋ መሣሪያ በመሆን የተመረጡ አንዳንድ ሰዎች አሉ እነርሱ በመጀመሪያ ከዳኑ በኋላ ለሌሎች ሰዎች ደግሞ ምክንያተ ድቲን ሆነዋል ለምሳሌ ሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስ ከማመኑ በፊት ሳውል ተብሎ በሚጠራበት ጊዜ ጌታችን በልዩ ተአምራት ተገልጸ ከይሁዲነት ወደ ክርስትና የመለሰው በተለየ ሁኔታ ነበር ለመመለሱ የመጀመሪያው ምክንያት እርሱ የጸጋው ባለቤት ክርስቶስ ሲሆን ሁለተኛው ደግሞ ሐናንያ በሚባል ደቀ መዝሙር አማካኝነት ወንጌልን እንዲማር እን ዲያምንና እንዲጠመቅ በመደረጉ የደኅንነቱ ሥራ ተፈጽማል ጌታ ለሳኦል በመንገድ መገለጡ ለእምነቱ ጽናት በቂ ተአምራዊ ድርጊት ቢሆነውም ንኛ ነተ ጸጋን ማግኘትና መንፈስ ቅዱስን መቀበል ያስፈልገው ስለነበር ከሐናንያ ዘንድ ሄዶ በጌታ ትእዛዝ እንዲጠመቅ ሆኗል የሐዋ ጌታ ያመ ነ የተጠመቀ ይድናል ያለው ተፈጻሚ መሆን አኣለበት የድኅነተ ጸጋ አማናዊ መንገድ እርሱ ነውና ማር። ነው ልዩ ልዩ ተአ ምራትድንቅ ሥራዎቻቸውና ምልክቶቻቸው ሁሉ ምክንያተ ድን በመሆን ብዙዎች የመዳንንና የመቀደስን ጸጋ በማግኘት ጽድቅን ተጐናጽፈዋል በዚህ በሁለተኛ ወገን የምናያቸውም የማናያቸውም የምናውቃቸውም የማናውቃቸውም እርሱ እግዚአብሔር ባወቀ የሚያዘጋጀው መንገድ ብዙ ነው ሆኖም በእግዚአ ብሔር የታወቀው በቅዱሳት መጻሕፍት የታዘዘው በይፋ የሚሠራበት መንገድ አ ለ ሰለ እርሱ ከመናገራችን በፊት ስለ ሦስተኛ ወገን እንመለከታለን በዚህ በሦሰተኛ ወገን ነው የመዳን ሥራ ዓላማና ግብ ሁሉ የሚያተኩረው እግዚአብሔር ከጥንት ጀምሮ እንደ ወደደ እንደ ሐሳቡ ፈቃዱን ምሥጢር አስታውቆናል በዘመን ፍጻሜ ይደረግ ዘንድ ያለውም ሐሳ ቡም በሰማይና በምድር ያለውን ሁሉ በክርስቶስ ለመጠቅለል ነው በማለት ሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስ እንደገለጸው ሰዎች ሁሉ በክርስቶስ አምነውና ድነው በመንፈሰ ቅዱሰ ሱታፌ ሁሉም በአንድነት ተሰብስበው የእግዚአብሔርን ልጅ ነት አግኝተው የመንግሥተ ሰማያት ወራሾች እንዲሆኑ ነው ኤፌ ስለዚህ እግዚአብሔር ሰውን ስለ ወደደ ከአንድ ልጁ ጀምሮ ሁሉም ነገር ለሰው ልጆች ደኅንነትና ጥቅም እንዲሆን አድርጓል ዮሐ ነገር ሁሉ የእናንተ ነፁና ጳውሎስ ቢሆን አጵሎስም ቢሆን ከፋም ቢሆን ዓለምም ቢሆን ሕይወትም በሆን ሞትም ቢሆን ያለውም ቢሆን የሚመጣውም ቢሆን ሁሉ የእናንተ ነው የሚለው ቃል ለሦስተኛው ወገን የተነገረ ነው ኛቆሮ ነገር ግን በመዳኑ ጸጋ መጠቀም ወይም አለመጠቀም ከላይ እንደ ጠቀስነው የሰውን ነፃ ፈቃድና ውሳኔ የሚጠይቅ ስለሆነ ሁሉም ሰው የጸጋው ተካፋይ ሊሆን አል ቻለም እንግዲህ ሦስተኛው ወገን ወደፊት የሚድኑት ወገኖችን ንዑሰ ክርስቲያኖችን እንዲሁም ተነሳሕያንንና ልዩ ልዩ መንፈሳዊ አገልግሉት የሚ ሰባቸው ምእመናንን ሁሉ ያጠቃልላል በሥራው ሁሉ የተመሰገነ እግዚአብሔር የጠፋውን ሰው ሊፈልግና ሊያድ ነው ወደዚህ ዓለም ልጁን የላከው በልዩ ልዩ አገሮች የሚኖሩ ሕዝብና ኣሕዛብ ለንደዚሁም በየዘመኑ የሚነሙት የሰው ዘር ሁሉ በእርሱ አምነው በጸጋው የዳኑት ወገኖች ሁሉ በአንድነት ወደ እርሱ እንዲሰበሰቡ ስለሆነ ይህን ተግባራዊ ለማድረግ ትምህርተ ዛይመማናትና ክርስቲወናዊ ሕዌዉጠት ብ ው የሚያስችል የጸጋውን መንገድና ጸጋው የሚሜገኝበትን ቦታ ሁሉ በቅድሚያ አዘ ጋጅቷል ከላይ በሁለተኛው ወገን የተጠቀሰው ክፍል የእግዚአብሔር መንፈስ ሥሠራውን የሚሠራበትን መንገድ የሚያመቻች ነው ከጥንት ጀምሮ በዘ መነ ብሉይ እግዚአብሔር ለቃሉ ማስተላለፊያ እንዲሆኑ የመረጣቸው ነቢያትን ነበር መንፈስ ቅዱስ በእነርሱ አድሮ ይናገር ነበር ሙሴና አሮንም በእግ ዚአብሔር ተመርጠው የእግዚአብሔር ቃል በእነርሱ በኩል ለሕዝበ እሥራኤል ይደርስ ነበር በእነርሱ ዘመን አሥራ ሁለቱ ነገደ እሥራኤል ከእግዚአብሔር ጋር ቃል ኪዳን በመግባት ታላቅ ሕዝብ በእግዚአብሔርም ዘንድ የተወደደ ወገን ሆኑ ከአሕዛብ ሁሉ የተመረጠ » የካህናት መንግሥት የተቀደ ሰም ሕዝብ ተብሎ ተጽፎላቸዋል ዘጸ ይህም በዘመነ ሐዲስ ለሚደረገው ምሳሌ ነበር ጌታችንም የምሥራቹ ቃልና የወንጌሉ ጸጋ ለሁሉም ሕዝብ እንዲዳረስ አርሱ በመዋዕለ ሥጋዌው በፈጸመው በማዳን ሥራና ጸጋው ዓለም ሁሉ ተጠቃሚ እንዲሆን በስሙም ንስሐና የኃጢአት ሥርየት የሚሰብኩ ልዑ ካንን መርጦ አስቀድሞ አዘጋጀ በአሥራ ሁለቱም ነገደ እሥራኤል ምሳሌ ከብዙ ሕዝብ መካከል አሥራ ሁለቱን ሐዋርያት መርጦ ሾመ ራእይ ሉቃ« ለዚህም የሥራ ተባባሪ የሚሆኑ ሰባ ሁለት አርድእትን መርጧል ከዚያም በኋላ በታሪክ እንደምናውቀው ሠላሳ ስድስት ቅዱሳት አን ስትን በመምረጥ በጠቅላላው የመቶ ሃያ ቤተሰብን መሥርቷል ሉቃ የሐዋ እንግዲህ እነዚህና ከነዚህም ጋር የሚተባበሩ ሁሉ ነበሩ የእግዚአብሔር ቃልና የክርስቶስ ጸጋ መንገድ በመሆን እስከ ሞት ድረስ ያገለገሉት በተለይም ለሐዋርያነት ሥራ ለተመረጡት ሁሉ የክህነት ሥልጣንን በመስጠት የእግዚአብሔር ጸጋ ምሥጢር መጋቢዎች አድርጓ ቸዋል ዮሐቆሮ ቤተ ክርስቲያንም የተባለች በክርስቶስ ራስነት በአሥራ ሁለቱ ሐዋርያት ማዕከልነት የተሰበሰበች ጉባኤ ናት ክርስቶስም ቤተ ክርስቲያኑን የሠራው በቅዱስ ጴጥሮስና በሐዋርያት መሠረት ላይ ነበር ማቴ ኤፌ ስለዚህ የክርስቶስ የማዳኑ ሥራና ጸጋ ለሰዎች ሊተላለፍ የሚችለው እርሱ ራሱ በደሙ በመሠረታት ቤተ ክርስቲያኑ ብቻ ነው እርሷም ኣንዲትና ሐዋርያዊት ናት ሌላ ምትክ የላትም ስለዚህ ነው ከቤተ ክርስቲያን ውጭ መዳን የለም የሚባለው እንግዲህ ከመጀመሪያው ወገን ማለት ከእግዚአብሔር ቀጥሎ የእርሱ መሣሪያ በመሆን የሚያገለግሉት ሁለተኛ ወገን ብለን ከላይ የመደብናቸው በመንፈስ ቅዱስ ጸጋ ተመርጠው ቤተ ክርስቲያንን ወይም ምእመናንን እን ዲያገለግሉ በክርስቶስ ሥልጣን የተሰጣቸውን የመጀመሪያዎቹን ሐዋርያትን ና አርድእትን ብቻ ማለታችን ሳይሆን በእነርሱ እግር የተተኩትን ትላንትናም ዛሬም እስከ ዓለም ፍጻሜ ያሉትን ጳጳሳትንና ቀሳውስትን በአጠቃላይ ካህናተ ወንጌልን ሁሉ የሚያጠቃልል ነው ሦስተኛው ወገን ደግሞ ተገልጋዩ ክፍል እንደሆነ ተገልዷል ሁሉም ወገኖች ከክርስቶስ ከርእሳቸው ከራሳቸው ጋር ተጠቃልለው አንድ በመሆን ቤተ ክርስቲያን ወይም የክርስቶስ አካልና የመን ፈስ ቅዱስ ቤተ መቅደስ ይባላሉ ኤፌ ቆሮ መፈዕ ቀዴሪያና ፊፓታ ያረዕጄ ም የምሥራቹን ቃል ለመስበክና የመዳንን ጸጋ ለዓለም ሁሉ ለማዳረስ የተመረጠችው የመጀመሪያዋ ሐዋርያዊት ቤተ ክርስቲያን ብቃትና ኃይል ያገኘችው በበዓለ ኀምሳ መንፈስ ቅዱስ በወረደላት ጊዜ ነበር የሐዋ በዚያች ቀን ነበር የጌታችን የማዳን ሥራው የዕለተ ዓርብ ተልእኮው ለሰዎች ትምህርተ ዛፎዩማናትና ክርስቲይናዊ ሕይወት ሁሉ የተገለጠውና በይፋ የታወቀው በተግባርም የዋለው ከዚያን ጊዜ ጂጆ ሮ ቤተ ክርስቲያን የመንፈስ ቅዱስ ቤተ መቅደስ በመሆን የብሉይን ቤተ መቅደስ በመተካት የምትሠራ ሆናለች በመንፈስ ቅዱስ እየተመራች አሕዛብን እያስተማረችና እያሳመነች በአብ በወልድ በመንፈስ ቅዱስ ስም እያጠመቀች የመዳንና የመንጻትን ማለት የኃጢአት ሥርየትንና የልጅነትን ጸጋ ታሰጣለች ማቴ ማር ዮሐ በብሉይ ቤተ መቅደስ ይፈጸም የ ነበረውን መሥዋዕተ ኦሪት በመተካት ጌታ በጸሎተ ኀሙስ የመሠረተውን መሥዋዕተ ወንጌል በራስዋ የሐዲስ ኪዳን ቤተ መቅደስ በመፈጸም በምሥጢረ ሥጋዌ አምነው ማለት ክርስቶስ በሥጋ መምጣቱን አምነውና መስክረው የጌታን ሥጋና ደም የተቀበሉትን ሁሉ የዘላለም ሕይወት ጸጋ እንዲያገኙ ታደርጋለች ኛዮሐ ማቴ ዮሐ ስለሆነም የክርስቶስን ጸጋ ለማደል ቤተ ክርስቲያን የመንፈስ ቅዱስ መሣሪያ እንደሆነች እናምናለን መንፈስ ቅዱስ ከቤተ ክርስቲያን ጋር በአንድ ነት ይሠራል ለምእመናንም የሚያስፈልገውን ውሳኔ በአንድነት ይወስናል ስለዚህ ነው ሐዋርያት እኛና መንፈስ ቅዱስ ፈቅደናል በማለት ውሳኔአቸውን ለአሕዛብ ወገን ለነበሩት ክርስቲያኖች በጽሑፍ የላኩት የሐዋ እኛና መንፈስ ቅዱስ ፈቅደናል የሚለው ኃይለ ቃል የሐዋርያት ጉባኤና መንፈስ ቅዱስ በአንድነት ሆነው መወሰናቸውን ያመለክተናል የሐዋርያት ጉባኤ ማለት ደግሞ ቤተ ክርስቲያን ማለት ነው ስለዚህ ነው መንፈስ ቅዱስና ቤተ ክርስቲያን በዚሁ ምዕራፍ ሥር በአንድነት የቀረቡት ቤተ ክርስቲያንና መንፈስ ቅዱስ አይለያዩም ስለ ጌታም የሚመሰክሩ እነዚሁ ሁለቱ ናቸው ዮሐ የቤተ ክርስቲያን አገልጋዮች ቃሉን በማስተማርና ስለ ክርስቶስ በመመስከር ምሥጢራትን በመፈጸም በመንፈስ ቅዱስ ኃይልና ረድኤ ት ልዩ ልዩ ሀብተ ሥጋና ሀብተ ነፍስ ለምእመናን እንዲሰጣቸው ያደርጋሉ እንግዲህ በመንፈስ ቅዱስ የመዳናችንና የመቀደሳችን ምሥጢር ከቤተ ክርስቲያን ምሥጢራት ጋር አብሮ የሚሄድ ነው ክርስቲያናዊ ሕይወታችን ደግሞ በምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን ላይ የተመሠረተ ስለሆነ ሁሉም በግብረ መንፈስ ቅዱስ የተያያዙና የተገናዘቡ ናቸው ስለዚህ ይህ ምዕራፍ በተለይም ይህ ኣን ቀጽ ከክፍል ሁለትና ከክፍል ሦስት ጋር መሠረታዊ ግንኙነት አኣለው እንግዲህ በክርሰቶስ የመጣልንንና በመንፈስ ቅዱስ የተሰጠንን የመዳን ጸጋ እንዳናጣው በአክብሮት በትጋትና በጥንቃቄ ሆነን ለመዳናችን በርትተን መሥራት አለብን እንጂ የተሰጠንን ጸጋ በቸልተኝነት ወይም በንቀት ዓይን ማየት የለብንም አለበለዚያ ከጸጋው መውደቅ ይመጣል የሙሴን ሕግ የናቀ ሰው ሁለት ወይም ሦስት ቢመሰክሩበት ያለ ርኅራጌ ይሞታል የእግዚአ ብሔርን ልጅ የረገጠ ያንንም የተቀደሰበትን የኪዳኑን ደም እንደ ርኩስ ነገር የቆጠረ የጸጋውንም መንፈስ ያክፋፋ እንዴት ይልቅ የሚብስ ቅጣት የሚገባው ይመስላችኋል። በሕያው እግዚአብሔር እጅ መውደቅ የሚያስፈራ ነው በማለት ሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስ የሥጋ ወገኖቹን ዕብራውያንን ያስጠነቅቃል ዕብ ይኽው ሐዋርያ መዳናችንን በእንዴት አኳኋን መፈጸም እን ዳለብን ሲመክረን በፍርሃትና በመንቀጥቀጥ የራሳችሁን መዳን ፈጽሙ ስለ በጎ ፈቃዱ መፈለግንም ማድረግንም በእናንተ የሚሠራ እግዚአብሔር ነውና እያለ በማስተማር ነበር ፊልጽጵ መዳናችን በክርስቶስ ሥጋ እንደ ተፈጸመ ሁሉ አሁንም እግዚአብሔር የመዳናችንና የተስፋችን መያዣ ዐረቦን የሚሆነውን የክርስቶስን መንፈስ ሰጥቶናል ኤፌ በተሰጠን በመንፈስ ቅዱስ የእግዚአብሔር ፍቅር ትምህርተ ዛይክማኛናትና ክርስቲቋደናዊ ሕይዉጠት መ በልባችን ስለፈሰሰ ተስፋ አያሳፍርም ተብሎ እንደ ተጓፈ በልጁ ላመኑት ሁሉ በመንፈስ ቅዱስ የመዳን ተስፋቸውን አረጋግጦላቸዋል ሮሜ በመንፈስ ቅዱስ በኩል በልቡናችን የፈሰሰው የእግዚአብሔር ፍቅር ነው በእምነት ለመዳናችንና ለመልካም ነገር ሁሉ ለልዩ ልዩ የጸጋ ስጦታ ሁሉ መሠረት በመሆን ለትክክለኛው ክርስቲያናዊ ሃይማኖትና ምግባር መመዘኛና ማስመስከሪያ መሆኑ የሚነገርለት ምክንያቱም ፍቅር የሌለው እግዚኣ ብሔርን አያውቅም ተብሏልና ኛዮሐ እንግዲህ በዚህ የመንፈስ ቅዱስ ፍቅር ነው አንድ አማኝ ከእግዚአብሔርና ከሌሎች ጋር ኣንድነት የሚኖረው መንፈስ ቅዱስ የኅብረትና የቅድስና መሠረት ነውና ስለዚህ ነው ሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስ የመንፈስ ቅዱስ ሱታፌ ኅብረት ከሁላችሁ ጋር ይሁን የሚለው ኛቆሮ ይህ የመንፈስ ቅዱስ ሱታፌ ነው የመዳናችንንና የመቀደሳችንን ከኃጢአ ት የመንጻታችንንም እንዲሁም የፍቅራችንንና የአንድነታችንን የደስታችንንና የሰላማችንን የታማኝነታችንና የትዕግሥታችንን ውጤት ወይም ፍሬ ለክርስቲያናዊ ሕይወታችን ያስገኘልን የዚህ ሁሉ ምንጩና ሥር መሠረቱ ከእግዚአብሔር ፍቅር ሆኖ በክርስቶስ የማዳን ሥራ በዕለተ ዓርብ በመስቀል ላይ ተፈጽሞ ለአንዴና ለዘላለም ለእኛ ለሰዎች ሁሉ የኃጢአት ማስተሥረያ የዘላለም ሕይወት ማግፔያ በመሆን ተሰጥቶናል ዮሐ ነገር ግን ድኅነተ ጸጋው ለእያንዳንዱ ነፍስ የሚደርሰውና የሚታደለው በመንፈስ ቅዱስና በቤተ ክርስቲያን አማካኝነት መሆኑን ገልጸናል ስለሆነም በክርስቶስ የተገኘው የመዳን ጸጋ አሰጣጥና አፈጻጸም የሚከናወነው በጸሎትና በቃሉ አገልግሎት ይልቁንም በምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን አማካኝነት በመንፈስ ቅዱስ ኃይልና ረድኤት ነው ቤት ክርስቲያን እንደ እግዚአብሔር መጋቢ ሥራዋን ሁሉ በተሳካ ሁኔታ ለማክናወን የምችችለው ሁልጊዜ ከማይለያት ከአርያም በተሰጣት በመንፈስ ቅዱስ ኃይል ነው ሉቃ የሐዋ ስለሆነም ቤተ ክርስቲያን የጸጋ መንፈስ ቅዱስ ማደሪያ የእግዚአብሔር ቤት ሆናለች ስለ እርሷም ሐዋርያው ጳውሎስ ለሚወደው ልጁ ለጢሞቴዎስ ሲጽፍ በእግዚአብሔር ማደሪያ ቤት መኖር እንዴት እንደሚገባ ታውቅ ዘንድ እጽፍልሃለሁ ቤቱም የእውነት ዓምድና መሠረትየሕያው እግዚአብሔር ቤተ ክርስቲያን ነውብሏል ኛጢሞ እንግዲህ ቤተ ክርስቲያን የእግዚአብሔር መንፈስ ማደሪያ የክርስቶስ አካል መሆኗን አምነን በዚህ አንቀጽ የተማርነውን ሁሉ መሠረት በማድረግ ከሚቀጥለው አንቀጸ ቤተ ክርስቲያን ጋር በማገናዘብ መመልከት ይኖርብናል አንቀጽ ሀ ከሁሉ በላይ በምትሆንሐዋርያት በሰበሰቧትበአን ዲትቅድስት ቤተ ክርስቲያንም እናምናለን በቤተ ክርስቲያን ማመን ኣስፈላጊ መሆኑን ይህ አንቀጽ ያስተምረናል የቤተ ክርስቲያን አባቶች ይህንን በሃይማኖት ውሳኔያቸው ላይ የደነገጉት አለ ምክንያት አይደለም በቤተ ክርስቲያን ማመን በቃለ እግዚአብሔር ላይ የተመሠረተ ነው ኣንቀጻ ቤተ ክርስቲያንን ማለት ስለ ቤተ ክርስቲያን የተደ ትምህርተ ዛማናትና ክርስቲወፀናዊ ሕፎፀወት ነገገውን አለመጠበቅ የእግዚአብሔርን ትእዛዝ እንደ ማፍረስ ይቆጠራል የቤተ ክርስቲያን አባል ሳይሆኑ በብቸኝነትና በግላዊነት ጐዳና እየሄዱ ክርስቲያን ነኝ ማለት አይቻልም ምክንያቱም እያንዳንዱ ሰው የክርስቶስ ኣባልነት የመንፈስ ቅዱስ አንድነትን እንዲያገኝ በወንጌል ትምህርት ጥሪ ቀርቦለታል ይህንን ጥሪ አክብሮ ወደ ቤተ ክርስቲያን መጥቶ ሲጠመቅ ያንጊዜ የክርስቶስ አካ ልና አባል ይሆናል በመንፈስ ቅዱስም አዲስ ልደትን አግኝቶ ከማኅበረ ክርስቲያኑ ጋር ፍጹም አንድነት ይኖረዋል ከዚያን ጊዜ ጀምሮ ሕፃን ልጅ ከአባትና ከእናቱ ከወንድሞቹና ከእኅቶቹ መካከል አንድ አካል አንድ አምሳል ሆኖ እንደሚኖር እንዲሁም አንድ አማኝ በአባቱ በእግዚአብሔርና በእናቱ በቤተ ክርስቲያን እቅፍ ሆኖ በመንፈሳዊ ቤተሰቦቹ መካከል የመንፈስ ቅዱስ አንድነት ይኖረዋል እንግዲህ በግለኝነት መንፈስ ከእናቱ ከቤተ ክርስቲያን ተለይቶ ያለ ማኅ በራዊና መንፈሳዊ ሱታፌ በብቸኝነት እየኖሩ የክርስቲያን ሃይማኖት ተከታይ ነኝ ማለት አይቻልም የተባለው የቤተ ክርስቲያንን ሕግና ሥርዓት ማፍረስ ብቻ ሳይሆን እምነትንም እንደ ማጉደል ስለ ሚቆጠር ነው ምክንያቱም እን ዲህ ዓይነቱ አማኝ ራሱን የክርስቶስ አካልና አባል አድርጐ አለመቀበሉን ያሳ የናል በክርሰቶስ ብቻ አምኖ በግለኝነት መኖር በቂ አይደለም የክርስቶስ አካ ል በሆነችው በቤተ ክርስቲያንም አምኖ አባል መሆን ሃይማኖታዊ ግዴታ ነው እንግዲህ ቤተ ክርስቲያን የክርስቶስ አካል ናት ራስዋም ክርስቶስ ነው ኛቆሮ ኤፌ በቤተ ክርስቲያን ማመን ማለት በክርስቶስና አካሉ በሆነችው በቤተ ክርሰቲያን ማመንን ያመለክታል እው ነተኛዋ ቤተ ክርስቲያን የክርስቶስ አካል መሆኗን ስለምታምን በጌታ ሥጋና ደም ተመሥርታ ሁልጊዜ በምታቀርበው ምሥጢረ ቁርባን አንድነቷን ታጸናለች እያንዳንዱም አባል ሥጋውና ደሙን በመቀበሉ የክርስቶስ አካ ልና አባል መሆኑን ይመሰክራል በቤተ ክርስቲያን እናምናለን ስንል ክርስቶስ በደሙ የዋጃትና የራ ሱም አካል ያደረጋት ስለሆነች ለዘላለም በጸጋው ቅድስት መሆኗንም ጭምር እንገልጻለን። ምንም እንኳ ኃጢአተኞች በውስጧሟ ቢኖሩ ቤተ ክርስቲያን የክርስቶስ አካል እንደመሆንዋ መጠን ቅድስናዋን የሚያስቀር ነገር የለም ምክንያቱም በእርሷ ዘንድ የሚገኘው የእግዚአብሔር ቃልና የመንፈስ ቅዱስ ጸጋ አባሎችዋን በንስሐ እያደሰ ሁልጊዜ ስለሚቀድሳት ነው ይህም ማለት አ ዳሪው ቅዱስ ከሆነ ማኅደሩም የተቀደሰ ይሆናል ማለት ነው ስለዚህ ንስሐ የማይገቡትን አንዳንድ አባሎቿን በመመልከት በቤተ ክርስቲያን ተስፋ መቁረጥ የለብንም ይልቅስ የቤተ ክርስቲያን ራስ የሆነው ክርስቶስ የራሱን አካልና አ ባላት የሆኑትን በመንፈስ ቅዱስ ጸጋ እንደሚቀድሳቸው በማመን መጽናናት ይኖርብናል እውነተኛይቱን ቤተ ክርስቲያን በትክክል ለመረዳት ይህንን አንቀጽ በሁለት ከፍለን ለመማር እንሞክራለን የመጀመሪያው ክፍል ስለ ቤተ ክርስቲያን አመሠራረትና ሥሪት ይሆናል ሁለተኛውእውነተኛይቱን ቤተ ክርስቲያን ከሌሎች የምንለይበት መታወቂያዎችና በውስጧም ስለሚገኙት ደረ ጃዎች ወይም ክፍሎች በአጭሩ እንመለከታለን ትምህርተ ዛዩማናትና ክርስቲያናዊ ሕጾደዉት ሀ የቤተ ክርስቲያን አመሠራረትና ሥሪት የቤተ ክርስቲያንን የአመሠራረት ታሪክና ምሳሌን ለማወቅ እንዲረዳን በመጀመሪያ ቤተ ክርስቲያን የሚለውን የጥንቱን ቃል ትርጉም እን መለከታለን በጽርፅ ቋንቋ ኤክሌሲያ ማለት ቤተ ክርስቲያን ማለት ነው ትርጓሜውም ለአንድ ዓላማና ሥራ የተመረጡና የተጠሩትን ማኅበር ወይም ጉባኤን ያመለክታል በብሉይ ኪዳን የቤተ እሥራኤል ጉባኤ ወይም ሰብ ሰባቸው በዚሁ ቃል ይገለጻል ቤተ እሥራኤል ለቤተ ክርስቲያን መቋቋም ታሪክና ምሳሌ ሆናለች በሙሴ መሪነት እሥራኤል ከግብፅ ወጥተው ኣንድ ሕዝብ አንድ ማኅበር ሆነው በብሉይ ቃል ኪዳን ጸንተው እንደኖሩ እንዲሁም በክርስቶስ ከኃጢአትና ሞት ነፃ የወጡት ወገኖች ሁሉ ቤተ ክርስቲያን ተብለው አንድ ማኅበር ሆነው በመንፈስ ቅዱስ አንድነት በሐዲስ ቃል ኪዳን ጸንተው ይገኛሉ እንግዲህ ቤተ ክርስቲያን ስንል የመጀመሪያው ትርጉሙ ያመዮኩኙትን ወገኖች ሁሉ በሰማይም በምድርም የሚሜገኙትን ማለት በአካለ ነፍስ ያሉትን ማኅበረ ቅዱሳንንና በአካለ ሥጋ የሚኖሩትን ማኅበረ ምእመናንን እንዲሁም ቅዱሳን መላእክትን ሁሉ የሚያጠቃልል ነው እነዚህ ሁሉ የክርስቶስ አካል የሆኑባት የአንዲት ቅድስት ቤተ ክርስቲያን አባላት ናቸው በሰማይ የምትገኘውና በምድር ያለችው ቤተ ክርስቲያን ብሎ በሁለት አቅጣጫ ለመመልክት ይቻላል ነገር ግን በመንፈስ ቅዱስ ሱታፌ በማኅበራዊ አንድ ነታቸው ፈጽሞ አይነጣጠሉም ምክንያቱም ሁለቱም የአንድ የክርስቶስ አካ ልና አባላት ናቸውና ስለዚህ ቤተ ክርስቲያን ስንል አውነተኛው ትርጉሙ ቤተ ክርስቲያን ስትቋቋም ጀምሮ የነበሩትን አባላት ይልቁንም በገድል በትሩፋት ቤተ ክርስቲያንን አገልግለው ከዚህ ዓለም በሞት የተለዩትን አሁን በአጸደ ነፍስ ከክርስቶስ ጋር ያሉትን በቅድሚያ በማወቅ ላይ የተመሠረተ ነው በምድር ያለችው ቤተ ክርስቲያንም እውነተኛውን አቋሟን የምታውቀው ከእነርሱ ጋር ባላት የጠነከረ ግንኙነት ይሆናል የነርሱንም አርአያና ምሳሌ በመከተል ብርታትን ታገኛለች መንፈሳዊ አንድነታቸውንም ዘወትር ለፈጣሪያቸው በኅብረት በሚያደርጉት ጸሎትና ምልጃ ያጠናክራሉ ስለዚህም ሕያዋን ለሙታን ሙታንም ለሕያዋን ይጸልያሉ ራእይ ሁለተኛው የቤተ ክርስቲያን ትርጉም የተቀደሰውን ቦታና ሕንፃ የሚያመለክት ነው ይኸውም በኦሪት ድንኳን በሰሉሞን ቤተ መቅደስ አ ምሳያ የተሠራው ሕንፃ ቤተ ክርስቲያን እውነተኛው መሥዋዕት የሚፈጸምበት የሐዲስ ኪዳን ቤተ መቅደስን ያሳየናል ቤተ ክርስቲያን ማለት የቃል በቃል ትርጉሙ የክርስቲያን ቤት ማለት ነው ሆኖም ቤተ እሥራኤል ስንል ሕዝበ እሥራኤልን እንጂ የኦሪት ድን ካንን ወይም ቤተ መቅደስን ወይም ምኩራብን ወይም ቤተ ጸሎትን እንደ ማያመለክት እንዲሁም ዔተ ክርስቲያን ባልን ጊዜ በክርስቶስ ክርስቲያን የተባሉትን አማኞች ሁሉ የሚገልጽ ነው ይህም ከላይ የተጠቀሰውን የቤተ ክርስቲያንን የመጆጃመሪያውን ትርጉም ይይዛል የሁለተኛው ትርጉም ግን የሚያመለክተው የክርስቲያን ወገኖች የሚሰበ ሰቡበትን ቅዱስ ሥፍራ መሆኑን ገልጸናል መሥዋዕተ ቁርባን የሚከናወን ባት ስብሐተ እግዚአብሔር የሚፈጸምባት ስለሆነች ቤተ ክርስቲያን የሐዲስ ኪዳን ቤተ መቅደስ እንደሆነች እናምናለን ቤተ መቅደስ በምሳሌ ነቱ የአማኞችን ልቡና ያመለክተናል ምክንያቱም እያንዳንዱ ክርስቲያን የመንፈስ ቅዱስ ማደሪያ ስለሆነ ነው ኛቆሮ የቤተ መቅደስ ሕንፃ በምሳሌነቱ የክርስቶስን አካል ያሳያል ትምህርተ ዛዩዌማናትና ክርስቲቓወናዊ ሕፀወዉት ዮሐ እርሱም እንደ ሕያው ድንጋይ ነው እኛም አባላቱ እንደ ሕያው ድንጋዮች በመንፈሳዊ ሕንፃ ውስጥ ተገንብተናል ሐዋርያው ቅዱስ ጴጥሮስ እንዳለው እናንተ ደግሞ እንደ ሕያዋን ድንጋዮች ሆናችሁ በኢየ ሱስ ክርስቶስ ለእግዚአብሔር ደስ የሚያሰኝ መንፈሳዊ መሥዋዕትን ታቀርቡ ዘንድ ቅዱሳን ካህናት እንድትሆኑ መንፈሳዊ ቤት ለመሆን ተሠሩ ኛ ጴጥ ኤፌ የሦስተኛው ትርጉም በአንደኛውና በሁለተኛው ላይ ተመሥርቶ የሚነገር ነው ሦስተኛውና የመጨረሻው ፍቺ ብፁዕ አቡነ ጎርጎርዮስ እንደገለጹት የክርስቲያኖች አንድነት የክርስቲያኖች ማኅበር ማለት ነው እነዚህም በአ ጥቢያበብሔርና በሀገር ደረጃ የሚገኙት ማኅበረ ምአመናን ሕዝበ ክርስቲያን ሁሉ በያሉበት ቤተ ክርስቲያን ተብለው የሚጠሩት ናቸው ከላይ በአንደኛና በሁለተኛ ስለ ቤተ ክርስቲያን የተሰጠው ትርጉም እንደተጠበቀ ሆኖ በዘርና በጐሳ በብሔርና በቋንቋ በጊዜና ቦታ ተከፍለው የሚገኙት አ ማኞች ማለት ክርስቲያኖች ሁሉ ምንም በቋንቋም ሆነ በሌላም ሰው ሠራሽ ችግር መገናኘት ባይችሉም እያንዳንዱ በየወገኑ በየክፍሉ ቤተ ክርስቲያን ይባላል ቤተ ክርስቲያን ዘግብፅ ቤተ ክርስቲያን ዘኢትዮጵያ የሚል ንባብ ቢገኝ በግብፅ የሚኖሩ የክርስቲያኖች ማኅበር በኢትዮጵያ የሚኖሩ የክር ስቲያኖች ማኅበር ማለት ነው ይኸውም በቅዱስ ጴጥሮስ አነጋገር ይታ ወቃል ቅዱስ ጴጥሮስ በስደት ላሉ ክርስቲያኖች የግብፅን ክርስቲያኖች ሰላ ምታ ሲጽፍ ትኤምኀክሙ ቤተ ክርስቲያን ቅድስት እንተ ውስተ ባቢሎን ብሏል ማኅበረ ክርስቲያን ዘግብፅ ማለት ነው እንግዲህ የዚህ ሀገር ቤተ ክርስቲያን የዚያ ሀገር ቤተ ክርስቲያን ብለን እንናገራለን ብዛታቸውም ሲገለጽ አብያተ ክርስቲያናት ቢባሉም ሁሉም በክርስቶስ አንድ መንጋ ናቸው ዮሐ ስለዚህም ሁሉም የአንዲት ቤተ ክርስቲያን አባላት ናቸው በዚህም ምክንያት ሁሉም ከላይ በገለጽነው በመጀመሪያው የቤተ ክርስቲያን ትርጉም ይጠቃለላሉ ፊታ ያረዕጄ ያ ምሪፊና ያታ ፈታ እንግዲህ የክርስቶስ አካል በሆነችው ቤተ ክርስቲያን ብናምንና በእርሷም እቅፍ ውስጥ ብንሰበሰብ ከጥፋት ሁሉ እንድናለን ይህን የዘነጉ አንዳንዶች ግን በቤተ ክርስቲያንና በተቀደሰው ሥርዓቷ ባለ መተማመን ያለ መርከብ አባ ጎርጎርዮስ የቤተ ክ ዓም ገጅ እንደ ግብፅ ቤተ ክርስቲያን ትምህርት ቤተ ክርስቲያን የሚለው ቃል ሦስት ነገሮችን ያመለክታል ቤተ ክርስቲያን እንደ ሕንፃ ሮሜ ቆሮ ቤተ ክርስቲያን እንደ ጉባኤ ምእመናን የሐዋ ቆሮ ኤፌ ቤተ ክርስቲያን እንደ አመራር አስተዳደር ይህም ማለት የተቀደሱት ሥርዓታት ክህነትቤተ ክህነት ማቴ እንግዲህ በጸሎተ ሃይማኖት ቤተ ክርስቲያን የሚለው ቃል አ ማኞችና አመራራቸው ማለት ነው ፐከር ሄር ርከርርከ ኗክበፎ ክፎፎ ከ ክፎ ርከህርክ ኮህ በ ር ፐክፍ ርከክርከ ርዐክደሮፎክ ልር ከ ፐከ ከህየርከ ከ ሂከፎ ኮነበፎከ እ ከ ሀከፎ ርየፎር ሂከ ኣሃርበ ፖከህቪርከ ዘበፎክ ። ክርስቶስም ቤተ ክርስቲያኑን እንደ ቀደሳት ሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስ እንደሚከተለው ያስረዳናል ክርስቶስ ደግሞ ቤተ ክርስቲያንን እንደ ወደዳት ትምህርተ ዛይማናትና ክርስቲድናዊ ሕፎዉጠት ር ው ሚስቶቻችሁን ውደዱ በውኃ መታጠብና ከቃሉ ጋር አንጽቶ እንዲቀድሳት ስለ እርስዋ ራሱን አሳልፎ ሰጠ እድፈት ወይም የፊት መጨማደድ ወይም እንዲህ ያለ ነገር ሳይሆንባት ቅድስትና አለ ነውር ትሆን ዘንድ ክብርት የሆ ነችን ቤተ ክርስቲያን ለራሱ እንዲያቀርብ ፈለገ ኤፌ ዙ እንግዲህ በሙሽሪት የምትመሰል ቤተ ክርስቲያኑን ክርስቶስ በመንፈስ ቅዱስ ጸጋ ለዘላለም ቅድስት አድርጐ ይጠብቃታል ራእይ ፊፖ ያረጋጄያጋ ያሥራታ ያምፖቹ ሯቻሯፎሦ ዕቋ መፖሯኖ ሦስተኛው የቤተ ክርስቲያን መታወቂያ ከሁሉ በላይ በምትሆን ወይም ኩላዊት የሚለው ቃል ነው ይህ የሚያመለክተን ቤተ ክርስቲያን በሁሉም ቦታ ማለቷ በየአጥቢያው በየብሔሩ በየሀገሩ የምትገኝ ዓለም ኣቀ ፋዊት መሆኗን ነው ጌታ ሐዋርያትን ከኢየሩሳሌም ጀምረው እስከ ዓለም ዳርቻ ወንጌልን እንዲሰብኩ ባዘዛቸው ጊዜ የቤተ ክርስቲያን ዓለም አቀፋዊነት ታወቀ የሐዋሥራ ማቴ ሚል ማር ከዚያ በፊት የነበረችው የእሥራኤል ሃይማኖት በዘርና በጐሣ በቦታም የተወሰነች ነበረች በክርስቶስ የተገኘች የወንጌል ሃይማኖት ግን ለዓለም ሁሉ ተሰበ ከች ቤተ ክርስቲያንም የሁሉም ሆነች ቆላለ ይህ ብቻ አይደለም ቤተ ክርስቲያን በቦታ ብቻ ሳይሆን በጊዜም ኣትወሰንም ከሐዋርያት ጆም ሮ ከዚያም በፊት በክርስቶስ ተስፋ የነበሩትን ሁሉ ይዞ ወደፊትም የሚመጡትን ሁሉ የምታጠቃልል ስለሆነች ቤተ ክርስቲያን በእውነት ኩላዊት ሁሉን አቀፍ ትባላለች ከላይ በቤተ ክርስቲያን ትርጉም ላይ እንደተመለከት ነው ቤተ ክርስቲያን በምድር ብቻ ያለችው ሳትሆን በሰማያዊ ስፍራ የምትገኘውን የክርስቶስን ቤተሰቦች ያጠቃልላል ስለዚህ የቤተ ክርስቲያን ኩላዌዊነት በሰማይም በምድርም ጥንትም ዛሬም ወደ ፊትም ያሉትንና የሚመጡትን ሁሉ ያካትታል እንግዲህ ቤተ ክርስቲያን ከመሥራቿ ጋር በሰማይ በአፀደ ነፍስ ያሉትንና በምድርም በአካለ ሥጋ ያሉትን ሁሉ ኣንድነት በክርስቶስ ፊት እን ደ ተሰበሰቡ አድርጋ ትመለከታቸዋለች ስለዚህም ቤተ ክርስቲያን በሞት የተለያዩትን በቦታና በጊዜ የተራራቁትን በአንድ ቦታና በአንድ ጊዜ ተቀራርበው ሊገናኙ የሚችሉት በመንፈስ ቅዱስ ጸጋ ነው ይህም ጸጋ ለቤተ ክርስቲያን ስለ ተሰጠ በአንድ መንፈስ የተጠመቁ ሁሉ በዚሁ መንፈስ ሊገናኙ ይችላሉ የአንድነትና የኩላዊነት ጸጋ ለቤተ ክርስቲያን የተሰጠው ለዚህ ነው በአንዲትና ኩላዊት ቤተ ክርስቲያን እናምናለን ስንል ይህንን ሁሉ በማሰብ ነው ቤተ ክርስቲያንን በሚታየው በምድራዊ ድርጅትዋ ብቻ የምናውቃት ከሆነ ተሳስተናል የአንድ ሰውን እግሩን ብቻ አይቶ ራሱን እን ዳለማየት ይቆጠራል የቤተ ክርስቲያን ራሷ በሰማይ ይኖራል ስለዚ ህም አማኞቿ ሁሉ ማለት በአፀደ ነፍስ ያሉት በሰማያዊ ስፍራ ተሰብስበ ዋል በሥጋም ያሉት በልባቸውና በመንፈሳቸው ከሚወዱት ጌታ ጋር በሰ ማይ ሲሆኑ በዚህ ምድር ላይ በመጻተኝነት በእንግድነት እና በስደት ይኖራሉ በችግርም የሚኖሩ ቢሆኑም በጌታ ተስፋ ደስ ይላቸዋል ይጽናናሉም እንግዲህ የእውነተኛይቱ ቤተ ክርስቲያን መታወቂያ እንተ ላዕ ለ ኩሉ ከሁሉ በላይ የምትሆን ማለት ኩላዊት የተባለው በሰማይም በምድርም የሚገኙት አባላት ሁሉ በአንድነት መንፈስ ከመሥራቻቸው ከክርስቶስ ጋር በየቦታቸው በየሀገራቸውና በየአጥቢያቸው በኅብረት እንዳሉ የሚያመለክተን ምሥጢራዊ ግንኙነትን የሚያሳይ ቃል ነው ትምህርተ ዛዩማናትና ክርስቲፀይናዊ ሕይዉት ቤተ ክርስቲያን ኩላዊት ስለሆነች ተልዕኮዋና አገልግሎትዋ ለሁሉም ወገኖች በሁሉም ቋንቋ ሆኖ እናገኘዋለን በሁሉም ኣገር ያሉት አ ብያተ ክርስቲያናትና አገልግሎታቸው የኣንድ የክርስቶስ ስለሆነ እንደ ተበታተ ኑና እንደ ተለያዩ ነገሮች አይቆጠሩም ምክንያቱም በሰማይም በምድርም የሚገኙት ሁሉ በአንድ የክርሰቶስ አባልነታቸው በመንፈስ ቅዱስ ሱታፌ በሥራና በጸሎት ይገናኛሉ ሰለዚህም ኩላዊነትና አንድነት የተገናዘቡና የማይለያዩ የቤተ ክርስቲያን መታወቂያዎች ናቸው ፊ ያረዕራያ «ዎፖምጅቻምፖ ኖም የእውነተኛዋ ቤተ ክርስቲያን አራተኛው መታወቂያ ሐዋርያዊት መሆኗን ይገልጻል በመጀመሪያ ቤተ ክርስቲያን የተመሠረተችውና የተሠራችው የመሥራቿን ማንነት በሚያውቁና በሚያምኑ በዓይን ያዩ በጆ ሮ የሰሙ በእጅ የዳሰሱ የቃሉ መልእክተኞች በነበሩ ትንሣኤውን በመ ሰከሩ በሐዋርያት ላይ ነው ጌታ ሐዋርያትን በትምህርት በተአምራት አ ዘጋጅቶ የቤተ ክርስቲያንን ሥራና ኃላፊነት አስረክቧቸዋል እናንተን የሰማ እ ኔን ይሰማል በማለት በቤተ ክርስቲያን ላይ ሙሉ ሥልጣንን ሰጥቷቸዋል ሉቃ የእርሱ የሆነውን የነቢይነትን የክህነትንና የንጉሥነትን ይህም ማለት የትምህርትን የሥርየተ ኃጢአትን የጥበቃና የአስተዳደርን ሥራና ሥልጣን ለእነርሱ አውርሷቸዋል ማርዮሐ ስለዚህም የክርስቶስ ቤተ ክርስቲያን በእነርሱ ተመሥርታለች ብለን እናምናለን ክርስቶስ የሕያው እግዚአብሔር ልጅ መሆኑን በመሰከረው በቅዱስ ጴጥሮስ ላይ ጌታ ቤተ ክርስቲያኑን እንደሠራ የመንግሥተ ሰማያትን መክፈቻዎችም እንደሰጠው ተጽፏል ማቴ ስለዚህ የቤተ ክርስቲያን ምሥረታ በቅዱስ ጴጥሮስና በሐዋርያት ላይ እንደነበረ ይህ ግልጽ ማስረጃ ነው እንግዲህ ሐዋርያዊነት የእውነተኛይቱ ቤተ ክርስቲያን ዓርማ ምልክት ሆኖ ይኖራል ስለዚህ ነው ሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስ የኤፌሶን ቤተ ክርስቲያን ምእመናን እንግዶች ማለት ባይተዋር ሳይሆኑ በሐዋርያት መሠረት የታነጹ የክርስቶስ ቤተሰቦች መሆናቸውን ያስታወቃቸው እንግዲያስ ከእንግዲህ ወዲህ ከቅዱሳን ጋር ባላገሮችና የእግዚአብሔር ቤተሰብዎች ናችሁ እንጂ እንግዶችና መጻተኞች አይደላችሁም በሐዋርያትና በነቢያት መሠረት ላይ ታንጻችኋል የማዕዘኑም ራስ ድንጋይ ክርስቶስ ኢየሱስ ነው ኤፌ በማለት በግልጽ አስረድቷቸዋል እንግዲህ ቤተ ክርስቲያንን ከሐዋርያት በስተቀር ሌሎች ሰዎች እን ዳልመሠረቷት በታሪክ የተረጋገጠ ነው ታዲያ ለምንድር ነው ለቤተ ክርስቲያን ሐዋርያዊት በሚለው ምልክትና ዓርማ እንድትታወቅ ያስፈለገበት። በሁለተኛ ደረጃ የምትገኘው ቤተ ክርስቲያን በምድር ላይ ያለችው ናት እርሷም የመጀመሪያዋን ቤተ ክርስቲያን ፈለግ በመከተል የክርስቶስን መስቀል ተሸክማ በፈተናና በተጋድሎ ትገኛለች የውጭ ጠላቶች እያሳ ደዱዋት የውስጥ ባለጋራዎቿ እየተቃወሟት ብትገኝም የእግዚአብሔር ረድኤ ት ሳይለያት በመንፈስ ቅዱስ እየተጽናናች ተጠብቃ ትኖራለች ምንም በችግርና በመከራ ውስጥ የምትኖር ብትሆንም ቤተ ክርስቲያን የመሥራቿን ትእዛዝ በመጠበቅ ወንጌልን በማስተማርና የሰዎችን ኃጢአት በማስተሥረይ ከፈጣሪያቸው ጋር በማስታረቅ የተሰጣትን ሥራና ኃላፊነት ሁሉ ለመወጣት ጥረት ከማድረግ አትቆጠብም በዓለም ውስጥ የምትኖረው ቤተ ክርስቲያን ከዓለም ስላልሆነች በዚህ ምድር ላይ እንደ እንግዳ መፃተኛ እንደ ስደተኛም ለመኖር ትገደዳለች ሆኖም በጸጋ መንፈስ ቅዱስና በተስፋ መንግሥተ ሰማያት ልቡናዋ በደስታ እየታደሰ ከፈጣሪዋና ከሰማያዊት ቤተ ክርስቲያን ጋር በጸሎት መገናኘቷን አታ ቋርጥም ይህ ግንኙነት በመንፈስ ቅዱስ የተመሠረተ ስለሆነ በምድር ላይ የምትገኘው ቤተ ክርስቲያን ከሰማያዊቷ ጋር ሆና በእውነትና በመንፈስ ስትጸልይ የሁለቱም ጸሎትና ምልጃ በቅድመ እግዚአብሔር ደርሶ ለሰዎች ልጆች ሁሉ ምሕረትንና በረከትን ያስገኛል ወደ ተስፋው ሀገር እስኪገቡ ድረስ ቤተ እሥራኤል አርባ ዓመት ሙሉ በበረሃ እንደተንከራተቱ አንዲሁም ቤተ ክርስቲያን በዚህ ምድር ላይ እንደ መን ገደኛ በመሆን ወደሰማያዊ ሀገሯ እስክትገባ ድረስ በመጓዝ ላይ ትገኛለች ስለዚህም ምድራዊ በሆነ ነገር ሁሉ ተስፋ አታደርግም በዚህ ዓለም ላይ ስትኖር በቤት ውስጥ ለጊዜው እንደ ተቀመጠ እንግዳ ትመስላለች በምንም ነገር ላይ ሐሳቧን ጥላና ተደላድላ የምትኖርበትና የምትመካበት ዓለማዊ ሀብት እንዲኖራት አትፈልግም አባላቷም ሁሉ በእምነትና በተስፋ እንዲጸኑ በችግርና በመከራ የተነሣ ከዓላማቸው እንዳይሳሳቱ ቤተ ክርስቲያን ትመክራቸዋለች በፍቅርም እርስ በእርሳቸው እንዲተሳሰቡና እንዲረዳዱ ከማስተማር አትቆጠብም እምነትና ምግባርን አስተባብረው የያዙትን ምእመናን ቤተ ክርስቲያን በአክብሮት ትመለከታቸዋለች በምድራዊ ጉዞ ላይ መሆናቸውን አውቀው ወደ ሰማያዊ ሀገራቸው ለመግባት የሚዘጋጁ ምእመናን ሁሉ ብዑዓን ናቸው ነገር ግን እምነትና ጥምቀት ኖሯቸው በትንሽም በትልቅም ፈተና የተ ሰናከሉና የወደቁ ምእመናን አሉ እነርሱም ከእረኛቸው ተለይተው በልዩ ልዩ ቦታና ሁኔታ እንደሚሜገኙ በጐች ይቆጠራሉ ከቤተ ክርስቲያናቸው ኮብልለውና ባዝነው በዓለም ውስጥ ተውጠው የሚኖሩ ምእመናን ፈጽመው ሃይማኖታቸውን እስካልካዱ ድረስ ከቤተ ክርስቲያን አባልነታቸውም እስካልተሰረዙ ድረስ በእስር ላይ ወይም በጠባይ ማረሚያ ቤት ጊዜያዊ ቅጣታቸውንና አመክሯቸውን ትምህርተ ዛዜማናትና ክርስቲይናዊ ሕደጠት እስኪጨርሱ እንደሚጠበቁ እንደ ኣንድ የተለየ የኅብረተሰብ ክፍል በመቆጠር በዝቅተኛ ደረጃ ይታያሉ ስለዚህም በሦስተኛ ደረጃ ወይም በልዩ ሁኔታ የሚገኙ የቤተ ክርስቲያን አባላት ሊባሉ ይቻላሳል በዚህ ደረጃ የተመደቡ አባ ላት በዚህ ሁኔታ ይኖራሉ ማለት አይደለም ይህ ደረጃና ሁኔታ ወደ ከፍተኛ ደረጃ መሸጋገሪያ እንጂ ቀዋሚ አይደለም ምክንያቁም በመጨረሻው ጊዜ በደረጃ የተከፋፈለችው ቤተ ክርስቲያን በአንዲት ሰማያዊት ቤተ ክርስቲያን በአ ዲስቱ ኢየሩሳሌም ስለምትጠቃለል ነው ወደ ቤተ ክርስቲያን የሚመጡትን አዲስ ተጠማቂዎች እንደ ንዑሰ ክርስቲያን በመቀበል በመምከርና በማስተማር ወደ ከፍተኛ ደረጃ እንዲደርሱ ቤተ ክርስቲያን ያልተቆጠበ ጥረት ስታደርግ ቆይታለች ነባር አባሎችዋም በኃጢአት የተነሣ ትተዋት ቢሄዱ እነርሱን ፈልጐ ለመመለስ በትጋት ትከታተላ ቸዋለች እንጂ ከዚያው በጠፉበት ሁኔታና ደረጃ እንዲቀሩ አትፈልግም ይልቁንም እነርሱ የቤተ ክርስቲያን አባላት እንደ መሆናቸው መጠን የንስሐውን ጸጋ እንዲቀበሉ ለሥጋውና ለደሙ እንዲበቁ ጥሪ ታደርጋለች ጸሎትም ታደርሳለች ከዚህ ዓለም በሞት ከመለየታቸውም በፊት ንስሐ እንዲገቡ ኃጢአ ታቸውን እንዲናዘዙ ፍትሐት እንዲያገኙ ቀኖናቸውን እንዲፈጽሙ የተቻላትን ሁሉ ታደርጋለች በንስሐ ውስጥ የሚገኙ በአመክሮ ላይ ያሉ ንዑሰ ክርስቲያን ሁሉ በመንፈስ ቅዱስ ጸጋና ረድኤት ቀኖናቸውንና አመክሯቸውን ሲጨርሱ ወደ ከፍተኛ ደረጃ ይሻገራሉ ቀኖናቸውን ሳይጨርሱ ለሞቱት ተነሳሕያን ቤተ ክርስቲያን ጸሎተ ፍትሐት ታደርሳለች ልዩ ጸሎት ታደርጋለች ትማልዳለች ቀኖናቸውን ጨርሰው ገነት ማለት ከሰማያዊት ቤተ ክርስቲያን እንዲገቡ ከምድር የምትገኘው ቤተ ክርስቲያን ለእነርሱ ጸም ጸሎት እንዲያዝላቸውዝክርና ምጽዋት እንዲደረግላቸው ታሳስባለች ማቴ ወንጌል ቅዱስ ንባብና ትርጓሜው በሰማይም በምድርም ያሉት የቤተ ክርስቲያን አባላት የሙታን ነፍሳት ከእግዚአብሔር ምሕረትን እንዲያገኙ ይጸልያሉ ይልቁንም ጻድቃን በምልጃ ቸው ብዙ ነፍሳትን ያድናሉ ያዕ በአካለ ነፍስ ያሉት በአካለ ሥጋ ካ ሉት ጋር በክርስቶስ አማካይነት ግንኙነት አላቸው ምክንያቱም የመንፈስ ቅዱስ ተሳትፎ ያላቸው አማኞች ሁሉ እርስ በአርሳቸው የጸጋ ግንኙነት ስላላቸው ነው ሱታፌ መንፈስ ቅዱስ ካለበት ሱታፌ ቅዱሳን ይኖራል የአን ድ አማኝ ሕይወት ከሌላው አማኝ ጋር የተሣሠረ ስለሆነ አንድ አባል ሲታመም አባላቱ በሙሉ ያስባሉ ይጨነቃሉ ኛቆሮ ስለዚህ ነው አንዱ ለሌላው የሚጸልየውና የሚማልደው እንግዲህ ምንም በሁናቴና በደረጃ ብትለያይና ብትበላለጥ በሰማይም ሆነ በምድር የምትገኘው ቤተ ክርስቲያን አንዲት የክርስቶስ አካል መሆኗን እናምናለን አንቀጽ ኃጢአትን ለማስተሥረይ በአንዲት ጥምሯቂት እናምኗሲሷን በአንቀጽ ሀ በአንዲት ቤተ ክርስቲያን አናምናለን ካልን በኋላ ቀጥሎ ደግሞ በአንዲት ጥምቀት አናምናለን ማለታችን ያለ ምክንያት አይደለም የቤተ ክርስቲያን አባል ለመሆን ከክርስቶስ ቤተሰብ ውስጥ ገብተን በሕይወት መጽሐፍ ውስጥ ለመመዝገብ መሄጃው መንገድ መግቢያው በር ምሥጢረ ትምህርተ ዛይመማናትና ክርስቲያናዊ ሕይወት ጥምቀት መሆኑን ለማመልከት ነው ከዚህም ጋር ሰዎች በእምነትና በጥምቀት ወደ እግዚአብሔር መንግሥት እንዲገቡ የማድረጉ ኃላፊነት የቤተ ክርስቲያን መሆኑንም ያስገነዝበናል የእምነት ወንጌልን መሰበክ የጥምቀት ምሥጢርን መፈጸም የኃጢአት ሥርየትን ጸጋ ለሰዎች መስጠት ቤተ ክርስቲያን የዘወትር ሥራዋ መሆኑንም እንረዳለን ከጥምቀት ጋር ቤተ ክርስቲያን ሌሎች ምሥጢራትንም ትፈጽማለች አንዲት ቤተ ክርስቲያን እንዳለች እንዲሁም አንዲት ጥምቀት ብቻ አለች ኤፌ ጥምቀትም ኃጢኣትን ሁሉ ትደመስሳለች ከኃጢአ ትም ፍዳ ነፃ ታወጣናለች ያመነ የተጠመቀ ይድናል ተብሏልና ማር ሰለ ጥምቀት ምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያንን በገለጽንበት በክፍል ሁለት እንመለከታለን በዚህ አንቀጽ ግን የምናተኩረው ስለ ኃጢአትና ስለ ሥርየተ ኃጢአት ይሆናል ኃጢአትን እንዴት እንረዳዋለን ብለን ብንጠያየቅ መልሱ እንደ ሰዎቹ አመለካከት የተለያየ ይሆናል ብዙዎች ኃጢኣትን እንደ ቀላል የዕለት ተዕለት ጉዳይ አድርገው ይመለከቱታል ይልቁንም በዓለማዊ ኣኗኗር ውስጥ የሚገኙ ሰዎች ኃጢአትንና በደልን መፈጸም እንደ ዋና ተግባራቸው ሲያዘወትሩት ይታያል የቤተ ሰይጣን ተከታዮች ደግሞ ከጽድቅ ይልቅ የኃጢአት ሥራ መልካም ነገር እንደሆነ አስመስለው ስለሚያስተምሩ በደልና ክፋት በዓለማችን ውስጥ እንዲስፋፋ ከፍተኛ አስተዋጽኦ እያደረጉ ነው ስለዚህ ዓለም በክፋት ኃይላት ተወጥራ ገንዘብን በሚያመልኩ በባለ ገንዘቦችና ተከታዮቻቸው ሥር ተረግጣ ትታያለች በእነዚህ ሥር የሚገዛው ኅብረተሰብ የበደልና የኃጢአት ውጤት በሆነው በሰው ሠራሽ ልዩ ልዩ ፈተናና መከራ በደዌና በረሀብ በወንጀልና በግዳጅ ሥራዎች ኢሕጋዊ በሆኑ የስቃይ ሁኔታዎች ውስጥ ይገኛል እንግዲህ በዚህ ላይ በጽሑፍ ሊጠቀሱ ተክ ሁሉ በማሰብ የኃጢአትን ኣስከፊ ገጽታ ለማየትና ለመረዳት እን ሳለን ኃጢአት በዓለም ውስጥ የሚገኘውን ቀውስና ትርምስ የሰውን ልጆች ጥፋትና ውድቀት ሁሉ ያመጣ መሆኑ እየታወቀ ለምንድነው እንደ ቀላል ነገር የሚታየው። በማለት ስለ አነሣናቸውና ስለ መሳሰሉት ጥያቄዎች መልሳቸውን በጽሞና እንመልክት መጀመሪያ ኃጢአት ካልተወገደ ከእግዚአብሔር ይቅርታንና እርቅን ፈጽሞ ለማግኘት አንችልም ኃጢአትን ደግሞ ከሰው ልቡና ለማውጣት በፍቅር መንገድ እንጂ በግዳጅና በቅጣት አይ ሆንም ምክንያቱም በግዳጅ የሚፈጸም ሁሉ አፍአዊ ማለት ውጫዊ የሆነውን ነገር ያስጣለን ይመስለናል እንጂ በሰው ልቡና ውስጥ የተሸሸገውን ኃጢአ ትና ዓመዕ አያስወግደውም ስለዚህ እግዚአብሔር ኃጢአትን ለማስወገድ ሰውንም ለማዳን የመረጠው መንገድ የፍቅርንና የመንፈስን መንገድ በመጠቀም ነው እግዚአ ብሔር ከሰው ልቡና ደርሶ በመንፈስ ቅዱስ ሊያድሰውና ኃጢአቱንም እን ዲያስወግድ የሚያስችለው ሁኔታ በክርስቶስ በተገኘው ጸጋና እውነት በፍጹም እምነትና በፍጹም የፍቅር መንፈስ ብቻ ነው በሕግ ማስገደድማ ቢሆን ኖሮ በሕገ ኦሪት ኃጢአት ሁሉ በተወገደ ነበር ነገር ግን ይህ አልተቻለም እንዲያውም ኃጢአት እየተባባሰ ሕግ መተላለፍ እየጨመረ ሄደ ሕግ ኃጢአ ተኞችን ከማሰፈራራትና ከመቅጣት በቀር ኃጢአትን ከሰው ልቡና የማስወገድ ኃይል የለውም ስለዚህ እግዚአብሔር ከቅድስናውና ከፈታሒነቱ ጋር ርኅሩኅና አዛኝ በመሆኑ ከሰው ልቡና ኃጢአትን አስወግዶ ሰውን ሊታረቀው ሰለ ፈለገ በፍቅርና በትኅትና ወደዚህ ዓለም መጣ የእግዚአብሔር ቃል ወልድ ሰው ሆኖ እን ደሚያስፈራ መልአክ ሳይሆን እንደ ወዳጅና እንደ ወንድም ሆኖ በሰዎች መካ ከል ተገኝቶ የፍቅር ወንጌልን አስተማራቸው ዮሐ ዕብራ እነርሱንም በፍጹም ፍቅር እንደሚወዳቸው በተግባር ገለጸላቸው የፍቅሩንም መንፈስ በልቡናቸው አሳደረ እርሱ እንደ ወደዳቸው እነርሱም ከልባቸው ወደዱት ስለዚህም ልቡናቸውን በፍቅሩ ማረከ እነርሱም ወደው ፈቅደው በነፃ ምርጫቸው በፍቅር መንገድ ይከተሉት ጀመር ያዘዛቸውንም የፍቅር ትእዛዝ ለመፈጸም ተበረታቱ ዮሕሐ እርስ በርሳቸው የሚዋደዱና የሚተሳሰቡ ሆኑ በቃልና በሥራም ክርስቶስን መሰሉት ኛቆሮ እንግዲህ እዚህ ላይ የምንማረው ኃጠአት ከሰው ልቡና የሚወገደው እግዚአብሔር በሰጠው የፍቅር መንፈስ መሆኑን ነው ሕግ ሰውን በማስፈራራትና በማስገደድ እንዲፈጽመው ያዘዘውን ሁሉ ሰው በክርስቶስ ፍቅር አማካኝነት ወዶ ፈቅዶ በልቡ ደስ ብሎት እንዲፈጽመው ሆኗል ይህም ሊሆን የቻለው እግዚአብሔር በክርስቶስ አማካይነት ባደረገው የፍቅር ሥራ ነው ስለዚህ የክርስቶስ ፍቅር ለጽድቅ ሥራችንም ለደኅንነታችንም መሠረት መሆኑን እናስተውል ይህ ፍቅር እኛን እስከ ሞት ድረስ በመውደድ አድ ኖናልና ዮሐ ክርስቶስ ሰውን በመውደዱ ስለ ኃጢአታችን ራሱን መሥዋዕት በማድረጉ ኃጢአት ተወገደች ስለዚህም የሥርየተ ኃጢአት ጸጋ ከእግዚአ ብሔር ተሰጠች የሰው ልጆችም በክርስቶስ የኃጢአታቸውን ይቅርታ በማግ ኘት ከእግዚአብሔር ለመታረቅ በቁ የኃጢአት ይቅርታ የተገኘበትን ሁኔታ የምንረዳው የእግዚአብሔር ፈታሒነቱና መሐሪነቱ በአንድነት በተፈጸሙበት ጊዜ ነበር ይህንንም እንደሚከተለው በአጭሩ እንገልጻለን ትምህርተ ዛይማናትና ክርስቲይናዊ ሕይወት የእግዚአብሔር ፍትሕና ምሕረት ማለት እነዚህ ሁለቱ የባሕርዩ መገለጫዎች በትክክል የተፈጸሙት በክርስቶስ ነው ፍትሑ ማለት ዳኝነቱ ኃጢአትንና ኃጢአተኞችን በሞት ፍርድ መቅጣቱ የተገለጸው ክርስቶስ ስለ ኃጢአተኞች ምትክ በመስቀል ላይ የሞት ፍርድን እንዲቀበል በማድረግ ነበር ምሕረቱ ደግሞ የዓለምን ኃጢአት በክርስቶስ ሞት ምክንያት ይቅር በማለቱ ታውቋል ሮሜ ኛ ዮሐ ስለዚህ ከኃጢአትና ከበደል ነፃ የሆ ነው ክርስቶስ ስለ ኃጢአተኞችና በደለኞች ተያዢና ካሣ በመሆን የእነርሱን የሞት ፍርድ በፈቃዱ በመቀበልና በመሰቀል ላይ በመሥሠፉሥዋቱ የእግዚአብሔር ትክክለኛ ፍርዱና ምሕረቱ በአንድነት ተገለጹ ተፈጸወ እንግዲህ እግዚአብ ሔር ሰውን የወደደው የምሕረቱን ጸጋ ያወረደው የኃጢአትን ይቅርታ የሰ ጠው በዕለተ ዓርብ በተፈጸመው በመሰቀሉ መሥዋዕትነት እንደሆነ በፍጹም ልባችን እንመን ይህ የትምህርተ ወንጌል መሥሠሥረታዊ እምነት ነውና የመሰቀሉ ቃል ለሚጠፉት ሞኝነት ለእኛ ለምንድን ግን የእግዚአብሔር ኃይል ነውና ኛ ቆሮ በእግዚአብሔር ፍቅር በክርሰቶስ መሥዋዕትነት የተገኘው የሥርየተ ኃጢአት ጸጋ ወንጌል በሚሰበክበት ሁሉ ከሐዋርያት ጊዜ ጀምሮ በቤተ ክርስቲያን እየታወጀ ነው ሉቃ ሆኖም ሰዎች ይህን አዋጅ በመሰማት ብቻ ጸጋውን ሊያገኙ አይችሉም በዚህ ጸጋ ለመጠቀም ሰዎች አዋጁን ከሰሙ በኋላ ማመንና መቀበል ይኖርባቸዋል መቀበላቸውም የሚረጋገጠው ምሥጢረ ጥምቀትን በፈጸሙ ጊዜ ብቻ ነው ምክንያቱም ጥምቀት ከጌታ ሕማምና ሞት ጋር የተያያዘ በመሆኑ በምንጠመቅበት ጊዜሰለ ኃጢአታችን የተሠዋውን የጌታን የምሕረት ጸጋ ስለምናገኝ ነው እንግዲህ ኃጢአትን ለማስተሥረይ በአንዲት ጥምቀት እናምናለን ስንል በክርስቶስ መሥዋዕትነት የተገኘውን የእግዚአብሔርን ምሕረት መመስከራችን መሆኑን እየገለጽን ይህንን ታላቅ ርኅራጌ ላደረገልን ለእርሱ ምስጋና እናቀርባለን ምፇሦፖፖ መ« ምቻም ታነግያሪያ። ይህም ማለት በጥቅሉ ሃይማኖትንና ምግባርን ወይም እምነትንና የፍቅር ሥራን በአንድነት መያዝ አለብን ማለት ነው ሁለቱን አስተባብሮ ያልያዘ ሰው ኦርቶዶክሳዊ አ ቋም የለውም እምነት ብቻ ይበቃኛል ምግባር አያስፈልግም ብሎ የሚያስብ ቢኖር አንድ እግር ይበቃኛል በአንድ እግሬ ብቻ እሄዳለሁ ብሎ ከሚያስብ ሰው እጅግ የባሰ ነው በአንድ እግር እንኳ እያነከሱ መሄድ ይቻል ይሆናል ያለ ምግባር በእምነት ብቻ የደኅንነትና የጽድቅ ሕይወትን መኖር ግን አይቻልም ምክንያቱም እምነት ያለ ሥራ ሕይወት የሌለው ስለሆነ ነው ከነፍስ የተለየ ሥጋ የሞተ እንደሆነ እንዲሁ ደግሞ ከሥራ የተለየ እምነት የሞተ ነው ተብሎ ተጽፏልና ያዕ ስለዚህ በሃይማኖትና በምግባር መጽናት ያስፈልገናል በሃይማኖትም በምግባርም ለመጽናት የምንችለው የእግዚአብሔርን ጸጋና ረድኤት ስናገኝ ነው እንግዲህ የእግዚአብሔር ጸጋና ረድኤት የማገኘው በጸሎትና በምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን ስለሆነ በመጀመሪያ የመዳን ጸጋና ሌሎችም የጸጋ ስጦታዎች በቃሉና በምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን እንዴት እንደሚገኙ በክፍል ሁለት በአጭሩ እንመለከታለን ቀጥሉ በክፍል ሦስት ክርስቲያናዊ ሕይወትና ምግባር ምን መሆን እንዳለበትና ምን እንደሚመስል ከብዙው በጥቂቱ ለማሳየት እንሞክራለን ትምህርተ ዛይማናትና ክርስቲያናዊ ሕይጠት ክፍል ሁለት የክርስቶስ የማዳን ሥራና ጸጋው በቃሉና በምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን መግቢያ የክፍል ሁለት ርእሰ እንደዚህ በረጅሙ የተቀረጸበት ምክንያት የጽሑፉን ዐቢይ መልአክት በቅድሚያ ለማስገንዘብ ያህል ነው ባጭሩ ምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን በሚል ርእስ ተነሥቶ ስለ አያንዳንዱ ምሥጢራት ታሪክና የአፈጻጸም ሥርዓት ከሌላውም አብያተ ክርስቲያናት ጋር ያለውን ግን ኙነትና ልዩነት በማነፃፀር መግለጡ በበቃ ነበር ነገር ግን ስለዚህ ጉዳይ በየጊዜው በአገራችን ምሁራን የተዘጋጁ ብዙ ጠቃሚ መጻሕፍት ስላሉ እነዚህኑ ማጥናት እንጂ እነርሱን አስመስሉ እንደገኖ መጻፉ እምብዛም ተፈላጊነት አይ ኖረውም በተለይም በሊቃውንት ጉባኤ ተዘጋጅቶ በ ዓም ለሁለተኛ ጊዜ የታተመው የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን እምነ ሥርዓተ አምልኮትና የውጭ ግንኙነት እንደዚሁም በማኅበረ ቅዱሳን አዘጋቿሯነት በ ዓም የታተመው ትምህርተ ሃይማኖት ርትዕት የተባሉ መጻሕፍት ከላይ ለተጠቀሱት ጉዳዮች ጠቃሚነታቸው ሰለታወቀ ለመማሪያም ሆነ ለማስተማሪያ ያስፈልጉናል በነዚህና በመሳሰሉት መጻሕፍት ላይ አዲስ የሚጨመር ነገር ኖሮ ሳይ ሆን ይኸንኑ ትምህርትና እምነት ለአዲሱ ትውልድ ጥያቄ እንደሚስማማ አድ ርጎና ያንኑ በበለጠ አጠናክሮ ለማቅረብ ታስቦ የተጻፈ ነው ይልቁንም ስለ ምሥጢራት አሰፈላጊነት በአዲሱ ትውልድ ዘንድ እየተረሳ እንዳይሄድ ለማድረግና በጊዜያችንም እየጐላና እየገፋ ለመጣው ለተቃዋሚዎች ጥያቄ ምላሽ መስጠት ግዴታ ሆኖብናል ስለዚህም በጽሑፋችን ትኩረት የምንሰጠውና በአ ጽንኦት የምናጠናው ዐቢይ ጉዳይ በክርስቶስ የመዳናችን ምሥጢርና በቤተ ክርስቲያኖችንም የምሥጢሩ አፈጻጸም በምን ሁኔታና ሥርዓት እንደሆ ነ በመመልክት ነው አንዳንድ ወገኖች የመዳናችን ምሥጢር በእምነት ብቻ ስለሚፈጸም ሌላ ነገር አያስፈልግም ይላሉ ቃለ እግዚአብሔርን ሰምቶ በማመን ብቻ መጽደቅ ስለሚቻል የምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን አስፈላጊነት አይታየንም በማለት አጥ ብቀው ይከራከራሉ ነገር ግን እነርሱ እንደሚሉት ሳይሆን መዳናችን ቃለ እግዚአብሔርን ሰምቶ በማመን ቃሉን ሰምቶ በማድረግና ምሥጢራት ቤተ ክርስቲያንን በመፈጸም እንደሆነ ቅዱሳት መጻሕፍትን ምስክር በማድረግ በአ ጭሩ ለማስረዳት ሞክረናል ከትእዛዛት አንዱን የሻረ ሁሉን እንደ ሻረ ስለሚቆጠር ሁሉንም መፈጸም ይገባናል እንጂ አንዱን ብቻ መርጦ መያዝ ሌላውን ማጣጣል ሁሉን ም እንዳፈረሰ ይቆጠራል ያዕ እርሱ የደኅንነታችንና የጽድቃችን ሁሉ ባለቤት ክርስቶስ ሁሉንም እንድንፈጽም አዞናል ጌታ የመነ የተጠመቀ ይድናል ነው ያለው እንጂ ያመነ ብቻ አላለም ማር ከውኃና ከመንፈስ ያልተወለደ መንግሥተ ሰማያት እንደማይገባ ጌታ አረጋግጣል ዮሐ ጥምቀት የምሥጢራት ሁሉ መጀመሪያ ነው ጌታም የጥምቀትን ምሥጢር ለማጠናከር እርሱ ራሱ አርአያ ሊሆነን ከሁሉ በፊት ሥራውን የጀመረው ራሱን ዝቅ አድርነ በእደ ዮሐንስ በመጠመቅ ነበር እርሱ እንደ ትምህርተ ዛይክማናትና ክርስቲይናዌ ሕፀወጠት ተጠመቀ እኛም እንድንጠመቅ አዘዘን እንግዲህ ጌታ ያዘዘውን የጥምቀትን ሥርዓት በጌታ ቃል ተመርኩዘን እንፈጽመዋለን ጌታ በቃሉ ያዘዘውን በተግባር የፈጸመውን መሠረት በማድረግ ስለ ሌሎቹ ምሥጢራትም በየቦታቸው ገልጸናል የእግዚአብሔር የማዳን ሥራው በዕለተ ዓርብ አንድ ጊዜ የተፈጸመ ሲሆን የመዳኑ ጸጋ በየጊዜው ለሚነሙት ትውልድ ሁሉ የማደርሰው በቃሉ አ ገልግሎት ማለት በስብከተ ወንጌልና ምሥጢራትን በመፈጸም ነው ስለዚህ ነው ሐዋርያት ለጸሎትና ቃሉን ለማገልገል እንተጋለን የሚሉት የሐዋ ቃሉን ማገልገል ማለት የጌታን ቃል ማስተማር በስሙም ን ሰሐና የኃጢአት ሥርየት መስበክን ያመለክታል ሉቃ በጸሎት መትጋትም ማለት በክርሰቶስ ስም አምነው ንስሐ ለሚገቡትና የኃጢአት ሥርየት ለሚያስፈልጋቸው ተገቢውን ምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን በልዩ ልዩ ሥርዓተ ጸሎት አማካይነት መፈጸም እንደሆነ ከሐዋርያት የዕለት በዕለት ተግባር ለማወቅ ይቻላል የመጀመሪያዎቹ አማኞች ቃሉን በማመንና በመቀበል ብቻ አልቀሩም በሐዋርያት ሥራ እንደ ተጻፈው ቃሉንም የተቀበሉት ተጠመቁ በዚያም ቀን ሦስት ሺህ የሚያህል ነፍስ ተጨመሩ ካለ በኋላ በሐዋርያትም ትምህርትና በኅብረት እንጀራውንም በመቁረስ በየጸሎቱም ይተጉ ነበር ይላል የሐዋሥራ እንግዲህ የመጀመሪያዎቹ ክርስቲያኖች የሐዋርያትን ትምህርት በመስማት ቃሉንም በማመን ምሥጢራትንም በመፈጸም ብየጸሎቱም በመትጋት በመንፈሳዊ ፍቅርና አንድነት መኖራቸውን እያስታወስን የእነርሱን አርአያ መከተል ክርስቲያናዊ ግዴታችን መሆኑን አ መልክተናል በዚህ ጽሑፍ ላይ በተለይም በክፍል ሁለት በምዕራፍ አንድ ለማስረዳት የሞከርነው ከላይ የጠቀስነውን የመጀመሪያዋን ቤተ ክርስቲያን ፈለግ በመከተል የመዳናችን ጸጋ ለሁላችን የሚደርሰን በቃሉ በማመንና ምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያንን በመፈጸም እንደሆነ ነው ምክንያቱም ቃለ እግዚአብሔርና ምሥ ጢራተ ቤተ ክርስቲያን ለመዳናችንና ለመቀደሳችን ሲባል ከአንድ ጌታ የተሰጡ ናቸውና ስለዚህ ነው ገና ከመጀመሪያው በርእሱ ላይ ሳይቀር የመዳናችን ሥራና ጸጋ በቃሉና በምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን እንደሆነ የገለጽነው ሰለ ሰባቱ ምሥጢራት እያንዳንዱን ከመግለጻችን በፊት የጸጋን ትርጉምና ዓይነት እንዲሁም ጸጋ ከኃጢአትና ከሕግ በተለይም ከቤተ ክርስቲያን ምሥጢራት ጋር ያለውን ግንኙነት በአጭሩ ለማስረዳት ሞክረናል ይህም የሆ ነበት ምክንያት ከእያንዳንዱ ምሥጢራት ስለምናገኘው የጸጋ ዓይነት በቅድሚያ እንድናውቅና አስፈላጊው ግንዛቤ እንዲኖረን ለማድረግ ነው በክፍል አንድ ምዕራፍ ሦስት የመዳናችንና የመቀደሳችን ምሥጢር የጸጋው አሰጣጥና የሥራው አፈጻጸም በመንፈስ ቅዱስና በቤተ ክርስቲያን አማካይነት እንዴት እንደሚከናወን በአጭሩ ገልጸናል በተለይም በጸሎተ ሃይማኖት አንቀጽ ፊደል ተራ ሐ ጋር የዚህ ክፍል ሁለት አርእ ሰተ ትምህርት ቀጥታ የተያያዘ ነው እንደዚሁም በአንቀጽ ኃጢኣት በሚሠረይባት በአንዲት ጥምቀት እናምናለን ከሚለው ኃይለ ቃል በከፊል በመውሰድ ስለ ሥርየተ ኃጢአት ብቻ አስረድተን የቀረውን ማለት ጥምቀትን በተመለከተ ግን ከምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን ጋር እንደምንገልጽ በዚያው በቦታው ላይ አመልክተናል ይህም የሆነበት ምክንያት ጥምቀት የምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን አንዱና የመጀመሪያው ስለሆነ ነው እንግዲህ በዚህ ክፍል በመጀመሪያ የጌታችንን የማዳን ሥራውንና ጸጋውን በእግዚአብሔር የተጠሩት ሁሉ በቃሉ አገልግሎት በቤተ ክርስቲያን ጸሎትና በተቀደሱት ምሥጢራት አማካይነት እንዴት እንደሚያገኙት በአጠቃላይ መልኩ እንመለከታለን ቀጥሎም ከቃለ እግዚአብሔር ጋር ከሰባቱ ምሥጢራት ሁሉ በአንድነትና በተኖጠል ከእያንዳንዳቸው በመንፈስ ቅዱስ አማካይነት ለምእመናን ስለሜሚታደለው ልዩ ልዩ የጸጋ ሰስጦታዎች ለማስረዳት እንሞክራለን ትምህርተ ዛመናትና ክርስቲወናዊ ሕፀዉት ምዕራፍ አንድ ስለመዳናችን ምሥጢር ስለ ጸጋና ስለቤተ ክርስቲያን ምሥጢራት ሀ መዳናችን ቃሉን በማመንና ምሥጢራትን በመፈጸም ነው ቃለ እግዚአብሔር ጸሎትና ምሥጢራት አይሊየያዩም በክፍል አንድ ጸሎተ ሃይማኖትን መሠረት በማድረግ ስለ ክርስትና እም ነት በመጠኑ ተምረናል ይህ የእምነት ትምህርትና እውቀት ጸጋና በረከት ሁሉ ቃለ እግዚአብሔርን በመስማት ብቻ ስለሚገኝ ለመዳናችን የቃሉ ኣገ ልግሎት ማለት ስብከተ ወንጌል ብቻ እንጂ ምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን ለምን ያስፈልጋሉ። ናትና ክርስቲፀናዊ ሕህጠት ስላልገባቸውና ስላስጨነቃቸው ተሰናክለውበታል ጌታ በሥጋው ወደ ሰማይ ያረገው የዕለተ ዓርቡን ተልአኮ ከፈጸመ በኋላ ነው ከሰማይ የወረደውና ሥጋ የለበሰው ኃጢአትንና ሞትን አስወግዶ የዘላለም ሕይወትን ሊሰጠን ስለሆነ በመስቀል ላይ ሥጋውን ቆርሶ ደሙን አፍ ስሶ የመስቀልን መሥዋዕትነት ተቀብሏል ሥርየተ ኃጢአት አግኝተን መዳናችንና የዘላለም ሕይወት መውረሳችን በመስቀል ላይ ለቤዛ ዓለም በተሠዋው ሥጋና ደም ስለሆነ ሥጋው እውነተኛ የሕይወት አንጀራ ደሙም እውነተኛ የሕይወት መጠጥ መሆኑን አምነን እንድንቀበለው ጌታችን ያስተማረው ገና ከጥምቀቱ በኋላ በነበረው በሁለተኛው የአይሁድ ፋሲካ ነበር ዮሐ ሰለ ሕማሙና ሞቱ ሰለ ትንሣኤውና ዕርገቱ ደቀ መዛሙርቱ ገና የማያውቁ ስለሆነ ሰለ ሕይወት እንጀራ ጌታ ያስተማረው ሁሉ እጅግ አስ ጨንቋቸው ነበር ከዚህም የተነሣ ከደቀ መዛሙርቱ ብዙዎቹ ወደ ኋላ ተመለሱ ወደፊትም ከእርሱ ጋር አልሄዱም ዮሐ አሥራ ሁለቱ ሐዋርያት ግን በእምነት ጸንተው የሕይወት ቃል ከእርሱ ጋር ብቻ መሆኑን መስክረው ከእርሱ አልተለዩም ነበር ዮሐሃ ይጋሪወፖ ጁራ ምሥሥጪሪ ያጸሥፖሥፖ ጋሙ ስለ ሥጋውና ደሙ ጌታ የተናገረውን ቃል ሁሉ ሐዋርያት ቢያም ኑም ሥጋው እውነተኛ መብል ደሙም እውነተኛ መጠጥ ሆኖ እንዴትና መቼ እንደሚያገኙት ገና አያውቁም ነበር ጌታ ግን መዋዕለ ትምህርቱን ማለት የሦስት ዓመት ከሦስት ወር ሥራውን ጨርሶ የዕለተ ዓርቡን ተልእኮ የሚፈጽምበት ሰዓትና ጊዜው ሲደርስ ምሥጢሩን ገለጸላቸው በቤተ ክርስቲያናችን ሊቃውንት አቆጣጠር አራተኛው የአይሁድ ፋሲካ ሲደርስ ጌታ ከዚህ ዓለም ወደ አብ የሚሄድበት ሰዓት እንደ ደረሰ አውቆ በዚህ ዓለም ያሉትን ወገኖቹን የወደዳቸውን እስከ መጨረሻ ወደዳቸው ዮሐ ለውጮቹ ሳይሆን ለእነዚህ ማለት ለሐዋርያቱ በመጀመሪያ የመንግሥተ ሰማያትን ምሥጢር በኋላም የሥጋውንና የደሙን ምሥጢር ገልጾላቸዋል ማቴ ማር ስለ ኃጢአታችን ሥርየት በስቅለት ዓርብ ለዓለም ሁሉ መድኃኒት እንዲሆን በመሰቀል ላይ ለአንዴና ለዘላለም መሥዋዕ ት አድርጎ ያቀረበውን ሥጋውና ደሙን ሁልጊዜ እንዲያገኙትና በእውነተኛ የሕይወት ምግብነት እንዲቀበሉት ሕግና ሥርዓትን ሠርቶላቸዋል ይህንንም እንደ አይሁድ ቀን አቆጣጠር በዕለተ ዓርብ የመጀመሪያው ክፍለ ጊዜ ማለት በእኛ አቆጣጠር በስቅለት ዋዜማ በጸሎተ ኀሙስ ማታ ሥጋውን እውነተኛ ምግብ ደሙንም እውነተኛ መጠጥ አድርጎ ሰጥቷቸዋል በዚያች ምሽት የኦሪትን የእንስሳት መሥዋዕት የአይሁድን የፋሲካ እራት ለመጨረሻ ጊዜ ፈጽሞ አማናዊውንመዳንንና የዘላለም ሕይወትን ያገኘንበትን መሥዋዕት የራ ሱን ሥጋና ደም አቅርቦላቸዋል ይህንንም ታላቅ ሥራ ያከናወነው ኅብስ ቱን አንሥቶ ባርኮ ቆርሶ ይህ ሥጋዬ ነው ብሉ ጽዋውንም እንደዚሁ አንሥቶ ባርኮ ይህ በመስቀል ላይ ለኃጢአት ሥርየት የሚፈሰው ደሜ ነው ሁላችሁም ከዚህ ጠጡ ባላቸው ጊዜ ነበር ማቴ ጌታ በሥጋው መሥዋዕት ነት በሞቱ ያዳነን መሆኑን አያሰብን ይህን የሠራልንን ሕግና ሥርዓት እስከ ዓለም ፍጻሜ ድረስ እንድናደርገው አዞናል ሉቃ ኛቆሮ ስለዚህ ዛሬ ከቤተ ክርስቲያን በአርአያ ኅብስት የምንቀበለው የክርስቶስ ሥጋ በአርአያ ወይን የምንቀበለው የክርስቶስ ደም መሆኑን አምነን የመዳናችን ምሥጢር የሚሜፈጸምበትን አምላካዊ ጸጋ እናገኛለን እንግዲህ መዳናችን በጌታ ሥጋ ነው ምክንያቱም ይህ አካላዌ ትምህርተ ዛደማኖትና ክርስቲያናዊ ሕጾዉት ቃልን የተዋሐደ ሥጋ ነው የኃጢአታችንን የሞት ቅጣት የወሰደው ይህ የጌታ ሥጋ ነው ሞትን ሽሮ ከመቃብር የተነሣው ታዳያ ከዚህ ከመለኮታዊ ሥጋ ጋር አንድነት ከሌለን አንድንም ስለዚህ በጥምቀት ከጌታ ጋር አንድ ሆነናል በመንፈስ ቅዱስ ኃይልም የሞቱና የትንሣኤው ተካፋይ ለመሆን ችሎታውን ሰጥቶናል እንደዚሁም በቅዱስ ቁርባን ከእርሱ ጋር አንድነታችንን በማጽናት ሕይወትንና ትንሣኤ ዘለክብርን በማግኘት ከእርሱ ጋር እንኖራለን ምክን ያቱም ሥጋዬን የሚበላ ደሜንም የሚጠጣ የዘላለም ሕይወት አለው እኔም በመጨረሻው ቀን አስነሣዋልሁ በእ ይኖራል እኔም በእርሱ እኖራለሁ ብሏልና ዮሐ አለበለዚያ ሥጋውና ደሙን ካልተቀበልን ሞት እንጂ ሕይወት የለንም ምክንያቱም የወልደ እጓለ እመሕያው ክርስቶስን ሥጋ ካልበላችሁ ደሙንም ካልጠጣችሁ በራሳችሁ ሕይወት የላችሁም ተብሎ ተጽፏልና ዮሐ እንግዲህ ብዙዎቹን የጌታን ደቀ መዛሙርት ያስጨን ቅ የነበረው ከሰማይ የወረደው የሕይወት እንጀራ ምሥጢር በጸሎተ ኀሙስ ማታ በተፈጸመው በቅዱስ ቁርባን ሥርዓት በእምነት ለጸኑት ለአሥራ ሁለቱ ሐዋርያት ብቻ እንዲታወቅ ሆነ ከዚያን ጊዜ ጆምሮ የዕለተ ዓርቡ የማዳን ሥራ በሥጋውና በደሙ ምሥጢር በሐዋርያት ቤተ ክርስቲያን አማካይነት እን ዲቀጥል ተደረገ የሐዋሥራ ራሪዕ ፎረሮያ ያሥራሥሥመጢራፖ ዶታ መያያናኖሦው የምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን ሁሉ የበላያቸው መክብባቸውና መፈጸሚያቸው የሆነው ቅዱስ ቁርባን በጌታ ትእዛዝ ጸሎተ ኀሙስ ማታ መመሥረቱ ከላይ ተገልጣል ሉቃ ምሥጢረ ቁርባን ከሁሉ በላይ የሆነበት ምክንያት ጌታ የሰውን ልጆች ለማዳን በዕለተ ዓርብ በመስቀል ላይ ሥጋውን በመቁረስ ደሙን በማፍሰስ ካሣ የከፈለበትን የማዳን ሥራውን የፈጸመበትን ሁኔታ የሚያረጋግጥና የሚመሰክር ከመሆኑ ጋር አማኞች ከሥጋውና ከደሙ ተካፋይ እንዲሆኑ በማብቃት የሕይወትን ጸጋ እንዲቀበሉ ስለሚያደርግ ነው ስለዚህም የሌሎቹ ምሥጢራት ሁሉ በቅዱስ ቁርባን አማ ካኝነት የምሥጢራቸውን ትርጉምና ፍጻሜ ያገኛሉ ምሥጢረ ቁርባን የሚከናወንበት ጸሎተ ቅዳሴ እጅግ የከበረና ለክርስቲያኖች ሁሉ ጸጋና በረከትን የሚያሰጥ ነው የዝግጅቱ ክፍል ሳይቆጠር ጸሎተ ቅዳሴ ሁለት ዐበይት ክፍሎች አሉት የመጀመሪያው ቃለ እግዚአ ብሔር የሚሰማበትና ትምህርተ ወንጌል የሚሰጥበት ጊዜ ነው ሁለተኛው መሥዋዕተ ቁርባን የሚፈጸምበት ነው ሰለዚህ ጸሎተ ቅዳሴ ሥርዓተ አም ልኮት ብቻ ሳይሆን ስብከተ ወንጌል የሚካሄድበት ክርስቲያናዊ ፍቅርና ሰላም የሚመነጭበት መልካም ሥራ የሚወጠንበትና የሚፈጸምበት በመሆኑ ቤተ ክርስቲያን ከምታከናውናቸው መንፈሳዊና ማኅበራዊ አገልግሎቶች ሁሉ ከፍተ ኛውን ቦታ ይዞ ይገኛል በኦሪቱ ሥርዓት በቤተ መቅደስ ይፈጸም የነበረው የብሉይ ኪዳን መሥዋዕት በቅዱስ ቁርባን በመተካቱ ለሐዲስ ኪዳኑ የአምልኮት ሥርዓትና ምሥጢር ሁሉ መሠረት ከመሆኑም ጋር ጌታ ዳግመኛ እስኪመጣ ድረስ የክርስቶስ የሞቱና የትንሣኤው ምስክር ሆኖ ይቆያል መሥዋዕት ከሆ ነልን ከሐዲስ ኪዳኑ የፋሲካ በግ ከክርስቶስ ጐን በዕለተ ዓርብ የፈሰሰው ደምና ውኃ የመዳንና የጽድቅ ጸጋ ምሥጢራት ሁሉ ምንጭ በመሆኑ ይህን የመሥዋዕ ት ምሥጢር በምትፈጽም ቤተ ክርስቲያን የክርስቶስ ጸጋ በብዛት ይሞላባታል የወንጌልን ቃል አምነው ምሥጢረ ቁርባንን የሚቀበሉ አማኞች ሁሉ የክርስቶስ የጸጋው ምሥጢር ተካፋይ ይሆናሉ እነርሱ ጌታ ኅብስቱን አንሥቶ ባርኮና ቆርሶ ለደቀ መዛሙርቱ ሲሰጣቸው እንካችሁ ብሉ ይህ ሥጋዬ ነው ትምህርተ ዛይማኛትና ክርስቲይናዊዌ ሕፎጠት ብሎ የተናገረውን እንዲሁም ጽዋውን አንሥቶና አመሰግኖ ሲሰጣቸው ሁላችሁም ከእርሱ ጠጡ ስለ ብዙዎች ለኃጢአት ይቅርታ የሚፈስ የሐዲስ ኪዳን ደሜ ይህ ነው ያለውን ቃለ ወንጌል ማቴ አምነው ክርስቶስ በመካከላቸው ተገኝቶ ዛሬውኑ አንደ ፈጸመው አድርገው በመቀበላቸው በአውነት የመዳኑ ጸጋ ለእነርሱ ደርሷቸዋል ሥጋዬን የበላ ደሜን የጠጣ የዘላለም ሕይወት አለው የተባለውም በእነርሱ ላይ ይፈጸማል ዮሐ ነገር ግን ሳያምኑ የሚቀበሉትና በመጠራጠር የሚተውት ሁለቱም ከመዳን ጸጋ ውጭ ናቸው ምክንያቱም እነርሱ ገና በምሥጢረ ሥጋዌ አላመኑም ማለት ነው ጸጋ እግዚአብሔር ለሰዎች ልጆች የተሰጠው ቃለ እግዚአብሔር ወልድ በሚታይና በሚዳሰሰ በሥጋ ሰውነት በመምጣቱ ነው በሰውነቱ ሕማማትን በመቀበል እኛን በማጽደቅ በቅዱስ ደሙ ፈሳሽነት ከኃጢአታችን በማንጓጻትና ከእግዚአብሔርም ጋር በማሰታረቅ ጸጋ በጸጋ ላይ እንድንቀበል አ ብቅቶናል እንግዲህ በሚታይና በሚዳሰሰ ሰውነቱ የማይታየውን መለኮታዊ ጸጋውን እንዳጐናጸፈን እናስተውል እንዲዚሁም ዛሬ አካሉ በሆነችው ቤተ ክርስቲያን አማካይነት በሚታዩና በሚዳሰሱ ምሥጢራቱ የማይታየውን ረቂቁን ጸጋ መንፈስ ቅዱስን እንቀበላለን እንግዲህ ክርስቶስ ሰው ሆኖ ሥጋ ከመልበሱ የተነሣ ጸጋ እግዚአ ብሔር በሥጋውና በደሙ እንደመጣልን እንረዳለን ሥጋዬን የሚበላ ደሜንም የሚጠጣ የዘላለም ሕይወት አለው ሥጋዬ እውነተኛ መብል ደሜም አው ነተኛ መጠጥ ነውና ዮሐ የተባለውን የጌታን ቃል እንዴት በተግባር እንደምናኖውለው አሰኪ በጽሞና እናስብ። በማለት የገለጽነው እምነትና ተስፋችን ከላይ በጠቀስነው የወንጌል ቃልና ለቅዱስ ቁርባን ትምህርተ ዛይማናትና ክርስቲቓናዊዌ ሕጾዉጠት በተሰጠው ቃል ኪዳን አማካኝነት ይጸናል ይታተማል ተስፋ መንግሥተ ሰማያትን ጸጋ መንፈስ ቅዱስን የምናገኘው በእምነታችን ጸንተን በቤተ ክርስቲያን የሚፈጸሙትን ልዩ ልዩ ምሥጢራት በመቀበል እንደሆነ እን ረዳለን ጸጋ መንፈስ ቅዱስም በክርስቶስ ለተሰጠን ተሰፋችንና ለዘላለም ርስታችን መያዣ ዐረቦን ነው ኛ ቆሮ ኤፌ እንግዲህ በመንፈስ ቅዱስ ኃይል በመሥጢራት ባገኘነው ጸጋ ተነሣስተን ለጸሎት እንተጋለን ይልቁንም ዘወትር የኣቡነ ዘበሰማያትን ጸሎት በማድረስ ከእምነታችን ከተስፋችንና ከፍቅራችን ባለቤት ከሆነው ከእግዚአ ብሔር ጋር በመንፈስና በእውነት በመገናኘት የተስፋችንን ቃል ኪዳን እናጠናክራለን በተሰፋውም እየተደሰትን ፈተናና መከራን እየታገሥን የሚገባንን ለመሥራት በፍቅሩም ሆነን መልካሙን ሥራ ለማከናወንና ዘወትር ለመታገል የሚያበቃንን የመንፈስ ቅዱስ ጸጋ እርሱ ባለቤቱ እን ዲጨምርልን እንደፈቃዱ እየኖርን በተአምኖ ብንለምነው አይነሣንም ያድዷታሥ ይያሆታራሥፖና ፖጭ ሥራው ያፖሥሥሄዉራፓ ያይሥፖ ያያርሃጢያጀፖ ሪምፖፖጳኋ ለጸሎትና ወንጌልን ለማስተማር ከመትጋታቸው ጋር ሐዋርያት ምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያንን ይፈጽመጮ እንደ ነበር ተገልዷል ይህም ማለት በየጊዜው ያጠምቁና ያቆርቡ ነበር ማለት ነው የሐዋሥራ ጌታ የማዳን ሥራውን የፈጸመው እንደ መሥዋዕትና እንደ ሊቀ ካህናት በመሆኑ ስለ ነበር ሐዋርያትም የርሱን መሥዋዕት በማቅረብ የእርሱን የክህነት ሥልጣን ወክሎ በመሥራት የማዳን ጸጋውን ለብዙዎች አኣዳርሰዋል ዛሬም ይህንን ሥራ በመቀጠል ቤተ ክርስቲያን ወንጌልን ከመስበክ ጋር ሲወርድ ሲዋረድ በመጣላት የክርስቶስ የክህነት ሥልጣን መሠረት የምሥጢራት ቤተ ክርስቲያንን ጸጋ በክርስቶስ ስም ላመኑት ሁሉ ለማዳረስ ትጥራለች ኃጢአትን እንድታስተሠርይ ጌታ በሰጣት ሥልጣን በስሙም ንስ ሐና የኃጢኣት ሥርየትን በመስበክና ልዩ ልዩ ምሥጢራትን በመፈጸም ተነሳ ሕያንን ከኃጢአት አሥራት በመፍታት ቤተ ክርስቲያን ሰውን ከእግዚአብሔር ታስታርቃለች ሰውና ሰውንም በፍቅር ታስተባብራለች ዮሐ ሉቃ የማስታረቅም አገልግሎት ለቤተ ክርስቲያን አገልጋዮች ካህ ናት ተሰጥቷል በሐዲስ ተፈጥሮ የሆነው ሁሉ በክርስቶስ ከራሱ ጋር ካስ ታረቀን የማስታረቅም አገልግሎት ከሰጠን ከእግዚአብሔር ነው እግዚአ ብሔር በክርስቶስ ሆኖ ዓለሙን ከእርሱ ጋር ያስታርቅ ነበርና በደላቸውን አይቆጥርባቸውም ነበር በእኛም የማስታረቅ ቃል አኖረ እን ግዲህ እግዚአብሔር በእኛ እንደሚማለድ ስለ ክርስቶስ መልዕክተኞች ነን ከእግዚአብሔር ጋር ታረቁ ብለን ስለ ክርስቶስ እንለምናለን ይህንን ቃል ሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስ ለራሱና ለቤተ ክርስቲያን አገልጋዮች በተ ሰጠው ሥልጣን መሠረት ተናግሮታል ኛ ቆሮ የማስታረቁና የማዳን ሥራው እስከ ዓለም ፍጻሜ ድረስ እንዲቀጥል ጌታ ለሐዋርያቱና ለተተ ኪዎቻቸው በጸጋ መንፈስ ቅዱስ የክህነትን ሥልጣን ሰጥቷቸዋል ምክንያቱም በእነርሱ በሚፈጸመው ምሥጢራት በጸሎትና በቃሉ አገል ግሎት አማካይነት የመዳን ጸጋ ለዓለም ሁሉ እንዲዳረስ ነው ትምህርተ ዛይመናትና ክርስቲደናዊ ሕጾዉጠት ለ ስለ ጸጋና ስለ ምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን የጸጋ ትርጉም ምንነቱና ዓይነቱ ጸጋ ምን ማለት እንደሆነ ከማየታችን በፊት ጸጋ ከየት መጣ። የብርሃን ሕይወትስ የት አለ ጁዴ ምሯድፖ ቃው ፍፅታራጅጭሪዕ እንግዲህ ጸጋ ምን ማለት ነው ጸጋን ከመሠረቱ ልንረዳው የምን ችለው እኛን ለማዳን ሲል ክርስቶስ ሰው በመሆኑ በሕማሙና በሞቱ ምክን ያት ኃጢአትን ደምስሶ ሰውን ከእግዚአብሔር በማስታረቁ ነው ይህም ማለት የጸጋ የመጀመሪያ ዓላማና የሥራ ውጤት የአዳምንና የልጆቹን በደል መደም ሰስና ከፈጣሪም ይቅርታን ማስገኘት ነው እነሆ የዓለምን ኃጢአት የሚያስወግድ የእግዚአብሔር በግ በማለት ዮሐንስ መጥምቁ ስለ ክርስቶስ መስክሯል ዮሐ ወደሙ ለኢየሱሰ ክርሰቶስ ያነጽሐነ እምኩሉ ኃጣውኢነ ኤ የኢየሱስ ክርስቶስም ደም ከኃጢአታችን ሁሉ ያ ነጻናል ኛዮሐ ስለሰዎች ኃጢአት የተሠዋው በጉ የፈሰሰው ደሙ ለኃጢአተኞች ሁሉ ፈውስመድኃኒት ሆኗል ጸጋ ማለትም ይህ ነው ስለዚህ ነው የክርስቶስ ሥጋና ደም በምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን ውስጥ ከፍተኛ ክብር የሚሰጠው ስለዚህም ምሥጢረ ቁርባን የምሥጢራት ሁሉ መሠረትና የጸጋ ሁሉ መገኛ ሆኗል ምክንያቱም የደኅነታችን ጸጋ በመስቀል ላይ ከተሠዋው ከክርሰቶስ ሥጋና እንዲሁም ከፈሰሰው ደምና ውኃ የተገኘ ነውና እንግዲህ ጸጋ ማለት በመጀመሪያ ደረጃ በክርስቶስ ቤዛነት ከእግዚአ ብሔር የሚገኝ የኃጢአት ሥርየትና እርቅ ነው ፍጡር ከፈጣሪ መታረቅ የመጀመራየ የጸጋ ውጤት ነው የጠፋው ልጅ ከአባቱ ጋር የመታረቁን ታሪክ እዚህ ላይ እናስታውስ ሉቃ ክርስቶስ በጸጋው እንዳጸደቀን እርቅና ሰላምን እንደሰጠን ኃጢአት ባለበትም እንዴት ጸጋውን እንዳበዛልን እንመልከት ሮሜ ጸጋ የኃጢአት መደምሰሻ ነው ስንል በዚህ ብቻ የሚቆም አይደ ለም ጸጋ ኃጢኣትን ከደመሰሰ በኋላ በኃጢአት ምክንያት የመጣውንም ሞት ያስወግደዋል በክርሰቶስ ሕግፃምና ሞት የተገኘው ጸጋ የዘላለም ሕይወትን ያስገኛል ገነት መንግሥተ ሰማያትን ያሰጣል ስለዚህ ጸጋ ከሁሉ ነገር በላይ ነው ምክንያቱም ጸጋ የእግዚአብሔር ፍቅር የሚገለጽበት የቸርነቱና የምሕረቱ ውጤት ነውና አንግዲህ በሁለተኛ ደረጃ በጥንተ አብሶ በአዳም ኃጢአት ሕግ በማፍረሱ ምክንያት የመጣብንን መርገም ሽሮ ሞትን ደምሰሶ በክርስቶስ የተገኘው ጸጋ የዘላለም ሕይወትን አሰጥቶናል ያጣነውን ገነት አስመ ትምህርተ ዛይማናትና ክርስቲያናዊ ሕፎዉት ልሶልናል ስለዚህ ጸጋ ማለት ጽድቅንና መዳንን ለማግኘት የሚረዳን ከእግዚአ ብሔር የሚገኝ ስጦታ ነው በጸጋው ኣዲስ ሕይወትን አግኝተን ኣዲስ ፍጥረት ሆነናል ጸጋ የእግዚአብሔር ልጅነትን አስሰጥቶ የመንግሥቱ ወራሽ አድርጐ የመጨረሻውን ተስፋና ደስታ ለመካፈል ያበቃናል ኛቆሮ ኤፌ ገላ ሮሜ በዚህኖ በመሳሰሉት ልዩ ልዩ የጸጋ ትርጓሜ ለመገንዘብና ለማስገንዘብ የምንፈልገው ነገር ቢኖር ጌታ አምላክ ከሰው ልጅ የሚያገኘው ጥቅም ሳይኖር እንዲያውም የፈጣሪውን ቃል ኪዳን ተላልፎ በመበደሉ የእግዚአብሔር ጠላቱ ሆኖ ሳለ ሮሜ እርሱ ግን በዓይነ ምሕረት ተመልክቶ ታላቅ የቸር ነትና የርኅራጌቴ ሥራ ማድረጉ ለሰው ልጅ ያለው ፍቅር ምን ያህል ታላቅ እን ደሆነ በአድናቆት እንድንመለከተው ነው በልዎ ለእግዚአብሔር ግሩም ግብርከ እግዚአብሔርን ሥራህ ግሩም ነው በሉት መዝ እያልን ታላቁን የፍቅር ሥራውን በአንክሮና በተዘክሮ ሆነን እንማረዋለን እንግዲህ ይህ እጅግ የሚያስደንቀው አምላካዊ የፍቅር ሥራው ሁሉ ጸጋ ይባላል እግዚአ ብሔር ለሰው ልጅ እንዲሁ በነፃ ያደረገለት የረድኤት ሥራ ነውና ጸጋንም ጸጋ ያሰኘው ከቸሩ እግዚአብሔር ያለምንም ዋጋ ለሰዎች ደኅንነት በነፃ የሚሰጥ ስለሆነ ነው ከኃጢአትና ከሞት ድነን ከመንፈሳዊ ልደት እስከ ዘላለማዊ ሕይወት እስከ መንግሥተ ሰማያት ድረስ በነፍስ በሥጋ የሚደረግልን ረድኤተ እግዚአብሔር ሁሉ ጸጋ ማለት እንደሆነ እናምናለን እንግዲህ ስለነዚህ የጸጋ ስጦታዎች ሁሉ ምን እናድርግ ብለን እናስባለን በመዝሙረ ዳዊት ምንተ ኑ አዐስዮ ለእግዚአብሔር በእንተ ኩሉ ዘገብረ ሊተ ለእግዚአብሔር ስላደረገልኝ ሁሉ ምንን እከፍለዋለሁ መዝ እንደተባለው ከምስጋና ሁሉ የሚበልጠውን የምስጋና መሥዋዕት ለእርሱ ብቻ ከማቅረብ በቀር ሌላ ምን እናደርጋለን ምስጋና የባሕርዩ ለሆነ አምላክ በእውነት ምስጋና ይገባዋል ስለ እግዚአብሔር የጸጋ ሰጦታዎች በብዙ መንገድ መተርጐማቸውን እያሰብን ዓይነታቸውንና ብዛታቸውን በጽሑፍ ወይም በሰንጠረዣ ዘርዝሮ ለማሳ የት አይደለም እንዲያው በክርስቶስ ያመኑ ሁሉ ጸጋ በጸጋ እንደሆኑና ጸጋም በእጅጉ እንደበዛላቸው ለማስገንዘብ ያህል ነው እንጂ በክርስቶስ የመጣልን ጸጋ በጥንተ ተፈጥሮ የወደቀውን ሰው በሐዲስ ተፈጥሮ አድኖ የመጨረሻ ዕድል ፋንታውን ከእግዚአብሔርና ከቅዱሳኑ ጋር እንዲሆን አብቅቶታል በመርገመ ሥጋና በመርገመ ነፍስ ፋንታ በረከተ ሥጋና በረከተ ነፍስን ሰጥቶታል ብለን ለመመስከር ያህል ይህን አጭር የጸጋ ትርጓሜ ለማሳየት ሞክረናል ከሞላ ጉደል የጸጋ ትርጉም ይኽን ሲመስል በክርስቶስ የመጣውን የጸጋ ስጦታ ሁሉ በእምነትና በምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን ለመቀበል እንድን ችል የሚያበቃንን መንፈስ ቅዱስን መዘንጋት የለብንም የክርስቶስን ጸጋ ለመቀበላችንም ሆነ ከተቀበልንም በኋላ የመንፈስ ቅዱስ ጸጋና ረድኤት ያስፈልገናል በጥምቀት ከክርስቶስ ጋር አንድ የሚያደርገንና የሞቱና የትንሣኤ ውም ተካፋይ የምንሆንበትን ሁኔታ በልቡናችን እንድንረዳውና በተግባርም እን ድንፈጽመው ያስችለናል ክርስቶስን ጌታ እንደሆነ ያለ መንፈስ ቅዱስ ለመመስከር እን ደማንችል ሐዋርያው ጳውሎስ አስተምሮናል ኛቆሮ ይህን ካልመሰከርን ደግሞ በክርስቶስ የመጣልንን ጸጋ ለማግኘት ይቅርና ገና በአ መክሮ እንዳሉትና እንዳልተጠመቁት ንዑሰ ክርስቲያን እንኳ ለመሆን አን ችልም ስለዚህ የጸጋን ትርጉም በትክክል የምንገነዘበውና የጸጋንም ስጦታ ለመቀበል የምንችለው በመንፈስ ቅዱስ አማካይነት እንደሆነ እንረዳለን እንግዲህ ጸጋ እግዚአብሔር ማለት ከሁሉ አስቀድሞ ራሱ መንፈስ ትምህርተ ዛይማናትና ክርስቲደናሻዊ ሕደዉት ቅዱስ ነው እርሱም በመጆመሪያ ሥራው ሰውን በሀብት ስቦ በረድኤት አኣ ቅርቦ ወደ እግዚአብሔር በንስሐ መልሶ በክርሰቶስ ማመንን ይሰጠዋል ዮሐ እና የክርስቶስን የማዳን ጸጋውን ጽድቁንና ቅድስናውን ሁሉ ገንዘብ ለማድረግ ማለት የራሳችን ሊሆን የሚችለው ከእግዚአብሔር በተ ሰጠን በልቡናችን ውስጥ ባደረው በመንፈስ ቅዱስ ኃይልና ረድኤት ነው በምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን የሚሰጠው ልዩ ልዩ ጸጋ ሁሉ በግብረ መንፈስ ቅዱስ ይከናወናል ከዚህም ሌላ በአማኞች ልቡና አድሮ መንፈስ ቅዱስ መልካ ም ሥራዎችን እንዲያከናውኑ ልዩ ልዩ ጸጋና ሀብት ያድላቸዋል ለእያንዳን ዱም እንደሚገባውና እንደሚጠቅመው ኣውቆ ከመክፈልታተ ሱታፌ ሀብት እና ከመክፈልታተ ምግባር የሚያስፈልገውን ይሰጠዋል ይህንንም የሚያደርገው በቤተ ክርስቲያን ውስጥ እምነት ተስፋና ፍቅር እንዲጸና የእግዚአብሔር ወንጌለ መንግሥት እንዲስፋፋ ነው ኛቆሮ ሮሜ ትርጓሜውን ተመልክከት ጸጋው ከኃጢአትና በሕግም ከመኩነን ያድነናል ያኃጢጸፖፓ ፍ የጸጋን ታላቅነትና ምንነት በይበልጥ ለመገንዘብ የሚቻለው በቅድሚያ ኃጢአት በሰው ላይ ያለውን የአፍራሽነት ኃይልና የጥፋት ውጤት እንደዚሁም የሕግን የሥራ ድርሻ በመመልከት ነው በመጆመሪያ ኃጢአት በአዳም ምክን ያት ወደዚህ ዓለም ሲገባ ኃጢአት በእርሱ ላይ ብቻ እንዳልቀረና ወደ ልጆቹም እንደ ተላለፈ እንማራለን ሮሜ ቅንዓትና ነፍስ መግደልም በአዳም ልጆችና በቤተሰቡ ላይ ደረሰበት ከዚያን ጊዜ ጆምሮ ኃጢአት እየተስፋፋና እየተጠናከረ ሄደ ዓለም የነፍሰ ገዳዮች ሆነች ክፋትና ድን ቁርና ርኩሰትና ዓመፅ በሰዎች ልቡና ነገሠ በዚህም የተነሣ ፈጣሪ ሰዎችን በመፍጠሩ እስከ መፀፀት ደረሰ በኖኅ ዘመን የነበሩትን የጥንት ሰዎችን ሰብአ ትካትን ከጥቂቶች በስተቀር ምድርን ባጥለቀለቀው የጥፋት ውኃ አጠፋቸው ከዚህም ታሪክ የኃጢአት ውጤት ምን እንደሚያስከትል እናስተውሳለን በሥጋም በነፍስም ሥቃይንና መከራን ፍዳና ሞትን የሚያመጣብን እርሱ ብቻ ነው ገነትን ያስዘጋ ዓለምን በጥፋት ውኃ ያስደመሰሰ ሰዶምና ገሞራን በእሳት የአስቃጠለ እርሱ ምንድን ነው። ይህም መንፈሰ ቅዱስ የሚያጸናንና የሚያጽናናን የሚያነጻንም የቅድስናንም ጸጋ የሚሰጠን እርሱ ነው ክርስቲያኖች ሁሉ ያለ ጸጋ መንፈስ ቅዱስ እስከ መጨረሻው ድረሰ በትዕግሥት መንፈሳዊ ሕይወታቸውን ሊመሩና የመዳን ጸጋቸውን ሊያገኙ የሕይወት አክሊላቸውንም ሊቀዳጁ አይችሉም በክርሰቶስ ሕማምና ሞት የምሕረት ጸጋን የኃጢአት ሥርየትን በአምነትና በጥምቀት አግኝተናል ይህንንም ከክርስቶስ ያገኘነውን ጸጋ በልዩ ልዩ ፈተና ምክንያት እንዳንተወውና እንደገናም ከከፍተኛ የኃጢአት አዘቅት ውስጥ እንዳንወድቅ የሚረዳን መንፈስ ቅዱስ ነው በቅድስና ጐዳና የሚመራንና ከክፋትና ከነውር ሥራ ሁሉ እንድን ርቅ በመልካም ኣኗኗር ራሳችንን እንድንቆጣጠርና በፍቅረ እግዚአብሔር እን ድንያዝ ሊያደርገን የሚችል እርሱ ብቻ ነው መንፈስ ቅዱስ ከቅድስና ጸጋው ጋር ለመዳናችን የሚያዘጋጁንንና የሚያስፈልጉትን ልዩ ልዩ ጸጋዎች ማለት ስጦታዎች በክርስቶስ ላመኑት ለቤተ ክርስቲያን አባላት ያድላል ቆሮ ለአንዳንዶች የማሰተማር ስጦ ታ ለሌሎች ተአምራት የማድረግ በልሳን የመናገር ሰውን የመርዳትና የማስተዳደር አገልግሎት ይሰጣል በነዚህና በሌሎችም ልዩ ልዩ ሰጦታዎች ምክንያት ሕዝበ ክርስቲያኑ መንፈሳዊ ኑሯቸው እንዳይደክምና በሃይማኖትና በምግባር በትሩፋትም ጸንተው ለተስፋው ሀገር ለገነት ለመንግሥተ ሰማያት እን ዲበቁ ይሆናሉ ምእመናን መሪያቸውን ክርስቶሰን በእግር ሳይሆን በግብር እን ዲከተሉትና እርሱንም እንዲመስሉት የሚያበቃቸው የመንፈስ ቅዱስ ጸጋ ነው እንግዲህ መልካሙን ሥራ ለመሥራት ሐሳቡን የሚሰጠን ፈቃዳችንንም የሚያ ነሣሣው የእግዚአብሔር ጸጋ መሆኑን አምነን ለመንፈስ ቅዱስ መታዘዝ ይኖርብናል ስለዚህ ለቤዛም ቀን የታተማችሁበትን ቅዱሱን የእግዚአብሔር መንፈስ አታሳዝኑ ኤፌ የጸጋና የምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን ግንኙነት ስለ ጸጋ ከላይ ተመልክተናል ከእንግዲህ ወዲህ ጸጋ ከምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን ጋር ያለውን ግንኙነትና የምሥጢራትን ምንነት በታሪክና በምሳ ሌ ጭምር እንደሚከተለው በአጭሩ እንመለከታለን በእግዚአብሔር ጸጋ ማለት በመስቀል ላይ በፈሰሰው በክርስቶስ ደም የሰው ልጆች ኃጢአት ተደምስሶ ዓለም ሁሉ እንደዳነ እናምናለን ይህ አንድ ጊዜ የተፈጸመው የማዳን ሥራና ጸጋው ለሁሉም ሰው የተሰጠ ቢሆንም ተቀባይ ከሌለ ደግሞ መሰጠቱ ብቻ በቂ አይሆን ም ስለዚህ ጸጋን ለማግኘት አምኖ ወደ ቤተ ክርስቲያን መምጣት ያስፈልጋል ጸጋ ላመኑትና ለተዘጋጁት ሁሉ በምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን አ ማካኝነት ይሰጣል ይታደላል እንግዲህ ምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን የተባሉት የክርሰቶስን ጸጋ በእምነት የምንቀበልባቸው የተቀደሱ የጸጋ ምልክቶችና መሣሪያዎች ሲሆኑ በማይታየው ውስጠ ምሥጢራቸው ደግሞ በቃለ እግዚአብሔርና በጸሎት አማካይነት ጸጋን የሚያስገኙና በግብረ መንፈስ ቅዱስ ለአማኞች የሚከፋፈሉ የጸጋ ስጦታዎችን የያዙ ናቸው በዚህም የተነሣ ቤት ክርስቲያን የጸጋው ግምጃ ቤት ተብላለች ምክንያቁም በሚታየው ምሥጢራቷ አማካይነት የማይታየውን ጸጋ እግዚአብሔር በቃል ኪዳኑ መሠረት ትምህርተ ዛይማናትና ክርስቲፀናዌ ሕይደጠት ሙቭ ቭበጩጠጩጩጠጠጠጩሠጭጩጩጩጩፍ በመንፈስ ቅዱስ ኃይል ጠብቃና ይዛ የምትገኝና በየጊዜውም ጸጋውን የምታሰጥ በመሆኗ ነው ሰለ ምሥጢረ ቤተ ክርስቲያን ምንነት ሲጽፉ የግብፁ ቄስ ማርቆስ ዳውድ እንደሚከተለው በአንድ ዓረፍተ ነገር ገልጸውታል ምሥጢረ ቤተ ክርስቲያን የተቀደሰ ሕግና ሥርዓት ነው በእርሱም በኩል አማኝ ሁሉ በሚታይ ወይም በሚሰማ አኳኋን በአፍአዊ በውጭ ምልክት አማካይነት የማይታየውን ጸጋ ይቀበላል ክርስቶስን ማመናችንና መቀበላችን የሚረጋገጠው በጸጋው መዳናችንም የሚታወቀው ምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያንን በመፈጸም ብቻ መሆኑን ማመን ይኖርብናል አለበለዚያ ግን ከቤተ ክርስቲያን ውጭ ሆኖ በግለኝነትና በራስ አ ስተያየት ብቻ ተመርቶ እግዚአብሔር ያውቃል እርሱ ያድነኛል ሌላው ነገር አያስፈልገኝም እያሉ የቤተ ክርስቲያንን ምሥጢራት በመናቅ በክርስቶስ ወንጌል የታዘዙትን የጸጋ ምሥጢራት ሳይፈጽሙ መቅረት የክርስቶስ ደም የተከፈለበትን ጸጋ ማክፋፋት ስለሆነ አዲሱን ኪዳን እንደአፈረሱ ተቆጥ ሮ በእግዚአብሔር ዘንድ ቅጣትን ያስከትልባቸዋል ወደ ዕብራውያን በተጻፈው መልእክት እንደተገለጸው የጸጋውን መንፈስ የተቃወሙት አይሁዶች ከሁሉ የባሰ ቅጣት እንደሚገባቸው ያመለክታል ሽ የሙሴን ሕግ የናቀ ሰው ሁለት ወይም ሦስት ቢመሰክሩበት ያለ ርኅራጌ ይሞታል የእግዚአብሔርን ልጅ የረገጠ ያንንም የተቀደሰበትን የኪዳኑን ደም እን ደርኩስ ነገር የቆጠረ የጸጋውንም መንፈስ ያክፋፋ እንዴት ይልቅ የሚብስ ቅጣት የሚገባው ይመስላችኋል። ለሚሉት ጥያቄዎች በአጭሩ እንመልሳለን በሙሴ በኩል ለሕዝበ እሥራኤል የኦሪት ሕግ እንደተሰጣቸውና የብሉይ ኪዳን የመሥዋዕትና የቁርባን የጸሎትና የአምልኮት ሕግና ሥርዓት እንደ ተሠራ ላቸው እንዲሁም በክርስቶስ በኩል የመንፈስ ቅዱስ ጸጋ ለሕዝበ ክርስቲያን ተሰ ጥቷቸዋል የሐዲስ ኪዳን መሥዋዕተ ቁርባንና የልዩ ልዩ ምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን ሕግና ሥርዓት ተሠርቶላቸዋል ምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያንም በክርሰቶስ እንደ ተመሠረቱ መጽሐፍ ቅዱስ የቤተ ክርስቲያን ታሪክና የሐዋርያት ትውፊት ያስረዱናል ለመዳናችንና ለመቀደሳችን ለክርስቲያናዊ ሕይወታችንም መሠረት የሆነን የክርስቶስ ጸጋ በመንፈስ ቅዱስ ለምእመናን ሁሉ የሚታደልባቸው ሰባቱ ምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን የሚባሉ አሉ እነር ሱም ምሥጢረ ጥምቀት ምሥጢረ ሜሮን ምሥጢረ ቁርባን ምሥጢረ ክህነት ምሥጢረ ተክሊል ምሥጢረ ንስሐ ምሥጢረ ቀንዲል ናቸው የመጆመሪያ ሦስቱን ምሥጢራት ሁሉም ሰው በቅድሚያ የሚቀበላቸው ሲሆን እነርሱንም አለመቀበል የክርስቶስን ጸጋና በረከት አሳጥቶ በገሃነም ፓ ጂይሄሃ እተርር ህ ከፎ ከ ርከክዮርከ ርከክዮርከ ርዮየበርበ ሸ ልኩርኮ ከ ፖርደህኩፎ በበበ ር ኮ ትምህርተ ዛይማናትና ክርስቲይናቹ ሕይፎዉጠት ለዘላለም ያስቀጣል ምክንያቱም እነርሱን አለመቀበል ምሥጢረ ሥጋዌን እን ደ አለመቀበል ማለት ጌታ ሰው መሆኑን ጥምቀቱን ሕማማቱንሞቱንና ትንሣኤውን እንደ መካድ ስለሚቆጠር ነው ንስሐ ገብቶ በወንጌል ያመነና የተጠመቀ ግን ይድናል ማር በክርስቶስ ያገኘነው ነፃነትና አዲስ ሕይወት በምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን አማካይነት ለአማኞች ሁሉ ይሰጣል የዚህንም ታሪክና ምሳሌ በኦሪት መጻሕፍት ውስጥ እናገኘዋለን እያነፃፀርንም እንማረዋለን እሥራኤ ላውያን ደሙ በበሩ መቃን ላይ በተረጨው በፋሲካ በግ ከመከራና ከሞት እን ደዳኑና ከግብፅ ባርነት ነፃ እንደወጡ ክርስቲያኖችም በመስቀሉ ላይ በፈሰሰው የክርስቶስ ደም ከኃጢአትና ከሞት ድነዋል ከዲያብሎስ ግዞትም ነፃ ወጥተዋል ዘፀ ፋሲካችን ክርስቶስ ታርዷልና ኛቆሮ ዛሬም ይህንን የደኅንነትና የነፃነትን ጸጋ መቀበላችንና ማግኘታችንን የምናረጋግጠው በቤተ ክርስቲያን ውስጥ በሚሠዋው በክርሰቶስ ሥጋና ደም በቅዱስ ቁርባን መሥዋዕት ነው እሥራኤላውያን በቀይ ባሕር ውስጥ በተአምራት ተሻግረው ነፃ ሕዝብ በመሆን አዲሱን የነፃነት ኑሮ እንደ ጀመሩ ሁሉ እንዲሁም ክርስቲያኖች በምሥጢረ ጥምቀት እንደገና ተወልደው አዲስ ፍጥረት ለመሆናቸው የሚያስረዳን ታሪክና ምሳሌ ነው ሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስ ሁሉም ሙሴን ይተባበሩት ዘንድ በደመናና በባሕር ተጠመቁ ሁሉም ያን መንፈሳዊ መብል በሉ ሁሉም ያን መንፈሳዊ መጠጥ ጠጡ ይከተላቸው ከነበረው ከመንፈሳዊ ድንጋይ ጠጥተዋልና ያም ድንጋይ ክርስቶስ ነበረ ያለውን ተመልክት ኛቆ ሮዘ እንግዲህ ሕዝበ እሥራኤል ሙሴን የተባበሩት በእንደዚህ ዓይነት ሁኔታ ከሆነ ሕዝበ ክርስቲያንም ከክርስቶስ ጋር ሊተባበሩ የሚችሉት በባሕሩ በተመሰለው በጥምቀት በደመና በተመሰለው በምሥጢረ ሜሮን በመንፈሳዊ ምግብና መጠጥ በተመሰለው በሥጋውና በደሙ ምሥጢር በመሳተፍ እንደሆ ነ እናምናለን እነዚህ ሦስቱን ካልፈጸምን ከክርስቶስ ጋር ኅብረት አንድነት የለንም በደብረ ሲና በእሳትና በመለከት ድምፅ ታጅቦ የታወጀው ሕገ ኦሪት ለቤተ እሥራኤል ሁሉ የሕይወታቸው መመሪያና መተዳዳሪያ እንደሆነ ሁሉ እንዲሁም በኢየሩሳሌም በጽርሐ ጽዮን በልሳነ እሳት በበዓለ ኀምሳ የወረደው መንፈስ ቅዱስ ቤተ ክርስቲያንን በጸጋውና በሕገ ተፋቅሮ የሚመራና የሚያስተዳድር ሆኗል ወደሚያስፈራው የሲና ተራራ ሳይሆን አእላፍ መላእክትና የበኩራት ማኅበር በደስታ ወደ ተሰበሰቡበት የጽዮን ተራራ የእግዚአብሔር ከተማ ወደ ሆነችው ሰማያዊት ኢየሩሳሌም በመንፈስ ቅዱስ አማ ካኝነት እንደርሳለን ለዚህ የሚያበቃንን ጸጋ ከእርሱ እናገኛለን ይህም የመን ፈስ ቅዱስ ጸጋ ዛሬ በቤተ ክርስቲያን ውስጥ ለጥሙቃን በምሥጢረ ሜሮን የሚ ሰጠው የክርስቲያንን ሕይወት የሚያድሰውና የሚቀድሰው እንደሆነ እናምናለን ዘጸአ የሐዋ ዕብራ እሥራኤላውያን ከተስፋው ሀገር እስኪገቡ ድረስ በድንኳን ውስጥ ከበረሓ ወደ በረሓ አርባ ዓመት ሙሉ ሲንከራተቱ ከሰማይ የወረደ መና እየተመገቡ እንደኖሩ ሁሉ አንዲሁም ክርስቲያኖች በድንኳንና በበረሓ በተመሰሉት በሥጋ ድንኳናቸው በሰውነታቸው እና በዚህ ዓለም ኑሯቸው እስካሉ ድረስ ምግበ ነፍስ የሚሆናቸውን ከሰማይ የወረደውን እውነተኛ የሕይወት ምግብ የክርስቶስን ሥጋና ደም በመመገብ ይኖራሉ ኛ ቆሮ ዮሐ ስለዚህ ነው ዛሬ ምሥጢረ ቁርባንንና ቃለ እግዚአብሔርን በየጊዜው ማግኘት ያለብን ትምህርተ ዛይማኖትና ከክርስቲያናዊ ሕይወት ክርስቲያኖች በዚህ ዓለም መጻተኞች እንግዶች ማለት ሀገር እን ደሌላቸው ተንከራታቾች ሆነው የሚኖሩበት ምክንያት እውነተኛ ሀገራቸው ገነት መንግሥተ ሰማያት ስለሆነች ነው በእንደዚህ ያለ የችግር ኑሮ ውስጥ ሲኖሩ ሳለ በትዕግሥት እንዲወጡትና መከራውንም በመቻል በሰላም እን ዲያልፉት ለተሰፋውም ሀገር እንዲበቁ የሚያደርጋቸው በክርስቶሰ የተገኘው የጸጋ እግዚአብሔር ረድኤት ነው ጸጋ እግዚአብሔርም የማገኘው በምሥጢራተ ቤተ ክርሰቲያን ስለሆነ ከሥጋ ልደቱ ጀምሮ እስከ ሞቱ ድረስ ለመንፈሳዊ ልደቱና ለክርስቲያናዊ ሕይወቱ የሚያስፈልጉትን ምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን ማናቸውም ክርስቲያን መቀበል ግዴታው ነው የእግዚአብሔር ልጆ ነቱን የቤተ ክርስቲያን አባልነቱን ሳያከብር የቀረ ግን ዕለት በዕለት የሚያስፈልገውንና ለክርስቲያናዊ ሕይወቱ የሚጠቅመውን መንፈሳዊ ምግብና ኃይል ስለማያገኝ በድካም ምክንያት ከመንገድ ላይ ወድቆ በመቅረት ከተስፋው ሀገር አይደርስም ጁጹ ይፖ ያረዕሥ። ለሚለው ጥያቄ መልሱ በካህናቱ ፍጹም ባለመሆን የተነሣ ጸጋ እግዚአብሔር ለምእመናን እንዳይደርሰ ምንም የሚከለክለው ነገር የለም ምክንያቱም የማይታየው ጸጋ ለምእመናን የሚሰጠው በመንፈስ ቅዱስ ሥልጣን በመሆኑ ነው በሙሴ ወንበር የተቀመጡት ፈሪሳውያን የሚያስተምሩትን ሕዝቡ እን ዲቀበሉ ጌታ መፍቀዱና ክፉ ሥራቸውን ግን እንዳይከተሉ መከልከሉ ለተጠቀ ሰው ሁኔታ በምሳሌነት ያገለግላል ማቴ እንደ ገበሬ በመሆን ካህኑ ቃለ እግዚአብሔርን ይዘራል በሰው ልቡና ውስጥ እንዲያድግ የሚያደርግ ግን እግዚአብሔር ነው ስለዚሁ ጉዳይ ቅዱስ ጳውሎስ እንደሚከተለው ያስተምረናል እኔ ተከልሁ አጵሎስም አጠጣ ነገር ግን እግዚአብሔር ያሳድግ ነበር እንግዲያስ የሚያሳድግ እግዚአብሔር እንጂ የሚተክል ቢሆን ወይም የሚያጠጣ ቢሆን አን ዳች አይደለም ኛቆሮ ስለዚህ ምእመናን ይህን አውቀውና ተረድተው ምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያንን ከመሳተፍ ቸል እንዳይሉ ያስፈልጋል ይልቁንስ ያለ ቅሬታ በሙሉ እምነትና በቅን ልቡና ሆነው ምእመናን ሁሉ ከነ ልጆቻቸውና ከነ ቤተሰቦቻቸው እግዚአብሔር በቸርነቱ ያዘጋጀላቸውን ጸጋ መንፈስ ቅዱስ በምስጋና እንዲቀበሉ ቤተ ክርስቲያን አደራ ትላለች እንግዲህ ወሳኙ ነገር ምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያንን የሚቀበሉ የምእመናን ልቡና በእምነትና በንሥሐ መዘጋጀቱ እንጂ የአቀባዩ ካህን በሁሉም ነገር ፍጹም አለመሆኑ የእግዚአብሔርን የጸጋ ስጦታ የማያግደው መሆኑን እን መን ምክንያቱም በክርስቶስ የመጣልን ጸጋ የእግዚአብሔር የቁጣውና የፍርዱ መግለጫ ሳይሆን የምሕረቱና የይቅርታው መሣሪያ ሆኖ ለኃጢአተኞች ሁሉ የተሰጠ በበደላችን የተነሣ ለቆሰለችውና ለታመመችው ነፍሳችን ፈውስ የሚያስገኝ እውነተኛ መድኃኒት ሰለሆነ ነው ስለዚህ ምንም ካህኑ የእግዚአ ብሔር መጋቢ ቢሆንም ቲቶ ደኅንነታችን በእርሱ ጽድቅ ላይ የተመሠረተ ሳይሆን በእግዚአብሔር ጸጋ አዳኝነት ላይ መሆኑን መገንዘብ ይኖርብናል ትምህርተ ዛፀይማናትና ክርስቲወናዊ ሕጾወት ምዕራፍ ሁለት ሰባቱ ምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን ለሥጋ ሕይወታችን ልደት እድገትና ሌሎችም ነገሮች እንዳሉት መን ፈሳዊ ሕይወታችንም እንደዚሁ ይኸንኑ የሚመስሉ ሁኔታዎች አሉት በዚህ መሠረት አንድ ሰው መንፈሳዊ ልደትን የሚያገኘው በእምነትና በምሥጢረ ጥምቀት እንደሆነ እንረዳለን ከዚህም ቀጥሎ ምሥጢረ ሜሮንና ምሥጢረ ቁርባን በተከታታይ ይፈጸማሉ እነርሱም መንፈሳዊ ልደታችንንና እድገታችንን ከፍጹምና ያደርሱታል ስለዚህ እነዚህ ሦስቱ አዲስ ሕይወትን የሚያሰጡ ክርስቲያናዊ ሕይወትን የሚያስገኙ ምሥጢራት ይባላሉ እነርሱንም በአንድ ወገን መድበን በመጀመሪያ እንመለከታቸዋለን በሁለተኛው ምድብ የአገልግሎትና የአንድነት ጸጋ የሚገኝባቸውን ምሥጢረ ክህነትንና ምሥጢረ ተክሊልን በአንድ ወገን አድርገን እናያቸዋለን ክፋት በነገሠበት መከራና ችግር በበዛበት ደስታና ኀዘን በሚፈራረቁበት በዚህ ዓለም ውስጥ ስንኖር ለልዩ ልዩ ፈተና መጋለጥ አይ ቀርምና ነፍስ በኃጢአት ሥጋም በደዌ በተያዙ ጊዜ ለሁለቱም ፈውስ ያስፈልጋቸዋል ለነዚህም ችግሮች መንፈሳዊና ሥጋዊ መፍትሔ እንዲሆኑ ምሥጢረ ንስሐ ለፈውሰ ነፍስ ምሥጢረ ቀንዲል ለፈውሰ ሥጋ እንዲያገለግሉ ተዘጋጅተዋል ስለዚህ እነርሱን በምድብ ሦስት የፈውስ ጸጋ የሚገኝባቸው ምሥጢራት በማለት እንደ ዓይነታቸው በመለየት ከሙሉ በከፊሉ እናጠናቸዋለን እንግዲህ ሰባቱ ምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያንን በተገለጸው ኣመ ዳደብና ቅደም ተከተል ከብዙው በጥቂቱ እንደሚከተለው ለመግለጽ እን ሞክራለን ሀ አዲስ ሕይወትን የሚያስገኙ ምሥጢራት ከላይ እንደ ገለጽነው ሦስቱ ምሥጢራት ማለት ጥምቀት ሜሮንና ቅዱስ ቁርባን በክርስቶስ ጸጋ ለተገኘው አዲስ መንፈሳዊ ሕይወት ክርስቲያናዊ ሕይወት መሠረት ስለሆኑ ከሌሎቹ ምሥጢራት ሁሉ በማስቀደም መጀመሪያ መማር ይገባናል ከሦስቱ ደግሞ የሚቀድመው ጥምቀት ነው ምክንያቱም እምነት ከሁሉ ነገር እንደሚቀድም ጥምቀት ደግሞ እንደዚሁ በክርስቶስ ያለንን አንድነትና እምነት የሚመሰክርልን የእምነት ምሥጢር ስለሆ ነ በመጀመሪያ መፈጸም ይኖርበታል ስለዚህ ጥምቀት የምሥጢራት ሁሉ መጀመሪያ ወደመንፈሳዊ ነገር ሁሉ መግቢያ በር ነው ምሥጢረ ጥምቀት ደምዎ ሥርፉጉምና ምሥሪሬፓ ጥምቀት ማለት ከአዳም የወረስነውን ኃጢአትና እኛም የፈጸምነውን በደል ሁሉ ደምስሶ በመንፈስ ቅዱስ እንደገና እንድንወለድ የሚያደርገን የመጀመሪያው የጸጋና የእምነት ምሥጢር ነው ይህም የሚፈጸመው ካህኑ በጸሎተ ክርስትና መሠረት በአብ በወልድ በመንፈሰ ቅዱስ ስም በውኃ በአ ጠመቀ ጊገዜ ነው ትምህርተ ዛፀማናትና ከክርስቲያናዊ ሕፀወት ከላይ እንደ ገለጽነው ከምሥጢራት ሁሉ ጥምቀት ይቀድማል ምክን ያቱም ማናቸውም መንፈሳዊ ሥራዎች ሁሉ በመንፈሳዊ ልደት መጀመር ስላለባቸው ነው የእግዚአብሔር ልጅነት የቤተ ክርስቲያን አባልነትና የመን ፈስ ቅዱስ ሱታፌ የሚገኘው በምሥጢረ ጥምቀት ነው ሥጋዊ ልደት አንድ ጊዜ ብቻ እንደሆነ እንዲሁም መንፈሳዊ ልደት አንድ ጊዜ ብቻ ነው ስለዚህ ምሥጢረ ጥምቀት አንድ ጊዜ ብቻ ይፈጸማል እንጂ አይደገምም ሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስም አንዲት ጥምቀት ብቻ እንዳለች ጽፏል ኤፌ ጥምቀትን ጌታ መሥርቷል በዮርዳኖስ ወንዝ በዮሐንስ እጅ ተጠምቆ እንድንጠመቅ በተግባር አስተምሮናል ሰው ከውኃና ከመንፈስ ካልተወለደ በስተቀር መንግሥተ ሰማያት እንደማይገባ ተደንግጓል ዮሐ ወደ ዓለም ሁሉ ሄደው እንዲያስተምሩና በአብ በወልድ በመንፈስ ቅዱስ ስም እንዲያጠምቁ ክርስቶስ ሐዋርያትን አዝዚቸዋል ማቴ ያፇጥምፇም ምሪሴሐ ያሇሑሪይ ጴያ ለምሥጢረ ጥምቀት ምሳሌ ሆነው የሚነገሩ ከብሉይ ኪዳን የሚገኙ ታሪኮች አሉ ከነዚህም አንዱ የኖኅ መርከብ እንደሆነ ቅዱስ ጴጥሮስ ያስተምረናል ጴጥ ሊቃውንት አባቶቻችን እንደሚተረጉሙልን ኖኅና ቤተሰቡ የምእመናን ምሳሌ መርከቢቱ የቤተ ክርስቲያን ውኃው የጥምቀት ምሳሌ እንደሆነ ተገልዷል ክርስቶስ በሠራት መርከብ ከቤተ ክርስቲያን ውስጥ በጥምቀት የጸጋ በር ያልገባ ሁሉ ቨውጭ ስለሚቀር መዳንን አያገኝም ከሐዋርያው ጳውሎስም ከብሉይ ኪዳን የተወሰዱ ሌሎች ሁለት ምሳሌዎችን እንማራለን አንደኛው ምሳሌ ግዝረት ሲሆን ሁለተኛው ደግሞ ከላይ እንደ ተጠቀሰው እሥራኤላውያን ከግብፅ ሲወጡ ይመራቸው በነበረው ደመና ሥር መሆናቸውና እንዲሁም በቀይ ባሕር ውስጥ ማለፋቸውን የሚመለከት ታሪክና ምሳሌ ነው ይህም የምሥጢረ ጥምቀት ምሳሌ እንደሆ ነ ከላይ ተመልክተናል ቆላ ቆሮ ከዚህም ሌላ የኢ ዮብና የንዕማን በዮርዳኖስ ተጠምቀው መዳናቸው እንደ ምሳሌ ተቆጥሯል ኛ ነገ ስለ ጥምቀት ታሪክና ምሳሌ ብቻ ሳይሆን ትንቢትም ተነግሯል መዝ ሕዝ ተመልከት ያሟፖዖው ሥራሄሦ ኖጥምፇዎት ያሜዕታፖያዖው ዴ። ለምእመናንም የወንጌል ትምህርትና ምክር መስጠት መብቱና ግዴታው ነው ለምእመናንም አበ ነፍስ በመሆን በመንፈሳዊ አባትነቱ መን ፈሳዊ ልጆቹን ይጠብቃል የችግራቸውም የኀዘናቸውም ተካፋይ ይሆናል በሦስተኛ ማዕርገ ክህነት ተመድቦ የሚገኘው ዲያቆኑ ነው እርሱ ምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያንን ለመፈጸም መብት ባይኖረውም ቄሱና ኤሊስ ቆጳ ሱ ምሥጢራቱን በሚፈጽሙበት ጊዜ በመርዳት ከፍተኛ አስተዋጽኦ ያደርጋል በቤተ ክርስቲያን ውስጥ ሥርዓትን መጠበቅ ቅዱሳት መጻሕፍትን ማንበብ ማስተማርና መስበክ ሌሎችንም መንፈሳዊ አገልግሎት መፈጸምና ለጳጳሱና ለቄሱ መታዘዝ የዲያቆነ የሥራ ድርሻ ይሆናል ሐዋርያት ሰባቱን ዲያቆናት የሾሙበት ዋና ምክንያት በቤተ ክርስቲያኑ ውስጥ ለሚያስፈልገው መንፈሳዊና ትመኣርታ ሃይማኛቅትኛ ታርትተቃናዊ ሕደድቋወቅት ማኅበራዊ አገልግሎት እንዲረዱዋቸው መሆኑን እናስታውሳለን የሐዋ በጥንቷ ቤተ ክርስቲያን ውስጥ በተጨማሪ የሴት አገልጋዮች ዲያቆናውያት የተባሉ እንደነበሩ ተጽፏል ቲቶ ዲድስቅልያ እነር ሱም በቤተ ክርስቲያን ውስጥ የተወሰነ ሥራ ነበራቸው ለሴቶች ክርስቲያኖች ለምእመናት አገልግሎት በመስጠት በቤተ ክርስቲያን ውስጥ በሴቶች መቆሚያ በኩል ተገኝተው ሥርዓትን በመጠበቅና በማስተናበር በመምክርና በመርዳት ጉዳይ ያላቸውንም ሴቶች ወደ ቄሱና ጳጳሱ በማቅረብና ለችግራቸውም መፍትሔ ግስገኘትና ሌሎችም የመሳሰሉትን መንፈሳዊ ተግባራት ይፈጽማሉ ከዚህም በላይ ሴቶች በሚጠመቁ ጊዜ ቅዱስ ሜሮንን በመቀባት ይረዱ ነበር ሐዋርያው ጳውሎስ እድሜያቸው ከስድሳ ዓመት ያላነሰ ሴቶች በቤተ ክርስቲያን እንዲመዘገቡ የፈቀደው ስለ ዲያቆናውያትም ጭምር እንደሆነ ይታመናል ኛጢሞን ምልጳመና ዳ ፖኀለገሠጂ ቋዳሃሪ ሥምራታፖያወጋው ዳ ፖሥጎምፖ ው ምሥጢረ ክህነት ሲፈጸም የሚታየውና የሚደረገው ነገር የጳጳሱ አንብ ሮተ እድና የጸሎቱ ሥነ ሥርዓት ነው በዚህ ሥርዓት ማለት በጳጳሱ አማካኝ ነት ደግሞ እግዚአብሔር የማይታየውን ጸጋ ለካህኑ በመንፈስ ቅዱስ ኃይል ይ ሰጠዋል ሐዋርያው ጳውሎስ ስለ አንብሮተ እድ የጻፈው ነገር የእግዚአብሔርን ጸጋ ስጦታ ያሳስበናል ኣሳት እንደሚያቀጣጥል ሰው ኣጆቼን በመጫኔ በአንተ ያለውን የእግዚአብሔርን ሰጦታ እንድታነሣሣ ኣሳ ስብሃለሁ ኛጢሞ ኛጢሞ ይህ የእግዚአብሔር ስጦታ የማይታይ ጸጋ ሲሆን የካህኑን ሥልጣንና ተግባር የሚያስፈጽምልት ለምእመናን የሚያበረክተውን ኣገልግሎት የሚያሠምርለት የመንፈስ ቅዱስ ጸጋና ረድኤት ታላቅ ነው በዚህ ምሥጢር አማካኝነት ክርስቶስን ወክለው እንደ ሐዋርያት ሥልጣን አግኝተው ሦስቱን ምግባራት ለማከናወን የሚያስችል ጸጋ መንፈስ ቅዱስን ይቀበላሉ እንደ ክርስቶስ ነቢይ ካህንና ንጉሥ ሆነው የእርሱን ቤተ ክርስቲያን እንዲያገለግሉ ጸጋ ተሰጥቷቸዋል ማለት ነው እንደ ነቢይ ወንጌልን የማግስተማር እንደ ካህን ኃጢአትን የማስተሥረይ እንደ ንጉሥ መንጋውን የመጠበቅና የማስተዳደር ሥልጣን ኣላቸው ስለዚህም ክርሰቶስን የሚያስመሰላቸው ታላቅ የጸጋ ስጦታን እንዳገኙ አናምናለን የክህነት ሥርዓት ለካህናት መጠቀሚያ የሚመስላቸው ቢኖሩ ጉሳ ስተዋል እግዚኣብሔር ሥራውን ለመሥራትና ሰዎችን ለማዳን ሲፈልግ በ ሰዎች አማካኝነት ይሠራል በጥንት ጊዜ እግዚአብሔር ነቢያትን በመላክ ፈቃዱን ይገልጻል ትእዛዛቱን ያያስስከብራል በኋለኛውም ዘመን ክርስቶስ ሰው በመሆን ስለ ሰዎች መዳን ሲል ራሱን ካህን ራሱን መሥዋዕት አድርጐ ዓለ ምን አድኗል ሥራውንም ፈጽሞ ከሰማያዊ ሰፍራው ተመልሷል ይህንን የማዳን ሥራውንየምሥራቹን ዜና ለሕዝብ የሚያደርሱ መልእክተኞች በግድ ያሰፈልጋሉ ያለ መልእክተኛ መልአክቱ ከግቡ አይደርስምና ሐዋርያት ማለትም ልዑካን መልእክተኞች ማለት ነው ስለዚህ የመዳኑን መልእክት ለሕዝቡ ለማድረስ የምእመናኑንም ኃጢኣት ስአግስተሥረይ ሐዋርያትንና አርድእትን ካህናት አንዲሆኑ ማለት እንዲያገለግሉ መርጽርወ የሾማቸው ራሱ ክርስቶስ ነው ይህንንም ያደረገው ለምእመናን መጠቀሚያ ለኃጢአታቸው ማስተሥረያና ከእግዚአብሔር መታረቂያ እንዲሆን በግዕብ ነው በተሰጣቸውም የአገልግሎት ጸጋ ሰውን ከአግዚአብሔር ያስታርቃሉ ኛቆሮ ስለዚህ የዛሬዎቹ ካህናትም ሐዋርያትን ጨ ጻ ትምህርተ ዛሃደመማኖትና ክርስቲይናዌ ሕይወዉት ዴዴ መመ ል መ መ ችር በመተካት በተሰጣቸው ሐዋርያዊ ጸጋ ምእመናንን እንዲያገለግሉ የመንፈስ ቅዱስ ጸጋና ረድኤት እንደማይለያቸው የቤተ ክርስቲያን መሥራች የሆነው ክርስቶስ እስከ ዓለም ፍጻሜ ድረሰ ከእናንተ ጋር ነኝ ያለው ቃል ሕያው ምስክር ሆኖ ለዘላለም ይኖራል ማቴ ምሥጢረ ተክሊል ፖረርሙና ለመሠራሪፓ ምሥጢረ ተክሊል ማለት የሙሽራውና የሙሽራይቱን የጋብቻ ቃል ኪዳን በሃይማኖት የሚያጸኖ የጋብቻ ግዴታን ለመወጣት የሚያሰችል በፍቅር የሚያሰስተሣሥር ዘላቂ አንድነትን የሚያስገኝ ከቅዱስ ቁርባን ጋር የሚሰጥ የጸጋ ምሥጢር ነው ቅዱስ ጋብቻ ለክርስቶስና ለቤተ ክርስቲያን ፍቅርና አን ድነት ምሳሌ ስለሆነ ታላቅ ምሥጢር መሆኑን ያስረዳናል ኤፌ ጌታችንም በቃና ዘገሊሳ ሠርግ ቤት ተገኝቶ ውኃውን ወደ ወይን ለውጦ ለሙሽሮቹና ለሠርገኞቹ ሁሉ መሰጠቱ በደሙ የዋጃትን የሙሽራይቱ የቤተ ክርስቲያን ምሳሌ ሆኖ ይተረጉማል ዮሐ በተአምር የተገኘው ወይን በጸሎተ ኀሙስሰ ማታ ጌታ የባረከውን ጽዋ ያመለክተናል ስለዚህ የተክሊል ወይም የእውነተኛ ጋብቻ ምሥጢር ከቅዱሰ ቁርባን ጋር የተያያዘ ስለሆ ነ ያለቁርባን የሚፈጸም ተክሊል መንፈሳዌ ትርጉም የለውም ከላይ እንደ ተጠቀሰው ጌታችን ከቅድስት አናቱ ከድንግል ማርያምና ከደቀ መዛሙርቱ ጋር በሠርግ ቤት በመገኘት በእመቤታችን አማላጅነት ተአ ምራቱን በመግለጽ ሠርጉን በመሳተፍ የታደሉትን ሙሽራና ሙሽሪት በመባ ረክ የቅዱስ ጋብቻን ምሥጢር ከሁሉ በሚቀድመው ተአምራቱ መሥርቶታል ይህም በኋሳ ጊዜ ጌታ በአዲሰ ኪዳን በደሙ ለሚመሠርታት ቤተ ክርስቲያን ለእውነተኛው ቃል ኪዳንና አንድነት ማስረጃ እንዲሆነው በሠርጉ ሥነ ሥርዓት ተገኝቶ የደሙ ምልክት የሆነውን መልካሙን ወይን አስገኝቶላቸዋል ስለዚህም በቅዱስ ጋብቻ ተመሥርተው የሚኖሩ ሙሽሮች የተቀደሱ አባትና እናት ይሆናሉ ከተቀደሱ ወላጆችም የሚያምኑትና የተጠመቁ ልጆች የቤተሰብ አባሎች ይፈጠራሉ የሚያምኑ ቤተሰቦችም የቅድስት ቤተ ክርስቲያን አካላትና አባላት ይሆናሉ ስለዚህ ቅዱስ ጋብቻ ከቤተ ክርስቲያን ጋር ያለው ግንኙነት ምሳ ሌያዊ ብቻ ሳይሆን እውነተኛና መሠረታዊ ሁኔታ እንዳው እንገነዘባለን ይህም ማለት ቅዱስ ጋብቻ ለእውነተኞቹ የቤተ ክርስቲያን አባላት ብዛትና ጥራትች እድገትና መሻሻል ከፍተኛ አስተዋጽኦ ያደርጋል ማለት ነው ከሥነ ፍጥረት ጆምሮ ቅዱስ ጋብቻ በአንድ ወንድና በአንዲት ሴት ብቻ ተመሥርቶ የሚፈጸም መሆኑን ጌታችን አስተምሯል የለ ዝሙት ምክንያት ሚስቱን የሚፈታ ሁሉ አመንዝራ ያደርጋታል የተፈታችውንም የሚያገባ ሁሉ ያመነዝራል በማለት አስረድቷል ማቴ የፍቺውን ደብ ዳቤ ከሰጣት በኋላ ባል ሚስቱን ለመፍታት ይችላል በማለት ሙሴ የፈቀደበት ምክንያት ምን እንደሆነ ጌታ ተጠይቆ መልስ ሲሰጥ ሙሴ ይህን ያደረገው ሰለ ልባቸው ክፋት እንደሆነ ገልጸ አስረድቷቸዋል ከጥንት ግን አንድ ወንድና ኣን ዲት ሴት ብቻ ነበሩ እነርሱም አንድ ሥጋ ናቸው እንጂ ወደ ፊት ሁለት አይደሉም እግዚአብሔር ያጣመረውን እንግዲህ ሰው አይለ ትምህርተ ዛዌማናትና ክርስቲይናዊ ሕጾፎጠት የውም ማቴ ዘፍ ዘዳ ስለዚህ ጋብቻ በአን ድ ወንድና በአንዲት ሴት ብቻ የተመሠረተና መፋታትም የተክለከለ መሆኑን ከቅዱስ ወንጌል ተምረናል ልዩ ስጦታ ካላቸው ጥቂት ሰዎች በስተቀር ማንኛውም ክርስቲያን የቅዱስ ጋብቻን ሥርዓት መፈጸም ይኖርበታል ጋብቻ አያስፈልገኝም ብሎ ለብቻ በንጽሕና በድንግልና መኖር ለሁሉም ሰው እንደማይቻል በወንጌል ተጽፏል ባልና ሚስት ሳይፋቱ መኖር እንዳለባቸው ጌታ ስለ አስተማረ ደቀ መዛሙርቱ የባልና የሚስት ሥርዓት እንዲህ ከሆነ መጋባት አይጠቅምም አ ሱሉት እርሱ ግን ይህ ነገር ለተሰጣቸው ነው እንጂ ለሁሉ አይደለም በእናት ማኅፀን ጃንደረቦች ሆነው የተወለዱ አሉ ሰውም የሰለባቸው ጃንደረቦች አኣሉ ስለ መንግሥተ ሰማያትም ራሳቸውን የሰለቡ ጃንደረቦች አሉ ሊቀበለው የሚችል ይቀበለው አላቸው ማቴ እንግዲህ ከዚህ እንደ ተገለጸው ከጥቂቶች ማለት ከሕፅዋን ከደናግልና ከመነኮሳት በስተቀር ሁሉም በጋብቻ ሕግ መኖር እንዳለበት ያስገነዝበናል ይጋቋረም ማና ምፇም ጋብቻ በእግዚአብሔር የታዘዘ የተፈጥሮ ሕግ ቢሆንም ዋናው ዓላማው ልጆችን ለመተካት የሰው ዘርን ለማብዛት መሆኑ የተጻፈ ነው ዘፍ እግዚአብሔር እንደ መላእክት የመጆመሪያውን ሰው አዳምን በዘር በልደት አልፈጠረውም ከአዳምና ከሔዋን በኋላ የተፈጠሩት ሰዎች ግን በዘር በሩካቤ የተገኙ ስለሆነ ወላጆች ልጆችን በማስገኘት የሰው ዘር በምድር ላይ እን ዲበዛ በማድረግ የእግዚአብሔር ሥራ ተባባሪዎች ናቸው ስለዚህም ወላጆች በኅብረተሰቡ ዘንድ የተከበሩ እንዲሆኑ ከአሠርቱ ትእዛዛት አንዱ ስለ እነርሱ ክብር የታዘዘ ነው ዘፍ ወላጆችም ከዚህ ክብር የደረሱት ቅዱስ ጋብቻን በማክበራቸው ነው ጋብቻቸውን በምሥጢረ ተክሊል የፈጸሙ እስክ መጨረሻውም በቅዱስ ቁርባን የጸኑ አባትና እናት ክብራቸው እጥፍ ድርብ ነው በምድርም በሰማይም የተመሰገኑ ናቸው ሁለተኛው የጋብቻ ዓላማና ጥቅም እርስ በአርስ መረዳዳት ነው እግዚአብሔር አምላክም አለ ሰው ብቻውን ይሆን ዘንድ መልካም አይደለም የሚመቸውን ረዳት እንፍጠርለት በማለት ሔዋንን ፈጠረ ሁለቱም እየተረዳዱ እንዲኖሩ ሆነዋል ዘፍ ከአንድ ብርቱ ሁለት መድኃ ኒቱ እንዲሉ ዛሬም ብዙ የክርስቲያን ቤተሰቦች በቅዱስ ጋብቻ በመጽናት የእግዚአብሔርን ረድኤት በማግኘት እርስ በእርሳቸው በመተባበርና በመረዳዳት ኑሯቸውን ኣቸንፈው የአግዚአብሔርንም ትእዛዝ ፈጽመው መገኘታቸው ሁላችንንም ያስደስተናል እንግዲህ ጋብቻን ያልመሠረቱት ሁሉ የእነዚህ ዓይ ነት ቤተሰቦችን አርአያ እንዲከተሉ ቤተ ክርስቲያን ታሳስባለች የጋብቻ ሦስተኛው ዓላማና ጥቅሙ ከአመንዝራነት ለመዳንና የሥጋ ፍትወትን ለመቆጣጠር እንደሆነ ይታመናል ኛቆሮ ማቴ ከዚህም ሌላ በዝሙት ጠንቅ ከሚመጣው የሥጋ ደዌና የመንፈስ ጭን ቀት የቤተሰብ ችግርም የሚዳነው የቅዱስ ጋብቻን ዓላማ በመጠበቅ ነው በተለይም በዘመናችን በተከሠተው ችግር ምክንያት አንድ ወንድ በአንዲት ሴት አንዲት ሴት በአንድ ወንድ እንዲጸኑ ክርስቲያን ያልሆኑት ሁሉ የሚያስተምሩበት ዐቢይ ርእስ ሆኗል እንግዲህ ሁላችንም የጋብቻ ዓላማና ጥቅም ትልቅ መሆኑን አውቀን ማሳወቅ ጠብቀን ማስጠበቅ ለኅብረሰተቡም አ ርአያ መሆን ይገባናል በቅዱስ ጋብቻ መጽናት በእዚአብሔር ዘንድ ዋጋን ትምህርተ ዛይማናትና ክርስቲይናዊዌ ሕፎጠት ያሰጣል በሰውም ዘንድ ያስከብራል ለቤተሰቡ ሁሉ ጤንነትንና ሰላምን ያስገኛል ዖምሥመጪሪ ፖያፈዳጳ ዱዴ ከላይ እንደ ተጠቀሰው ምሥጢረ ተክሊልን ከቅዱስ ቁርባን ጋር በመፈጸም የማይታየውን ታላቁን የእግዚአብሔር ጸጋ እንቀበላለን ከሥጋዊ አንድነት በላይ የሚሆነውን የመንፈስ አንድነትና ፍቅርን በተጠናከረ ሁኔታ እናገኛለን በተክሊል የምናገኘው ጸጋ ጋብቻችንን የተከበረና መንፈሳ ችንንም የተቀደሰ ያደርገዋል መጋባት በሁሉ ዘንድ ክቡር መኝታውም ን ጹሕ ይሁን። ይሆን ዘንድ አስቀድሞ ያወቃቸው የልጁን መልክ እንዲመስሉ አስቀድሞ ደግሞ ወስኗልና እንዳለው ክርስቲያኖች ሁላችን ክርስቶስን መምሰልና እርሱን ኣብ ነት አድርጎ መኖርና መሥራት ይገባናል ሮሜ ነ ከላይ እንደ ተጠቀሰው ጌታ ወደ ዓለም የመጣበት ኣንዱ ምክንያት ለቅድስና ኑሮና ለመልካም ምግባር አርአያ ሊሆነን ነው ስለዚህ በእርሱ ስም የዳኑ ክርስቲያኖች ሁሉ የእግዚአብሔርን ፍቅር የሚያውቁና የሚያምኑ የእርሱን ሕይወት መንፈስ ቅዱስን የተቀበሉ ሁሉ እርሱን አብነት አድርገው ማለት እር ሱን መስለው መኖርና መሥራት ይጠበቅባቸዋል አለበለዚያ ክርስቲያናዊ ሕይወታቸው ትርጉም የሌለው ባዶ ነገር ወይም በዘልማድ በጊዜው ነፋስ የሚነዳ ወይም በባሕል ተጽእኖ ብቻ የሚንቀሳቀስ ይሆናል የእግዚአብሔርን ልጅ አ ርአያ የሚከተል ክርስቲያን ግን የክርስቶስን መለኮታዊ ባሕርይ ከሚመለከቱ ነገ ሮች በቀር በጸጋው እርሱ እንደሆነው በመሆን እርሱ እንዳደረገው በማድረግ እር ሱን መስሎ በመኖር ክርስቲያናዊ ሕይወቱና ምግባሩ የተቃና እንዲሆን ያደርጋል መንፈሳዊ አገልግሎቱም በእግዚአብሔር ዘንድ ዋጋ ይኖረዋል እንግዲህ መንፈሳዊ ጥሪያችን የሚሠምርልን ሐዋርያዊ ተልዕኳችንም የሚከናወንልንና የሚሳካልን ሕይወታችንንና ተአምኖአችንን በእግዚአብሔርና በክርስቶስ ላይ በማድረግ ዮሐሩ እንዲሁም በፍጹም ልብ ለእርሱ በመገዛት ለክርስቶስ ወንጌል እንደሚገባ በመኖርና በማገልገል ነው ፊልጵ ትምህርተ ክርሰቶስን እውቆ ለቃሉ በመታዘዝ በሕገ ወንጌሉና በፍቅሩ በመኖር ትእዛዛቱን እየጠበቅን በእርሱ መንፈስ ከተመራን እርሱን ወክርስቶስ ወደ ዓለም የመጣበት ዋና ዓላማ ሰውን ለማዳን ሲሆን በተጨማሪ ክርስቶስ ፍጹም በሆነው መልካም አቋኗሩ ጠፍቶ የነበረውን የእግዚአብሔርን አርአያና አምሳል ዘፍ እንደገና ለመመለስ ለሰዎችም የመልካም ኑሮ አብነት ለመሆን እንደ መምህርነቱ እውነተኛውን ትምህርትና ዕወቀት ለመስጠት ሐሰት ነገሮችንና አስተሳሰቦችን ለማረምና ለማስተካከል ኒ እግዚአብሔር ሰውን የሚወድ ሰማያዊ አባት መሆኑን በተግባር ለማሳወቅና ልባችንም በፍቅር እን ዲሞላ ለማድረግ እንደ መልካም እረኛና ጠባቂ ድሆችንና ችግረኞችን ለመርዳት እንደሆነ የግብፅ ኦርቶዶክስ ተዋሕ ፆዶ ቤተ ክርስቲያን ታስተምራለች ከህ ርቹ ጽዝ ሃ »ዐ ትምህርተ ዛደማናትና ክርስቲይናዊ ሕደወጠት ጻ ኢኤኢኤጨው ጻክ ፎጩ እንመስለዋለን ክርስቲያናዊ ሕይወታችንም የተቀደሰና የተባረከ ይሆናል ሰውን ለማዳን ሰው የሆነውን የእግዚአብሔርን ልጅ ክርስቶሰን ለሃይማ ኖታችንና ለምግባራችን ለክርስቲያናዊ ሕይወታችንና ለዕለት በዕለት ሥራችን ሁሉ በጠቅላላው ለህልውናችን ማዕከልና የበላይ ገዢ መሪያችንና መመሪያችን በማድረግ በስሙ የሰማይ አባታችንን በማመሰገን በእርሱ መንፈስ እየተመራን መኖር እንደሚገባን ተገንዝበናል ክርስቶስ የሚለው ሰም የሚያመለክተው ሥጋ የሆነውን መለኮታዊ ቃል ስለሆነ በሥጋ ለባሾች ላይ ሁሉ ወሳኝነት አ ለው ብንቀበለው የሚያድነን ብንተወው የሚፈርድብን እርሱ ነው ለብዙዎቹ ለመውደቃቸውና ለመነሣታቸው ለሚቃወሙትም ምልክት ተሾሟል ተብሎ ተጽፏልና ሉቃ ሰለዚህ ለግል ሕይወታችንና ለማኅበራዊ ኑሯችን ሁሉ ወሳኝ መሆኑን አውቀን በሁሉም የኑሮና የሥራ ዘርፍ ራሳችንን ወይም ሴላውን ሰው ወይም ማኅበራችንን ወይም ሌላ ሌላውን ነገር ሳይሆን የክርስቶስን ፍቅርና ክብር ማንጸባረቅ ይኖርብናል ክርስቲያናዊ ሕይወታችን በክርስቶስ በመሆኑ ምክንያት የባሕርይ አባቱን በጸጋው አባታችን እንዲሆን ከባሕርይ ሕይወቱ ከመንፈስ ቅዱሰ ሱታፌ እንዲኖረን እድሉን አግኝተናል ስለሆነም በሕይወታችን የሥላሴን አንድነትና ሦስትነት የምናውቅበትና የምንመሰክርበት ሁኔታ በመፈጠሩ ዘወትር የአብ የወልድ የመንፈስ ቅዱስን ስም እያነሣን እናመ ሰግናለን የክርስቶስን መንገድ ለተከተሉት ለቆሮንቶሰ ክርስቲያኖች ቅዱስ ጳውሎስ በቃለ ቡራከው የጌታ የኢየሱስ ክርስቶስ ጸጋ የእግዚአብሔርም ፍቅር የመንፈስ ቅዱስም ኅብረት ከሁላችሁ ጋር ይሁን እንዳላቸው ለእኛም ይሁንልን ይደረግልን አሜን ኛ ቆሮ እንግዲህ ከላይ በርእሱ እንደተመለከተው ክርስቲያናዊ ሕይወትና ምግባር የተባለው እንደ እግዚአብሔር ቸርነትና ፈቃድ ሕይወታችንን በክርስቶስ እምነት ተስፋና ፍቅር ላይ መሥርተን በቃል ኪዳኑ በሕገ ወንጌሉ ጸንተን ስለ እርሱ ብለን ራሳችንን ክደን መስቀሉን ተሸክመን እርሱን በመከተል በዕለት ዕለት ኑሯችን በእርሱ ስም በጐ ምግባርን እየፈጸምን ትእዛዙን እየጠበቅን የሚያጋጥሙንንም መከራና ፈተና በአኩቴት በምስጋና ተቀብለን ክፉውን ነገር ሁሉ በትዕግሥት ችለን እስከ መጨረሻው በታማኝ ነትና በመንፈሳዊ ተጋድሎ መኖር ክርስቲያናዊ ግዴታችን መሆኑን ለማሳየት ታስቦ የተዘጋጀ ዐቢይ የትምህርት ክፍል ነው ቃለ እግዚአብሔር ወልድ ክርስቶሰ ያስተማረውን ትምህርት በተግባር ያሳየውን አርአያ በመከተል ክርስቲያናዊ ሕይወታችን ከላይ በተጠቀሱትና በመሳሰሉት የሃይማኖትና የፍቅር ሥራዎች እያደገ ሄዶ ወደ ፍጹምነት ደረጃ ሊደርስ የሚችልበትን ሁኔታና መን ገድ በተለያዩ አርእስተ ትምህርት ለመግለጽ ሞክረናል ነገር ግን ማንም በራሱ ኃይልና በተፈጥሮ ጉልበቱ ብቻ ክርስቲያናዊ ሕይወቱን በትክክል ለመምራትና የጌታን አርአያና ትአዛዝ በፍጹምነት ለመከ ተልና እስከ መጨረሻው ለማድረስ አይችልም ምክንያቱም ሕጉንና ትእዛዙን ለመተግበር በምናደርገው ጥረት ብዙ ፈተናና ችግር ያጋጥመናል የእግዚአ ብሔርን ቃል ተከትለን ጽድቅን ለመሥራትና ኃጢአትን ለመዋጋት ከፍተኛ መንፈሳዊ ተጋድሉን ይጠይቃል በዚህ ላይም በፈተና መውደቅ አለ አን ዳንዴም ተስፋ መቁረጥ ይመጣል ሰለዚህ በኃጢአት በወደቅን ጊዜ ለመነሣት ኃይል የሚሰጠንና ተሰፋ በቆረጥን ጊዜ የሚያጽናናን ጸጋ መንፈሰ ቅዱስ በክርስቶስ ለምናምን ሁሉ በቤተ ክርስቲያን አማካይነት እንደተሰጠን የሚገልጹ አጫጭር አርእስተ ትምህርት ይኖሩናል ትምህርተ ዛይመሟናትና ክርስቲደናዌ ሕደዉት ክርስቲያናዊ ሥነ ምግባር የክርስቶስን ትምህርትና ኣርአያ በመከተል በሕገ ወን ጌል ማለት በሕገ ተፋቅሮና በጸጋ መንፈስ ቅዱስ ላይ የተመሠረተ ነው ሰለሆ ሺጎም ከሴሎቹ የሥነ ምግባር መመሪያዎች የተለየ ያደርገዋል በእግዚአብሔርና በክርስቶስ እምነት ተሰፋና ፍቅር የሚኖር ክርስቲያን ሁሉ በዓለም ውስጥ በሚያየው የፍልስፍና ሥነ ምግባር መመራት አይችልም ምክንያቱም አንዱ የሥነ ምግባር ዓይነት በሃይማኖት ላይ ሌላው በፍልስፍና ላይ በየራሳቸው ስለ ተመሠረቱ ከሚስማሙበት የማይስማሙበት ይበልጣል እርግጥ ነው ሰው በሕገ ልቡናው እየተመራ መልካም ጠባይንና ግብረ ገብ ነትን እንዲሁም በጐ ሥራን በተፈጥሮ ባሕርዩ ለማሳየት ይችላል ሕግ ሳይኖ ራቸው ሕግ የሚያዝዘውን የሚፈጽሙ እንዳሉ የታወቀ ነው ሮሜ ሆኖም ሕገ ወንጌል ከሁሉም የላቀና ከሁሉም በላይ የሆነ ፍጹም የሥነ ምግባር ሕግ መሆኑን በቅዱሳን ሕይወትና ገድል ግልጽ ሆኖ ይታያል ስለዚህ በዚህ ክፍል የምንማረው የሥነ ምግባር ዓይነት በሕገ ልቡና ወይም በዘመኑ ፍልስፍና ላይ የተመሠረተ ሳይሆን ከእግዚአብሔር በተሰጠው በሕገ ኦሪትና ይልቁንም በሕገ ወንጌል መሆኑን በቅድሚያ እንገልጻለን ዖደፖታራ ምሪራፎቻ ሺልዉቃፈዒሪ ይያም ያታመረሙ ያ። በማለት መልሶ ጠየቀው ቅዱስ አግ ናጥዮስም በእርግጥም እንደዚሁ ነው ምክንያቱም ሩበእነርሱ እኖራለሁ በእነር ሱም በመካከላቸውምን እመላለሳለሁ ተብሎ ተጽፏልና በማለት ጥያቄውን መለ ሰለት ከዚህም በኋላ ዓላዊው ንጉሥ ትራጃን የሚከተለውን የፍርድ ውሳኔ አስተ ላለፈ በውስጡ ያን የተሰቀለውን መሸከሙን ያረጋግጠው አግኖጥዮስ በወታደሮች ታሥሮ ወደ ታላቋ ሮም ከተማ በመሂድ እዚያም ለሕዝቡ መደሰቻ በአራዊት እን ዲበላ አዘናል በዚህ ትእዛዝ መሠረት በ ዓም አካባቢ በሮም ከተማ በሰማዕት ነት አርፎአል ጋሟማሪፖታፖ ፆሮ ድም የጥንቱ ዓይነት ሰማዕትነት በጊዜያችን የለም ዘመነ ሰማዕታትም አል ፏል ቢባልም ዛሬም መልኩን ለውጦ በተዘዋዋሪ መንገድ አለ እርግጥ ነው ዛሬ እሳት ስለቱ ለአራዊት መሰጠቱ ባይኖርም እውነተኛ ክርስቲያኖች ፈታኝ በሆነ ሁኔታ ውስጥ ማለፋቸው አልቀረም ሰለ ክርስትና እምነታቸው ይልቁንም ከህክ በፍክር ላክ ፎጠ ከክየርከፎ ከበክ በ ህዚ ኗዐነቢ ሀ በዚህ በእንግሊዝኛ ክርሰቲያን ኦሪየንት በተባለው ሰለ ምሥራቅ አብያተ ክርሰቲያናት በየጊዜው እየታተመ በሚወጣው የሕንድ መጽሔት ውሰጥ እንዶ ተጻፈው በግሪክ ፐከፍዐፀከርር ጸዋሬ አ ምላክ ርከዘሀሀከሀ ጸዋፊ ክርስቶስ በእንግሊዝኛ ከዕጩርር ከየ ኩርመየፎ ተብሎ ተተርጉሟል ትምህርተ ዛይማናትና ክርስቲያናዊ ሕዩዉት ሰለ መልካም ሥነ ምግባራቸውና ጠባያቸው ስለ መንፈሳዊ ተጋድሏቸው በጠቅላላው ስለ ክርስቲያናዊ ሕይወታቸው ጽናት ብዙ ፈተናና መከራ የተቀበሉ እንዳሉ እናውቃለን እንደ እነዚህ ያሉት የዘመናችን ሰማዕታት ናቸው ሰማዕ ት ዘእንበለ ደም ሰማዕት ያለ ደም ይባላሉ በሥጋ መከራን ከመቀበል የሚሸሹ ግን ክርስቲ ያናዊ ሕይወታቸውን በቀጥታም ሆነ በተዘዋዋሪ መንገድ እንዲጐሳቆል አድርገው ታል ከላይ እንደ ጠቀስነው የክርስቶስን መከራ መስቀል በሥጋችን ለመሸከም ቁር ጠኛ ኅሊና ኖሮን በፈቃደኝነት ካልተቀበል ነው የክርሰቶስ ሕይወት በእኛ ውስጥ አይ ኖርም ክርስቲያናዊ ሕይወት ማለትም በእኛ ውስጥ የሚገኘውን የክርስቶስን ሕይወት መኖር የሚያመለክት ነው ይህንንም ሕይወት የምናገኘው በነፍሳችንም በሥጋችንም ክርስቶሰን በመምሰል በተለይም እንደ እርሱ በሥጋችን መከራን በመቀበል ትእዛዙን በመፈጸም ይሆናል የጌታን ትአዛዝ የማይፈጽም አርአያውንም የማይከተል የኢየሱስን ማኅተም በሥጋው አልተሸከመም እንግዲህ ክርስቶስን መምሰል ከቅዱስ ጳውሎስ ትምህርትና ሕይወት ተምረ ናል እኛ የእርሱንና የቅዱሳን ሐዋርያትን የቤተ ክርስቲያን አባቶችንም ትምህ ርትናኖ ትውፊት በመከተል እነርሱን አእንምሰላቸው እነርሱ የኢየሱስን ማኅተም በሥጋቸው በመሸከማቸው ተገዢነታቸው ለክርስቶስ ብቻ ነው እነርሱ በመጨረሻ ዘመናቸው ሕይወታቸውን በሰማዕትነት መፈጸማቸው ብቻ ሳይሆን መላው አድሜአ ቐውን የክርስቶስ እንጂ የራሳቸው ወይም የሌላ አለመሆናቸውን በሥጋቸው መከራ ሲቀበሉ በመኖራቸው ተገዢነታቸውን በክርስቲያናዊ ሕይወታቸው በተግባር መስክረዋል የክርስቶስ ኢየሱስም የሆኑቱ ሥጋን ከክፉ መሻቱና ከምኞቹ ጋር ሰቀሉ የተባለውን የፈጸሙና እኛም የክርስቶስ የሆንነው ሁሉ ይህንኑ እንድንፈጽም ታዘናል ገላ ሐዋርያውም የኢየሱስን ማኅተም በሥጋዬ ተሸክሜአለሁ ማለቱ የክርስቶስ መሆኑንና ስለእርሱም ሕማምና ሞትን በሥጋው በመቀበል ፍጹም ተገዢነቱን ያመለክታል ገላ እንግዲህ እኛ በወርቀ ደሙ በዋጋ የተገዛን የእግዚአብሔርና የክርስቶስ ነን እንጂ የራሳችን አይደለንም ስለዚህም ሥጋ የጌታ ነው ጌታም ለሥጋ ነው እንደ ተባለው ሥጋችን የመንፈስ ቅዱስ ቤተ መቅደስ እን ደሆነ ኣውቀንና አምነን በሥጋችን እግዚአብሔርን እናክብረው ኛቆሮ የክርስቲያን ሕይወት የክርስቶስ ሕይወት ነውጡ በክርስቶስ ክርስቲያን በወልድ ውሉድ ልጆች የተባልን ክርስቲያኖች ሁሉ ሕይወታችን በክርስቶስ ነው የቀደመውን አኗኗሩን ትቶ ክርስቲያን የሚኖረው በክርስቶስ የሕይወት መንፈስ ስለሆነ በነፍስም በሥጋም የሚኖረው ሕይወት የክርስቶስ ሕይወት እንደሆነ ከቅዱስ ጳውሎስ ተምረናል ሐዋርያው ከክርስቶስ ጋር ተሰቅያለሁ ሲል የቀደመው ሕይወቱ በፈሪሳውያን እምነትና ሥርዓት መኖሩ ያበቃለት መሆኑን ይገልጻል ከዚህም አያይዞ እኔም አሁን ሕያው ሆፔዥ አልኖርም ክርስቶስ ግን በእኔ ይኖራል በማለት የተናገረው ኃይለ ቃል በአንድ በኩል እንደ ሞተ ሰው ሆኖ በሌላ በኩል ደግሞ እንደሚኖር ሆኖ ያመለክተናል ሕያው ሆኘ አልኖርም በማለቱ ሐዋርያው ቀድሞ ሳውል ተብሎ በሚጠራበት ጊዜ ያሳለፈው ኑሮው እንደ ቀረ የሚወደውን ምድራዊ ነገር ሁሉ እንደ ተወው ከበደልና ከኃጢአት ሥራ ሁሉ እንደ ሞተ ሰው መሆኑን ያስረዳል ክርስቶስ ግን በእኔ ይኖራል በማለቱ ደግሞ በቀረውና በተረሳው ከክርስቶስ ጋር ተሰቅሎ በሞተው አሮጌው ሕይወቱ ምትክ ከሙታን በተነሣው በክርስቶስ የትንሣኤ ሕይወት በትንሣኤ ልቡና እንደሚኖር ያስገነዝበናል ሮሜ ሐዋርያው አሁን በሥጋ የሚኖርበትን ኑሮ ሲገልጽ በወደደኝና ስለ እፄ ራሱን በሰጠው በእግዚአብሔር ልጅ ላይ ባለ እምነት የምኖረው ነው ብሏል ገላ ሐዋርያው እንደ ቀድሞው ኣፍኗፍኗሩ ሳይ ሆን አሁን በሥጋው በምድር ላይ የሚኖረው ሕይወት በሚወደውና በአዳነው በክርስቶስ ላይ በአለው የእምነትና የፍቅር ሕይወት ነው ትምህርተ ዛይማናትና ክርስቲያናዊ ሕፀወት አሮጌውን ሰው ከሥራው ጋር ገፍፎ ከክርስቶስ ጋር አንድ ሆኖ የፈጠረውንም ምሳሌ እንዲመስል እውቀትን ለማግኘት የሚታደሰውን አዲሱን ሰወ ለብሶ አዲሱ ሰውነታችን ክርስቲያናዊ ሕይወታችን ማለት አዲሱ ሕይወታችን ከክርስቶስ ጋር ተሰውሯል የተባለው እውነት ነው ቆላ ምክንያቁም በምሥጢረ ጥምቀት በጸጋ መንፈስ ቅዱስ ከክርስቶስ ጋር አንድ ሆነናል በሕይወቱም በሞቱም በትንሣኤውም እርሱን እንመስለዋለን ሮሜ ኤፌ ሰለ ኃጢአታችን በመሰቀል ላይ በሥጋው እንደ ሞተ እኛም ለኃጢአት ሞተናል በሥጋችን መከራ በመቀበል ከኃጢአት ተለይተናል ኛጴጥ እርሱ ከሙታን እንደ ተነሣ እኛም በአዲስ ሕይወት ተወልደን በትንሣኤ ልቡና ተነሥተናል በዓለም ፍጻሜም የሙታን መነሣትን ተስፋ እናደርጋለን አሁን የምንኖረው ሕይወት የክርስቶስ ነው ኛቆሮ ፊልጵ ገላ በክርስቶስ አዲስ ፍጥረት ሆነናል ኛቆሮ ገላ እምነታችንም ሕይወታችንም ሥር ሰዶ በእግዚአ ብሔር የባሕርይ ልጅ በክርስቶስ ላይ ተመሥርቷል እንግዲህ ጌታን ክርስ ቶሰ ኢየሱስን እንደ ተቀበላችሁት በእርሱ ተመላለሱ ሥር ሰዳችሁ በእርሱ ታ እንደ ተማራችሁም በሃይማኖት ጽኑ ምስጋናም ይብዛላችሁ ቆላ እርሱ መንገድም እውነትም ሕይወትም ነውና በእርሱ እንጽና ዮሒ ከእርሱ በቀር መንገድም እውነትም ሕይወትም የለም ስለዚህ መከራውን ሁሉ በመታገሥ ከእርሱ ጋር በእውነትና በፍቅር በመንፈስ ቅዱስ እየተመራን በእርሱ ቃል እንኑር ቅዱስ ጳውሎስ እንዳስተማረን ለክርስቶስ ወንጌል እንደሟገባ ኑሩ በአንድም ነገር እንኳ በተቃ ዋሚዎች አትደንግጡ ይህም ለእነርሱ የጥፋት ለእናንተ ግን የመዳን ምልክት ነው ይህም ከእግዚአ ብሔር ነው ይህ ስለ ክርስቶስ ተሰጥቷ ችኋልና ፊልጵ ዜታ ዕው ሆዕያያ ሣ ፅኋሯ ደንጋራፖትና ምድዕና የክርስቲያን ሕይወት ጌታ ወደዚህ ዓለም በመምጣት ሰው የሆነበትን ምክንያትና ዓላማ ሁሉ የተከተለ መሆን ይኖርበታል ቃለ እግዚአብሔር ወልድ ሰው የሆነበት ምክንያት ሰዎችን ለማዳን እንደሆነ በአንቀጸ ሃይማኖት ተገልሷል ይህም ሰዎችን የማዳንና የማጽደቅ ዓላማ ግቡን የሚመታው በጌታ ትምህርት መሠረት አሱን በማመንና በስሙ በመጠመቅ ትአዛዙንም በመጠበቅ ይሆናል ስለዚህ ክርስቲያን የሆነ ሁሉ እነዚህን ሁሉ በቅድሚያ የፈጸመ ሆኖ መገኘት ይገባዋል ያለ እምነትና ምግባር ክርስቲያናዊ ሕይወት የለም ጌታ ዐደ ዓለም ሊያድነን በመምጣቱ እግዚአብሔር ለሰው ልጆች ያለውን ታላቅ ፍቅር ለማወቅና እግዚአብሔር ማለትም ፍቅር መሆኑን ከቅዱሳት መጻሕፍት ቃል ለመረዳት ችለናል ስለሆነም በእንዴት ያለ ታላቅ ፍቅር የወደደንን አም ላክ ከሁሉም በላይ በመውደድና በፍቅሩም እየኖርን ሰውንና እግዚአብሔርን በፍቅር ማገልገል ለክርስቲያናዊ ሕይወታችን አጅግ አስፈላጊና የክርስቶስም ለመሆናችን ልዩ መታወቂያችን ነው ኛዮሐ ዮሐ የጌታ መምጣት ለቅድስና ሕይወትና ለመልካም ሥራ ሁሉ አብነት ሆኖናል ጌታ ሐዋርያትን ያስተማራቸው በቃል ብቻ አይደለም በተግባርም ምን መሆንና እንዴት መኖር ምን ማድረግና እንዴት ማገልገል እን ደሚገባቸው አስረድቷቸዋል ለምሳሌ በጸሎተ ኀሙስ ማታ የደቀ መዛሙርቱን እግር በማጠብ ትኅትናን በቃል ብቻ ሳይሆን በገቢርም አስተምሯቸዋል እርሱን ም አብነት አድርገው እንዲፈጽሙት አኳቸዋል ዮሐ ጌታ ራሱን የፍቅር አብነት አድርጐ ሲናገር እኔ እንደ ወደድኋችሁ እርስ በርሳችሁ ትዋደዱ ዘንድ ትእዛዜ ይህች ናት ብሏል ዮሐ ጌታ መስቀሉን ለእኛ ብሎ እንደተሸከመ እኛም እርሱን አብነት አድርገን መስቀሉን ተሸክመን ጠመ ትምህርተ ዛክማኖትና ክርስቲያናዊ ሕይወት እንድንከተለው ኣስተምሮናል ማር እርሱን አብነት አድርገን ዕለት ዕ ለት መስቀሉን ካልተሸከምን የእርሱ ተከታዮች ልንሆን አንችልም ሉቃ ማቴ እርሱ ስለ እኛ ነፍሱን አሳልፎ እንደ ሰጠ እኛም እርሱን አ ብነት አድርገን ስለ ወንድሞቻችን ነፍሳችንን አሳልፈን እንድንሰጥ ይገባናል ዮሐ ስለዚህ እርሱ ለእኛ አብነት ሆኖ ያደረገውን ሁሉ በአግባቡ ማድረግ ለክርስቲያናዊ ሕይወታችን ወሳኝና አስፈላጊ ነው ያለበለዚያ ክርስቲያናዊ ሕይወታችን በወረቀት ላይ ተነድፎ በጽንሰ ሐሳብነቱ እንደቀረ እቅድ ይቆጠራል ጌታ አምላክ ሰው የሆነበት የመጨረሻው ምክንያትና ዓላማ የእኛን ኃጢኣት አስወግዶ ካዳነን በኋላ የእርሱን ቅዱስ ሕይወት ተካፋይ ሊያደርገን ክብሩን ሊያወርሰን የዘላለም ደሰታን ሊሰጠን መንግሥተ ሰማያትም ሊያገባን እንደሆነ እናምናለን ስለዚህም የጌታ የባሕርይ ሕይወቱ የጸጋ መንፈስ ቅድስ ተካፋይ እንደሆንን አውቀን ክርስቲያናዊ ሕይወታችንን በተስፋው ቃል ማጠናከር ይገባናል ወልድ በተለየ አካሉ ከእኛ ከሰዎች ጋር በነፍስም በሥጋም በመዛመዱ ከእርሱ ጋር የጠበቀ ግንኙነት አለን በእርሱም ያለን ኅብረት ከአብና ከመንፈስ ቅዱስም ጋር ማለት ከቅድስት ሥላሴ ጋር ኅብረት እንዲኖረን ያደርገናል በዚህም የክርሰቲያኖች ማኅበር ማለት የቤተ ክርስቲያን አንድነት ይጠናከራል ዮሐ ነብረታችንም ከአባት ጋር ከልጁም ከኢየሱስ ጋር ነው ኛዮሐ የክብሩም ወራሾች ለመሆናችን ቅዱስ ጳውሎስ አስረድቶናል ልጆች ከሆንን ወራሾች ደግሞ ነን ማለት የእግዚአብሔር ወራሾች ነን አብረንም እንድንከብር አብረን መከራ ብን ቀበል ከክርስቶስ ጋር አብረን ወራሾች ነን ሮሜዙ ሐዋርያው ቅዱስ ጴጥሮስም በዓለም ውስጥ ከሚገኘው ክፉ ምኞትና ጥፋት አምልጠን ወደ ታላቁ ክብርና ተስፋ መሸጋገራችንን ያመለክተናል ስለ ክፉ ምኞት በዓለም ካለው ጥፋት አምልጣችሁ ከመለኮት ባሕርይ ተካፋዮች በተስፋ ቃል እንድትሆኑ በእ ነዚያ ክብርና በጎነት የተከበረና እጅግ ታላቅ የሆነ ተስፋ ሰጠን ኛ ጴጥ ያያረጀታራም ጋዕሪወታ ሯጀጽዮኖ ዲድሃም ሪያፖንምፖ ደረያ እንግዲህ የክርስቲያናዊ ሕይወት መንገድና መጨረሻው ከላይ እንደ ተገለጸው ከሆነ ዛሬ የእያንዳንዳችን ክርስቲያናዊ ሕይወት ከምን ላይ እንዳለ በየጊዜው መገምገም አስፈላጊ ነው በመሠረቱ ክርስቲያናዊ ሕይወት በሂደት ላይ ያለ በመንፈሳዊ ተጋድሎ ኃይል ወደፊት የሚንቀሳቀስ ተስፋችን ወደ አለ በት ቦታ የሚገሠግሥ ሰማያዊ ጉዞ ነው እንደ ማናቸውም ተንቀሳቃሽ ነገር የጉዞው መነሻና መድረሻ አለው የአሮጌው ሰዋችን ሮሜ ሕይ ወት አክትሞ አዲሱ ሰው በጸጋ እግዚአብሔር ከተወለደበት ጊዜ ጀምሮ እን ቅስቃሴው ይቀጥሳላል ጉዞ ያልነው ከመንፈሳዊ ልደት እስከ ዘላለማዊ ሕይወት በአንድ ክርስቲያን ልቡና ውስጥ ያለውን ውጣ ውረድና መንፈሳዊ እንቅስቃሴ የሚገልጽ ነው አንዳንድ ጊዜ ወደፊት ሌላ ጊዜ ወደኋላ የሚሄድበት አንድ ጊዜ ወደ ላይ ሌላ ጊዜ ወደታች የሚወርድበትና የሚወጣበት ጊዜ አለ ምና ልባት ሁለት እርምጃ ወደፊት ሄዶ ወደ ኋላ አንድ ርምጃ የሚሄድ ወይም በተቃራኒው ሁናቴ የሚንቀላቀስ ይኖራል ይህ በክርስቲያናዊ ሕይወት ውስጥ የሚታይ እንቅስቃሴ ቢሆንም በተቻለ መጠን ተስፋ ሳይቆርጡ በእግዚአብሔር ረድኤት መንፈሳዊ ጉዚችንን መቀጠል አለብን በዚህ ዓለም ውስጥ የክርስ ቲያን ጉዞ የመናኝ ጉዞን ይመስላልና ወዶ ፈቅዶ የገባበት ስለሆነ ክርስቲያን በመንገድ ላይ በሚያጋጥመው ፈተናና ችግር መሰቀቅ አይገባውም ምናልባት ወዶ ፈቅዶ መንፈሳዊ ጉዞውን ያልጀመረ ክርስቲያን ካለ በዘፈቀደ በልማድ የሚኖር ስመ ክርስቲያን ስለሆነ እውነተኛው ክርስቲያናዊ ሕይወት በእርሱ ውስጥ የለም ትምህርተ ዛደማናትና ክርስቲዖናዊ ሕይወት ከላይ እንደ ጠቀስነው ክርስቲያናዊ ሕይወት በሂደት እያደገ ሊሄድ የሚችል ቢሆንም አንዳንዴ ወደ ኋላ የሚሄድበትን ሳንቆጥር በአጠቃላይ የክርስቲያን መንፈሳዊ ሕይወት በሦስት ዋና ዋና ደረጃዎች ይከፈላል እነር ሱም የወጣንያን የማዕከላውያንና የፍጹማን ክርስቲያናዊ ሕይወት ናቸው ወጣንያን ማለት ከታችኛው ደረጃ የሚገኙ አማኞችን ገና ክርስቲያናዊ ሕይወታቸውን የጀመሩትን ያመለክታል በክርስትና መሠረተ ትምህርት ላይ የሚገኙትን ከንዑሰ ክርስቲያንነት ደረጃ ጀምሮ ያሉትንና አዲስ የተጠመቁትንም እንደዚሁም ገና በትምህርተ ክርስትና እውቀት ያላደጉትን በእምነትና በምግባር ያልጸኑትን ሁሉ ያካትታል በክርሰትና እውቀታቸው ይልቁንም በሃይማኖ ታቸው የበቁ ምግባርና ትሩፋት የሚሠሩት በመንፈሳዊ ገድላቸው ከራሳ ቸው አልፈው ለሌላ የሚተርፉት ክርስቲያኖች ደግሞ በከፍተኛው የዕድገት ደረ ጃ የደረሱ ናቸው ይህ የፍጹምነት ደረጃ ስለሆነ ቅዱሳንን ሁሉ የሚያጠቃልል ነው በሁለቱ ደረጃዎች መካከል የሚገኙት ማዕከላውያን ይባላሉ እንግዲህ በወጣኒ ደረጃ ያለው ወደ ማዕከላዊ ደረጃ ማዕከላዊ የደረሰው ወደ ፍጹማን ደረጃ ለመድረስ በጸጋ እግዚአብሔር አጋዢነት ሁሉም በበኩሉ መንፈሳዊ እን ቅስቃሴውን ከመቀጠልና መንፈሳዊ ተጋድሉውን ከመፈጸም መቆጠብ የለበትም ለእያንዳንዳችን ጸጋውን የሰጠን እግዚአብሔር ሁላችን በአንድነት ሆነን ወደ ሙሉና ፍጹም ወደ ሆነው ክርስቲያናዊ ሕይወት በልጁ በክርስቶስ እንድንደርስ ፈቃዱ ነው የክርስቲያን መንፈሳዊ እድገቱ ራስ ወደ ሆነው ወደ ክርስቶስ በማደጉ እንጂ አቅጣጫውን ስቶ በሌሎች አስመሳይ የትምህርት ዓይ ነቶች እየተመሩ የሚይዙትንና የሚጨብጡትን በማጣት ወዲያና ወዲህም እየተንሳፈፉ እንደ ሕፃናት መሆን አይገባም ስለዚህ ጉዳይ ሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስ እንደሚከተለው ያስተምረናል ሁላችን የእግዚአብሔርን ልጅ በማመንና በማወቅ ወደሚገኝ አንድነት ሙሉ ሰውም ወደ መሆን የክርስቶስን መሙላቱ ወደሚሆን ወደ ሙላቱ ልክ እስክንደርስ ድረስ ቅዱሳን አገልግሎትን ለመሥራትና ለክርስቶስ አካል ሕንፃ ፍጹማን ይሆኑ ዘንድ እንደ ስሕተት ሽንገላ ባለ ተንኩል በሰዎችም ማታለል ምክንያት በትምህርት ነፋስ ሁሉ እየተፍገመገምን ወዲያና ወዲህም እየተንሳፈፍን ሕፃናት መሆን ወደፊት አይገባንም ነገር ግን እውነትን በፍቅር እየያዝን በነገር ሁሉ ወደ እርሱ ራስ ወደሚሆን ወደ ክርስቶስ እንደግ ኤፌ እንግዲህ የክርስቲያን ሕይወት እድገት በክርስቶስ እንደሆነ ተረዳን በክርስቶስ ለማደግ ደግሞ በክርስቶስ መኖር ያስፈልጋል በክርስቶስ መኖር ማለት ደግሞ ምን ማለት እንደሆነ ምሥጢሩን አውቀን ከእግዚአብሔር ቃል ተምረን በሥራ መተርጉም ይገባናል ያረዕዶይዕ መኖ ወኔልጂ ያፉፉቀሮ መኖረ ው ክርስቶስ የወይን ግንድ ነው ክርስቲያኖች በግንዱ ላይ አብቅለውና አብ በው የሚያፈሩ ቅርንጫፎች ናቸው ዮሒሐ ቅርንጫፎቹ ከግንዱ ተለይተው መኖር አይቻላቸውም ክርስቲያኖችም በኑሯቸው ከክርስቶስ ጋር ሁልጊዜ በአንድነት ካልኖሩ ሕይወትም አይኖራቸውም ከግንዱ እንደ ተለዩ ቅርንጫፎች ደርቀው ይወድቃሉ ለማገዶም ወደ እሳት ይጣላሉ ከእርሱ ጋር አንድ በመሆን እስከ መጨረሻው ከጸናን መልካም ፍሬን በማፍራት ለራሳ ችንም ለሌላውም እንሆናለን እንግዲህ እግዚአብሔር አብን በእርሱ እያመ ሰገናችሁ በቃል ቢሆን ወይም በሥራ የምታደርጉትን ሁሉ በጌታ ኢየሱሰ ስም አድርጉት በማለት ሐዋርያው ጳውሉስ የተግባር መመሪያውን ሰጥቶናል ቆላሖ ጌታም ያለ እኔ ምንም ልታደርጉ አትችሉም በእኔ የሚኖር ትምህርተ ዛይማናትቫ ክርስቲያናዊ ሕይወት ። ብለው ሐዋርያትን በጠየቋቸው ጊዜ በክርስቶስ አምነው እንዲጠመቁና መን ፈስ ቅዱስንም እንደሚቀበሉ ነገሯቸው በዚያን ቀን ብቻ ሦስት ሺህ አማ ኞች ከጉባኤ ሐዋርያት እንደገቡ ተጽፏል የሐዋሥራ እንግዲህ እናስተውል በዚያን ቀን የተደረገውን ብንመረምር ከሌሎች ሃይማኖቶች በተለየ አኳኋን የክርስትና ሃይማኖት አጀማመር ታሪክ በእግዚአብሔር ጸጋ አጋዥነት እንደሆነ ከማንም አይሰወርም ከሐዋርያት ቋንቋ መገለጥ ጀምሮ የሕዝቡ ልብ ወደ እግዚአብሔር መመለስና ማመን በጸጋ መንፈስ ቅዱስ ኃይልና አጋዢነት የተፈጸመ ታላቅ ተአምራዊ ድርጊት ነበር ከዚያን ጊዜ ጀምሮ እስከ ዓለም ፍጻሜ ድረስ ለሚነሙት አማኞች ጸጋ መን ፈስ ቅዱስ ይሰጣል ይህም ጸጋ በክርሰቶስ ሕማምና ሞት የተገኘው የመዳን ተስፋ በምእመናን ልቡና ሠርዖ እንዲኖር ያደርጋል ደኅንነትና የዘላለም ሕይወት በሚገኝበት እምነት ጸንተው የበጎ ሥራ ፍሬ እንዲያሳዩ የሚረዳቸው ጸጋ ነው ስለሆነም ስለ ጸጋ ምንነትና ሥራ በመጠኑም ቢሆን እንደገና ማስታወስ ያስፈልጋል ያጁዱ ምራታዎዎቀሙኛ ጳኋሃታቋ እንግዲህ ጸጋ ማለት ሰውን ከወደቀበት ጥፋትና ከደረሰበት ጉዳት ለማዳን ታስቦ ከእግዚአብሔር ለሰው ልጆች እንዲሁ ያለ ዋጋ የሚሰጡትንና የሚደረጉትን ልዩ ልዩ ስጦታዎችና ድርጊቶችን ሁሉ በማጠቃለል የሚያመ ለክት ቃል ነው የቃሉም ትርጉም መልካም ስጦታ ሀብት ይቅርታ ሥርየት ያለ ዋጋ የሚሰጥና የሚደረግ የቸርነት ሥራ ሁሉ ነው ጸጋ ልቡናችንን በማነቃቃት መልካሙን እንድንመኝና እንድናስብ እንዲሁም መልካሙን እንድናደርግ ብርታትንና ችሎታን ይሰጠናል ጸጋ የተባለውም መንፈስ ቅዱሰና ልዩ ልዩ ስጦታዎቹ ናቸው መንፈስ ቅዱስ አካሉ አንድ ሲሆን ስጦታው ብዙ ነው ኛቆሮ የጸጋ መንፈስ ቅዱስ የመጀ መሪያ ሥራ የሰውን ልቡና ወደ ፈጣሪው መመለሰና በእርሱም እንዲያምን ማድረግ ነው ስለሆነም ከማናቸውም መንፈሳዊ ሥራ ሁሉ ከልብ መመ ለስና ማመን ይቀድማል ትክክለኛውን ሃይማኖት እንድንይዝ የሚያደርገንና የሚያጸናን ጸጋ መንፈስ ቅዱስ ነው ስለ ኢየሱስ ማንነት ስለ ጌትነቱና መሲሕነቱ ስለ አዳኝነቱና አምላክነቱማንም ሰው በገዛ ራሱ ተነሣሥቶ የሚመሰክር የለም ጌታ ሐዋርያትን ስለ ራሱ ማንነት በጠየቃቸው ጊዜ ቅዱስ ጴጥሮስ አንተ የሕያው እግዚአብሔር ልጅ ክርስቶስ ነህ ብሎ የመለ ሰው ከራሱ ልቡና አንቅቶ የተናገረው አልነበረም በሰማያት ያለው አባቴ እንጂ ሥጋና ደም ይህን አልገለጠልህም በማለት ጌታችን የተናገረው የዚህ ሐዋርያ እምነት የእግዚአብሔር ስጦታ እንደሆነ ያመለክታል ማቴ የአይሁድ እምነት አራማጅ የነበረው ሳውል ጳውሎስ በእግዚአ ብሔር ጸጋ የእውነተኛው የክርስትና እምነት መሪ ሐዋርያ ሆኗል የሐዋ ሥራ ትምህርተ ዛይማኖትና ክርስቲያናዊ ሕይዉት የመጀመሪያው የጸጋ ስጦታ እምነት ነው እምነትም ጸጋ ነው በጸጋ ያልተገኘ እምነት ለጽድቅ አያበቃም በጸጋ መንፈስ ቅዱስ የተገኘ እምነት ግን የመዳን ተስፋ አለው አማኞችንም በሕይወት መንገድ ይመራል እን ግዲህ የክርስቲያናዊ ሕይወታችን መሠረት የሆነው ትክክለኛው እምነት ማለት ርትዕት ሃይማኖት በጸጋ መንፈስ ቅድስ የተሰጠ መሆኑን እናምናለን የመን ፈስ ቅዱስ ረቂቅ ሥራ ከዕለት በዕለት ኑሯችን ክብደት ተጽእኖ የተነሣ ባናስተ ውለውም እርሱን እስካልካድነው ድረስ እርሱ ለእኞ የሚጠቅመውን ከመሥ ራት አያቋርጥም እግዚአብሔር በፈቀደ ጊዜ ደግሞ በልዩ ልዩ ሁኔታ በሕ ልምም በራእይም ወይም በገሃድ በሚታይ ሰማያዊ ብርሃንም ወይም በሌላ ተአ ምራዊ ኃይል በመገለጥ እምነታችንን ከመቼውም የበለጠ እንዲጸና ያደርግል ናል ይልቁንም በጸሎት የጸጋ መንፈስ ቅዱስ አጋዢነት የበለጠ ይታወቃል በርትዕት ሃይማኖትና በእውነተኛ አምልኮት እንድንጸና ያደረገን መንፈስ ቅዱስ ለማን እንደምንጸልይና እንዴት መጸለይ እንደሚገባን ለማናውቀው ለእኛ ያስተምረናል እንዲሁም ደግሞ ድካማችንን ያግዛል ሮሜ በዚህ ዓለም ውስጥ ስንኖር ክርስቲያናዊ ሕይወታችንን የሚፈታተኑ ብዙ ነገሮች ያጋጥሙናል ስለዚህ ለክርስቲያናዊ ሕይወታችን የሚረዳን አስ ተማሪና መካሪ አጽናኝና አጋዢ እንዲሆን ጌታችን መንፈስ ቅዱስን ለሐዋር ያትና ለቤተ ክርስቲያኑ ሰጥቷል እርሱ የጌታን ቃል እንድናስታውስ እየረዳን ይመክረናል በችግራችንም ያዝንልናል በፈተናችንም ጊዜ ያጽናናናል በሐ ሰትም ነገር እንዳንሳሳት ወደ እውነት ሁሱ ይመራናል ምክንያቱም እርሱ የአውነት መንፈስ ነውና ስሙም እንደ ግብሩ አጽናኝ ወይም በግሪኩ ለራ ቅሊጦስ ይባላል መጽንጊ መንጽሒ ናዛዚ ከሣቲ መሥተፍሥሒ መስተሥር ዬ ማለት ነው ዮሒ በክርስቶስ አምነው የሚጠመቁትን ሁሉ መንፈስ ቅዱስ የኃጢአት ሥርየትንና የጸጋ ልጅነትን በመስጠት የእግዚአብሔርን ጽድቅና ቅድስና ተካ ፋዮች እንዲሆኑ ያበቃቸዋል በጥምቀትም ከክርስቶስ ጋር አንድ እንዲሆኑ ያደርጋቸዋል የክርሰቶስን ሕማማት በመካፈል ለኃጢአት የሞትን የተለየን እንድንሆን የሚያስችለንና በትንሣኤውም ተባባሪ ለመሆን ትንሣኤ ልቡናን ሰጥቶ በአዲስ ሕይወት ለእግዚአብሔር እንድንኖር ኃይልን ለእኛ ለክርስቲያኖች የሰጠና የሚሰጥመንፈስ ቅዱስ ነው እንግዲህ በጸጋው አጋዢነት የምትኖሩ ምእመናን ሁሉ ለኃጢአት እንደ ሞታችሁ ግን በክርስቶስ ኢየሱስ በጌታችን ሆናችሁ ለእግዚአብሔር ሕያዋን እንደ ሆናችሁ ራሳችሁን ቁጠሩ ሮሜ ያለፈው የድንቁርናና የኃጢአት ኑሯችን ይበቃናል አሁን በጸጋ መንፈስ ቅዱስ ከኃጢአት ነጽተናል ይቅርታም አግኝተናል ሐዋርያው ጳውሎስ እንዳለው ከእንግዲህስ ወዲያ ለኃጢአት እንዳንገዛ የኃጢአት ሥጋ ይሻር ዘንድ አሮጌው ሰዋችን ከእርሱ ከክርስቶስ ጋር እንደ ተሰቀለ እናውቃለን የሞተስ ከኃ ጢአቱ ጸድቋልና ነገር ግን ከክርስቶሰ ጋር ከሞትን ከእርሱ ጋር ደግሞ በሕይወት እንድንኖር እናምናለን ሮሜ ጸሮጌውኖ ኃሰ ሐዳታ ዕው ከላይ አሮጌው ሰዋችን የተባለው እንደ ሥጋ እንጂ እንደ መንፈስ ፈቃድ የማይኖሩትን በቀድሞው ዓለማዊ አሰተሳሰባቸው ሳይለወጡ የሚገኙትን ስመ ክርስቲያኖች ሁሉ የሚያጠቃልል ነው እንደ እነዚሀ የመሳሰሉትንም ሐዋርያው ጳውሎስ ሲመክር ፊተኛ ኑሯችሁን እያሰባችሁ እንደሚያታልል ምኞት የሚጠፋውን አሮጌውን ሰው አስወግዱ ካለ በኋላ በምትኩ አ እምሯችሁም መንፈስ ታደሱ ለእውነትም በሚሆኑ ጽድቅና ቅድስና እንደ ትምህርተ ዛፀይማናትና ክርስቲፀናዊ ሕይወት እግዚአብሔር ምሳሌ የተፈጠረውን አዲሱን ሰው ልበሱ ብሏል ኤፌ ከውኃና ከመንፈስ የተወለደ ሁሉ አዲስ ልደት አለው ዮሐ አዲስ ልደትም ያለው አሮጌውን አስወግዶ አዲሱን ሰው ለብሷል በክርስቶስም አዲስ ፍጥረት ሆኗል ገላ ኛቆሮ። ምክንያቁም አዋቂዎችም ለወላጆቻቸው ልጆች ናቸውና ወጣቶች ለወላጆቻቸው እየታዘዙ ሰውንም ሁሉ እያከበሩ መኖር የመጀመሪያ ግዴታቸው ይሆናል የጭንቀት ቀን ሳይመጣ በጉብዝናህ ወራት ፈጣሪህን አስብ የተባለውን መመሪያ በመከተል ወጣት ምእመናንም የወጣትነት እድሜ ከሚያጋጥመው ፈተና ሁሉ ራስን ጠብቆ ከቁም ነገር መድረስ ታላቅ መንፈሳዊ ተጋድሎን ይጠይቃል መክ አንድ በአን ድ ጸንቶ ሥርዓተ ጋብቻን በተክሊል መፈጸም ከሁሉም ምእመናን የሚጠበቅ ታላቅ ቁም ነገር ነው ለጋብቻም ሆነ ለሌላም ጉዳይ የትምህርትና የምክር አ ገልግሉት ከቤተ ክርስቲያን ሊቃውንት አባቶች ጠይቀው በመረዳት ክርስቲያኖች ሁሉ በምክረ ካህን በፈቃደ ካህን መኖር ይገባቸዋል ድንቁርናና ክፋት በበዛበት ዓለም የሚኖሩ ምእመናን በቀላልም ሆነ በከባድ ኃጢአት ሲወድቁ ሳይውሉ ሳያድሩ ንስሐ መግባት ነው እንጂ ወደፊት አደርገዋለሁ በማለት ላልተወሰነ ጊዜ መቅጠር ጉዳት እንጂ ጥቅም የለውም ንስሐ ገብቶ በየጊዜው ሥጋ ወደሙን መቀበል ጸጋ መንፈስ ቅዱስን ያሰጣል ለልቡናችን ም ከፍተኛ መንፈሳዊ ደስታንና እርካታን ያስገኝልናል በኅሊናችንም ሰላምና መረጋጋት ይሰፍናል ምእመናን ሁላችን በመከራና በደስታም ጊዜ ቢሆን ወይም በአልጋ ቁራኛ በደዌ ዳኛ በተያዝንም ጊዜ ቢሆን ሁሉንም ለቤተ ክርስቲያን አገልጋይ ካህናት እናስታውቅ በተለይም ጸሎት እንዲያደርጉልን ቀሳውስትን እንጠይቅ ስለዚህ ጉዳይ የጌታ ወንድም ሐዋርያው ያዕቆብ የሰጠውን መመሪያ አውቀን እንድንፈጽመው ከዚህ በታች ጽፈነዋል ትምህርተ ዛደማኖትና ክርስቲፀናዊ ሕፀጠት ዴ ዴዴ ሙቁ ከእናንተ መከራን የሚቀበል ማንም ቢኖር እርሱ ይጸልይ ደስ የሚለውም ማን ም ቢኖር እርሱ ይዘምር ከእናንተ የታመመ ማንም ቢኖር የቤተ ክርስቲያንን ቀሳውስት ወደ እርሱ ይጥራ በጌታም ስም እርሱን ዘይት ቀብተው ይጸልዩ ለት የእምነትም ጸሎት ድውዩን ያድናል ጌታም ያሰነሣዋል ኃጢአትም ሠርቶ እንደሆነ ይሠረይለታል እርስ በርሳችሁ በኃጢአታችሁ ተናዘዙ ትፈወ ሱም ዘንድ እያንዳንዱ ስለ ሌሳው ይጸልይ የጻድቅ ሰው ጸሎት በሥራዋ እጅግ ኃይል ታደርጋለች ያፅ በዘመነ ሐዋርያት ይፈጸም የነበረው ይህ ዓይነቱ ሥርዓተ ጸሎት ዛሬም በቤተ ክርስቲያናችን ምሥጢረ ንስሐና ምሥጢረ ቀንዲል ተብሎ እየተሠራበት ይገኛል ምእመናን መንፈሳዊ ልደታቸውን ካገኙበት ከጥምቀት ጀምሮ በሞተ ሥጋ ከዚህ ዓለም እስከሚለዩበት ጊዜ ድረስ ቤተ ክርስቲያን ልዩ ልዩ ምሥጢራትን በመፈጸም ለሥጋና ለነፍስ የሚያስፈልገውን ጸጋ እግዚአ ብሔር ምእመናን እንዲያገኙ ታደርጋለች በዕለተ ሞታቸውና ከዚያም በኋላ ጸሎተ ፍትሐት በማድረስ ስለ ነፍሳቸው ደኅንነት ትጸልያለች ስለዚህ ከእናታችን ከቅድስት ቤተ ክርስቲያን መለየት ማለት የነፍሳችንን ደኅንነት ማጣት ማለት ነው ከቤተ ክርስቲያን ውጭ የመዳን ጸጋ የለምና እንግዲህ ለነፍሳችን ደኅንነት ለኃጢአታችን ስርየት ለተስፋችን ጽንዓት ለክርስቲያ ናዊ ሕይወታችን እድገት ለመንፈሳዊና ለማኅበራዊ ሥራችን ሥምረት እን ድናገኝ እያንዳንዱ ምእመን ቢያንስ ቢያንስ የሚከተሉትን ሰባት መመሪያዎች መፈጸም ይኖርበታል ያያ መመሬመምፖ ያመያታጳ ጸቋኋሃሥራታፖዎም ዳ«ፈጽም እያንዳንዱ ምእመን እሑድ እሑድ ከቤተ ክርስቲያን በሰዓቱ ሄዶ ጸሎተ ቅዳሴውን ይካፈል ተሰጥዎውን በመቀበል ያስቀድስቃለ ጸሎቱንና ትምህ ርተ ወንጌሉን በማስተዋልና በትጋት ተከታትሎ ይሰማ በደዌ ወይም ከአ ቅም በላይ በሆነ ችግር ካልሆነ በቀር በዚች ዕለት ማንም ሰው ከቤተ ክርስቲያን አይቅር ይህች ዕለት ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ክሙታን የተ ነሣባት የተቀደሰች የክርስቲያኖች ሰንበት ናትና እያንዳንዱ ምእመን በዓመት ውስጥ በተወሰኑ ጊዜያት ንስሐ ገብቶ ሥጋ ወደሙን ይቀበል ዓመቱን ሙሉ አንድ ጊዜ እንኳ ሳይቆርብ ጊዜውን ማሳ ለፍ አይገባውም ለሞት ቀጠሮ የለውምና ለንስሐ ቀጠሮ አንስጠው እያንዳንዱ ምእመን ሁልጊዜ ራሱን ይመርምር በማወቅም ባለማወቅም የሠራው ኃጢአት ቢኖር ንስሐ ይግባ ክርስቲያናዊ ሕይወትን በየቀኑ ከሚያጠናክሩት መንፈሳዊ ነገሮች አንዱና ታላቁ ጸሎት ሰለሆነ እያንዳንዱ ክርስቲያን በየቀኑ ሳያቋርጥ አዘውት ሮ ይጸልይ ነቢዩ ዳዊት ስለ ጽድቅህ ፍርድ ሰባት ጊዜ በቀን አመሰግን ሃለሁ እንዳለ እንደዚሁ በየጊዜያቱ ለእግዚአብሔር ምስጋና ያቅርብ ሐዋርያ ጳውሎስም ሁልጊዜ ስለ ሁሉ በጌታችን በኢየሱስ ክርስቶስ ስም አምላካችንና አባታችንን ስለ ሁሉ አመሰግኑ እንዳለ እንደዚሁ ክርስ ቲያን ሁሉ እግዚአብሔርን ሁልጊዜ ያመሰግን ይጸልይ በማያመች ጊዜና ቦታ እንኳ ቢሆን በልቡ ያመስግን የኅሊና ጸሎት ያድርስ ጸምም እንደ ጸሎት ለመንፈሳዊ ሕይወት አስፈላጊ መሆኑ ከላይ ተገልዷል ስለዚህ እያንዳንዱ ምእመን በቀኖና ቤተ ክርስቲያን በተደነገገው መሠረት ይጽጹም ሰንበት እንዲከበር የታዘዘው በዚያች ዕለት እግዚአብሔርን እያሰብን ስሙን ለመቀደስና መልካም ሥራ ለመሥራት ነው እንደዚሁም በዓላትን የምንአ ከብረው ጌታችን ለእኛ ሲል የፈጸመልንን ቸርነትና በጐ ሥራ እያስታወስን እርሱን የምናመሰግንበትና በእርሱ ያለንን እምነት ተስፋና ፍቅር ጮ ትምህርተ ዛይማናትና ክርስቲዖናዊ ሕይዉት የምናጠናክርበት ዕለት ነው ስለዚህ ማናቸውም ክርሰቲያን በፍትሕ መን ፈሳዊ የተደነገጉትን በዓላት ያክብር በአንቀጸ ምጽዋት በተገለጸው መሠረት እያንዳንዱ ምእመን ይመጽውት ስዕለቱንና መባውን ሁሉ ለቤተ እግዚአብሔር ያግባ የቤተ ክርስቲያንም መንፈሳዊና ማኅበራዊ አገልግሎት የተሟላ እንዲሆን በቅዱሳት መጻ ሕፍትና በሕገ ቤተ ክርስቲያን በተደነገገው መሠረት በየጊዜው አስተዋጽኦ ማድረግን አያስታጉል ማናቸውም አማኝ ክርስቲያናዊ ሕይወቱ መሟላቱንና መንፈሳዊ ጥሪው መፈጸሙን የሚያውቀው ከቤተ ክርስቲያን ውጭ ዳርዳሩን ወይም ማዶ ማዶ ውን ወይም አግድም አግድሙን በመሄድ ሳይሆን በውስጥዋ በመኖሩ ነው በውስጥዋ መኖሩን ደግሞ የሚያረጋግጠው ከዚህ በላይ የተዘረዘሩትን በተግባር በመፈጸም ይሆናል በመመሪያው የታዘዙት መንፈሳዊ ሥራዎች ሁሉ ጊዜንና ዘመንን እየጠበቁ በየቀኑ በየሳምንቱ በየወሩና በየዓመቱ የሚመላለሱ ስለሆነ የቤተ ክርስቲያንን የጊዜ መቁጠሪያ በቅድሚያ አውቆና ጠብቆ እያን ዳንዱ አማኝ መንፈሳዊ መርሐ ግብር አዘጋጅቶ ክርስቲያናዊ ሕይወቱን በሥነ ሥርዓት መምራት ይጠበቅበታል ከዚህም ሌላ በቤተ ክርስቲያን የሚዘጋጀውን የመንፈሳዊና የማኅበ ራዊ አገልግሎት በይበልጥ እንዲስፋፋ ለማድረግ ምእመናን በሙሉ ልባቸው የአገልግሎቱ ተሳታፊ መሆን ይገባቸዋል ለሃይማኖታችንና ለቤተ ክርስቲያ ናችን ስንል ራሳችንን ሳንቆጥብ በሙሉ ኃይላችን ከሠራን ጥቅሙና ውጤቱ ለቤተ ክርስቲያናችን እድገት ብቻ ሳይሆን ለሀገርና ለወገንም ይተርፋል ስለዚህ በሕገ ቤተ ክርስቲያንና በቃለ ዓዋዲው መሠረት በሰበካ ጉባኤ አስ ተዳዳርና በልዩ ልዩ የሥራ ዘርፎች ገብተው የሚያገለግሉትን አባላት መምረጥ ወይም በአባልነት መመረጥ የካህናትና የምእመናን ሁሉ መብትና ግዴታ መሆኑን አውቀን በይበልጥ በትጋት መሥራት የሁላችንም ኃላፊነት ነው ይልቁንም በአሁኑ ጊዜ የስብከተ ወንጌሉ ሥራ እንዲስፋፋ የሰንበት ትቤቱ እንዲጠናከር የትምህርት ክፍሉ በሥርዓተ ትምህርት እንዲዘጋጅ ለማድረግ የካህናትንና የምእመናንን ያልተቆጠበ የጋራ ጥረት ይጠይቃል ትምህርተ ዛደዩማናትና ክርስቲያናዊ ሕደጠት ዴዴ ምዕራፍ ሁለት ክርስቲያናዊ ሕይወትና ሥነ ምግባር በሁለቱ የፍቅር ትእዛዛት በአሥሩ ቃላት መግ ያ በምዕራፍ አንድ የተራራውን ሰብከት መሠረትና መነሻ በማድረግ ክርስቲያናዊ ሕይወታችንና ምግባራችን በሃይማኖተ ወንጌል በሕገ ወንጌልና በምግባረ ወንጌል ሳይ መገንባት እንዳለበት አመልክተናል ሕገ ኦሪት በሕገ ወንጌል እንዴት ተተርጉሞ ለክርስቲያኖች መመሪያ ሆኖ እንደተሰጠ በቱ ቃላተ ወንጌል ተምረናል በምዕራፍ ሁለት የአሥሩ ቃላት ትምህርታችንም በዚሁ መንገድ ይቀጥላል በተለይም በሕገ ተፋቅ ሮ መሠረትነት በዝርዝር ይቀርባል አሥሩ ቃላት ለዕለት በዕለት ሥራችንና ለማኅበራዊ ኑሮ ግንኙነታ ችን የሚረዳ የሥነ ምግባር መመሪያ ብቻ አይደለም ለመዳናችንና ለመጽደቃችን ወደ ዘላለም ሕይወትም ለመግባታችን ከእምነትና ከምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን ጋር ትእዛዛትን መፈጸም አስፈላጊ እንደሆነ ከላይ በክፍል ሦስት በምዕራፍ አንድ ሠ ተመልክተናል ለዚህ መረጃ የሰጠነው ወደ ሕይወት መግባት ብትወድ ትእዛዛትን ጠብቅ የሚለውን የጌታን ቃል ነው ጌታም ትእዛዛቱን እንደሚከተሉት ዘርዝሯቸዋል አትግደል አታመንዝር አትስረቅ በሐሰት አትመሰክር አባትህንና እናትህን አክብር ባልንጀራህንም እንደራስህ ውደድ የሚሉ ናቸው ማቴ እነዚህ ከሕገ ኦሪት ከአሥሩ ቃላት የተውጣጡት ትእዛዛት ከላይ እንደ ጠቀስነው ወደ ሕይወት ለመግባት የሚያስፈልጉን ስለሆኑ ጌታ እንዳዘዘን በትጋትና በጥንቃቄ ልንጠብቃቸው ይገባናል እንጂ ሕግን መፈጸም እንደ ማይቻልና እንደማያስፈልግ አድርጐ መናገር የጌታን ቃል ማስተሐቀር ይሆ ናል ሕግን ፈጽሞ እንድንፈጽም ያዘዘን ጌታ አምላክ ሕጉን እንድንጠብቅ የሚረዳንን ጸጋ መንፈስ ቅዱስ እንደሰጠን ከላይ በምዕራፍ አንድ ረ ገልጸናል በጸጋው ሥር ነንና እምነት እንጂ ሕግ አያስፈልገንም ማለት ኣይ ገባንም ምክንያቁም ሐዋርያው ጳውሎስ እንዳስተማረን እንግዲህ ሕግን በእምነት እንሽራለን። ከዚህ ቀጥሎ አሥሩ ቃላትን በሁለቱ የፍቅር ትእዛዛት ከፍለን እንመለከታለን የመጀመሪያውና ታላቁ ትእዛዝ ማለት ፍቅረ እግዚአብሔር ከአ ሥሩ ቃላት በመጀመሪያዎቹ በአራቱ ሲገለጽ ሰድስቱ ደግሞ ሁለተኛውን ትእዛዝ ማለት ፍቅረ ቢጽን ይመለከታሉ አራቱ ለእግዚአብሔር ልናደርግ የሚገባንና የማይገባንን ይደነግጋሉ የትእዛዛቱም አፈጻጸም በፍቅረ እግዚአ ብሔር መሠረትነት ይወሰናሉ የተቀሩት ስድስቱ ትእዛዛት ለሰዎች ልናደርግ የሚገባንና የማይገባንን ስለሚደነግጉ ትእዛዛቱ በፍቅረ ቢጽ መሠረትነት ይፈጸማሉ እንግዲህ ክርስቲያናዊ ሥነ ምግባር በእነዚህ በሁለቱ የፍቅር ትእዛዛት ላይ የተመሠረተ መሆኑን እንገነዘባለን በአጠቃላይ ክርስቲያናዊ ሥነ ምግባር በእምነትበተስፋና በፍቅር ላይ የተመሠረተ ነው እግዚአብሔርን መፍራት የጥበብ መጀመሪያ ነው ከክፉ መራቅም ማስተዋል ነው እንደተባለው እምነትና ፈሪሃ አግዚአብሔር ያለው ሰው ትእዛዙን ለመጠበቅ ይተጋል ስለዚህ ነው እምነት የክርስቲያናዊ ሥነ ምግባር ምንጭ ነው የሚባለው ስለእግዚአብሔር የማያውቁና እርሱንም የማይፈሩ ለክፉ ምኞትና ለኃጢአት ሥራ ፈጽሞ የተጋለጡ ናቸው እግዚአ ትምህርተ ዛይማናትና ክርስቲያናዊ ሕፎወዉት ብሔርን ማመንና ማፍቀር ግን ለክርስቲያናዊ ሕይወታችን ለሥነ ምግባራችን ሥምረት ይሰጠዋል የጽድቅን ሥራ ያጠናክረዋል ከሁሉ አስቀድሞ እም ነትና አምልኮት ስለሚያስፈልግ የአሥሩ ቃላት የመጀመሪያው ትእዛዝ ኢታ ምልክ ነው ኢታምልክ ለዘጠኙ ሁሉ መነሻና መሠረት ነው ስለዚህ አሥሩ ቃላት እንደሌሎቹ የሥነ ምግባር መመሪያዎች ሰዎች ለሰዎች ለሚያደርጉት ማኅበራዊ ግንኙነት ብቻ ተወስኖ የሚቀር አይ ደለም የአሥሩ ቃላት ትእዛዛት በእግዚአብሔር አምልኮት ላይ የተመሠረተ ነው ከማኅበራዊ ግንኙነቱም በፊት አምላካዊ ዓንኙነት ይቀድማል ሁለቱም እንደ አንድ አካል አንድ ስለሆኑ አይለያዩም ስለዚህ በአሥሩ ቃላት የእም ነትና የምግባር ትእዛዛትን በአንድነት እናነባለን እነርሱ የምግባርና የሃይ ማኖት ሕግ ሆነው ተሰጥተውናልና እንግዲህ እነዚህን በእግዚአብሔር ጣት የተጻፉትን የቃል ኪዳኑ ምስክር የሆኑትን የአሥሩ ቃላትን ትእዛዛት መጠበቅና ማስጠበቅ የሁላችንም ግዴታ ነው ቃሉን ሰሚዎች ብቻ ሳንሆን ፈጻሚዎችም መሆን ይኖርብናል ከትእዛዛቱ ሁሉ አንዱን ብንሽር ሁሉንም እንደሻርን ይቆጠራልና ከእያንዳንዱ የሕግ ቃል ጋር የራሳችንን እምነትና ምግባር እየመረመርንና እየለካን ደካማ ጐናችንን እየመዘንና እየገመገምን በዚያ ላይ ትኩረት ሰጥተን የእርምት እርምጃ መውሰድ ይገባናል ያዕ አሥሩ ቃላት የእግዚአብሔር የማዳኑ ሥራ በታሪክና በምሳሌ ከተፈጸመ በኋላ ማለት ከግብፅ የባርነት ቤት በነፃነት ለወጡት ወገኖች የተሰጡ ትእዛዛትና የቃል ኪዳኑ መግለጫዎች ናቸው ዘጸ ዘዳ ለእኛም ለክርስቲያኖች እንደዚሁ ከኃጢአትና ከሞት ለዳነው ከዲያብሎስ ባርነት ነፃ ለወጣነው ወገኖች በአዳኛችን በክርስቶስ በሕገ ወንጌል ፍጹም ሆነውና ተጠናክረው ተሰጥተውናል ማቴ ስለዚህ የአሥሩ ቃላትን ትእዛዛት ደስ እያለን ምሕረት ያደረገልንንና ተሰፋ የሰጠንን እግዚአ ብሔርን እያመሰገንን የቸርነቱን ሥራ እያሰብንና ውለታውን ሁሉ እያስታ ወስን በመንፈሳዊ ቅንዓት ተነሣሥተን በትጋት ለመፈጸም ያልተቆጠበ ጥረትና ትግል እናድርግ በሕጉ እየተመራን እንዳንወድቅ በጸጋው እየተደገፍን በእርሱ እንኑር በፍቅሩ እንኑር ቃሉም በእኛ ይኑር እኛም በቃሉ እንኑር ያለእርሱ በሕይወት ለመኖር አንችልምና ያለእርሱ ምንም ምን ለማድ ረግ አንችልምና ዮሐ በእርሱ መኖር በመንፈስ ቅዱስ መኖር ነው ከመንፈሱ ስለሰጠን በእርሱ እንድንኖር እርሱም በእኛ እንዲኖር በዚህ እናውቃለን ኛ ዮሐ ሽ እንግዲህ ራሳችንን ለሁለቱ የፍቅር ትእዛዛት አስገዝተን ክርስቲያናዊ ሕይወታችንን ለመምራት እንድንችል የአሥሩ ቃላትን ትእዛዛት አጥንተንና አው ቀን ለመተግበር እንዲመቸን በሕገ ተፋቅሮ መሠረትነት በሁለት ከፍለን በሚከተለው አኳኋን አስቀምጠናቸዋል የአሥሩ ቃላትን ዝርዝር በክፍል ሦስት መግቢያ ውስጥ እንዲሁም በምዕራፍ ሁለት የአርእስት ማውጫ ላይ ተመልከት ሀ የመጆመሪያውና ታላቁ የፍቅር ትእዛዝ ምላክህን በፍጹም ልብህ በፍጹም ነፍስህም በፍጹም አሳብህም ውደድ ይህ የፍቅር ትእዛዝ ለእኛ ከመሰጠቱ በፊት እግዚአብሔር እኛን በቅድሚያ በፍጹም ፍቅር ወድዶናል ፍቅሩንም በማዳን ሥራው ገልጸታል በመጀመሪያ በታሪክና በምሳሌ እሥራኤላውያንን ከፈርዖን ጽኑ አገዛዝ ከምድረ ሽ ትምህርተ ዛይማናትና ክርስቲያናዊ ሕይወት ግብፅ ከባርነት ቤት ነፃ በማውጣቱ በኋላም በክርስቶስ ነፍሳትን ከሲኦል ከሰይጣን ግዞት ነፃ አውጥቶ በማዳኑ እግዚአብሔር ለእኛ ያለውን ፍቅር አው ቀናል አምነንማል ኛዮሐ እንግዲህ እሱ እኛን እንደወደደን እኛም እሱን እንወደዋለን እሱ እኛን መውደዱን በተግባር እንደ ገለጸልን እኛም እርሱን በፍጹም ኃይላችን መውደዳችንን በተግባር መግለጽ ይኖር ብናል ይህንንም ለማድረግ የምንችለው የአሥሩ ቃላት ትእዛዛትን በመፈጸም ነው ከወደድነው ከእርሱ በቀር ሌላ አምላክን ማምለክ የለብንም ከወደድ ነው ስሙን በከንቱ ወይም በሐሰት መጥራት አይገባንም ከወደድነው የእርሱ የሆነውን ሁሉ ማክበርና ቃሉንም መጠበቅ ይኖርብናል ከዚህ ቀጥሉ በፍቅረ እግዚአብሔር ውስጥ የሚጠቃለሉትን የመጀመሪያዎቹን አራቱን የአሥሩ ቃላትን ትእዛዛት እንመለከታለን ኛ እግዚአብሔር አምላክህ እኔ ነኝ ከእኔ በቀር ሌሎች አማልክት አይሁኑልህ የዚህን የመጀመሪያውን ትእዛዝና የሌሎችንም ትእዛዛት ቃል በቃል አጥንተን በዕለት ተዕለት ኑሮአችን ውስጥ ተግባራዊ በማድረግ ክርስ ቲያናዊ ሕይወታችንን በቃለ እግዚአብሔር ማጠናከር ይገባናል ከአሥሩ ቃላት ሁሉ በሰፊው የተገለጸና በተለይም በብሉይ ኪዳን መጻሕፍት በብዛት የተነገረና የተተረጐሙኀሙመ የመጀመሪያው ትእዛዝ ነው ስለዚህ የትእዛዙን ሙሉ ቃል ከተመሳሳዩ የወንጌል ቃል ጋር እንደሚከተለው እናቀርባለን ከግብፅ ምድር ከባርነት ቤት ያወጣሁህ እግዚአብሔር አምላክህ እኔ ነኝ ከእኔ በቀር ሌሎች አማልክት አይሁኑልህ ዘጸ ለጌታህ ለአ ምላክህ ስገድ እርሱንም ብቻ አምልክ ተብሎ ተጽፏልና ማቴ ይህ የመጀመሪያው ትእዛዝ የምግባርና የሃይማኖት መሠረት ነው ያለ እርሱ ክርስቲያናዊ ሕይወት አይኖርም ሁሉ ነገር ከእግዚአብሔር እንደተገኘና እኛም በእርሱ ስለ ተፈጠርን ከሁሉ ነገር አስቀድመን እርሱን ማወቅና ለእርሱ መገዛትም ያስፈልጋል ስለዚህ በመጀመሪያ ሀልዎቱን ቀጥሎ ማንነቱን ማለት ጠባይዓቱን ከዚያም ትእዛዛቱን አውቀን ለእርሱ መገዛትና እርሱን ብቻ ማምለክ እንደሚገባን እንመለከታለን እግዚአብሔር አምላክህ እኔ ነኝ ያለና የሚኖር እኔ ነኝ ሀልዎቱ አሥርቱ ቃላት የምግባር መመሪያ ብቻ ሳይሆን በይበልጥ የሃይማኖት ሕግ ያለበት እንደሆነ ከላይ በመግቢያው ጠቅሰናል ከምግባር ሃይማኖት ስለሚቀድም የአሥሩ ቃላት የመጆመሪያው አንቀጽ የእግዚአብሔርን ሀልዎት መኖር የሚገልጽ ነው ከሀልዎቱ ጋር ደግሞ አድኅኖቱንና ፍቅሩን ክብሩንና ምስጋናውን ማወቅና ማመን አሰፈላጊና ጠቃሚ ስለሆነ ከብዙው በጥቂቱ እንደሚከተለው ለማየት እንሞክራለን ያምድሟያ ዖጳ ዌጭጨረ ሪልሰመምምፖና ዳድንምምፖም ማወቅኖ ማመ በልብ መታሰቡ በቃል መነገሩ ከፍ ከፍ ይበልና ሰውን የሚወድድ እግዚአብሔር በታላቅ መለኮታዊ መገለጥ በሲና ተራራ ሳይ በሚነደው እሳት መካከል ሆኖ በተራራው እግር ሥር ለተሰበሰቡት ወገኖቹ ለእሥራኤል ሕዝብ የአወጀው ቃልና በኋላም በድንጋይ ጽላት ላይ ጽፎ የሰጣቸው የመጀመ ትምህርተ ዛይማናትና ክርስቲያናዊ ሕፎወዉት ሪያው አንቀጽ አነ ውእቱ እግዚአብሔር አምላክከ ማለት እግዚአ ብሔር አምላክህ እኔ ነኝ የሚል ነበር እኔ ነኝ የሚለው የመጀመሪያው የዕብራይስጡ ቃል ለሙሴ የተገለጸውን ስመ አምላክ ያመለክታል ይኸውም አነ ውእቱ ዘሀሎ ወይሄሉ ያለና የሚኖር እኔ ነኝ የሚለውን ኅቡዕ ስም ያስገነዝበናል ዘጸ ይህ ሰያሜ የሀልዎቱ የህልውናው ሰሙ ነው በዕብራይስጡ ያህዌህ ሃከክኳከ ይባሳል ያህዌህ የሚለውን ቃል በቀላሉ ለመተርጉም ያስቸግራል ቃሉ የሚያ መለክተን ያለና የሚኖር እርሱ ነው ለማለት ነው እንደ ሰባው ሊቃናት ትርጉም እኔው አንዱ እኔው ነኝ ወይም እኔ ያው እኔው ነኝ ማለት ይሆናል ካለመኖር ወደ መኖር ለመጣው ነገር ሁሉ መንሥኤና አስገኝ እር ሱ ብቻ ነው ማለት ሲሆን በአጠቃላይ ሀልዎቱንና አስገኝነቱን ፈጣሪነቱን የሚገልጽ ቃል እንደሆነ ሊቃውንት ያስረዳሉ እግዚአብሔር ራሱ ለራሱ የሰ ጠው ልዩ ስም ስለሆነ በዕብራውያን ዘንድ የተቀደሰ ስመ አምሳክ ነው ስለዚህም እርሱን ሁልጊዜ በዚህ ሰም አይጠሩትም በምትኩ አዶናይ ማለት ጌታ እግዚእ በሚለው ቃል ይጠቀማሉ በግሪኩ ኪሪዮስ ይባላል ትርጉሙም ጌታ እግዚእ ማለት ነው የሥነ ፍጥረት ሁሉ መገኘት ወይም መኖር በእርሱ መኖር ነው የመኖር ሁሉ መሠረቱና ምንጩ እርሱ ሰለሆነ ሁሉም ከእርሱ ሀልዎት ይገኛል ሀልዎቱ በሕገ ልቡና ማለት ፈጣሪ በፍጥረቱ ለፍጥረቱ የታወቀ ቢሆንም ለአበው ቅዱሳን ግን በተአምራዊ ሁኔታ በመገለጡ ህልውናው መኖሩ በተረጋግጠ መንገድ ታውቋል ስለ ሀልዎቱ የትምህርተ ሃይማኖት መቅድምንና በክፍል አንድ አንቀጽ አንድ በፊደል ሀ ያለውን ተመልከት ለሙሴ ሀልዎቱን የገለጸለት አምላክ እሥራኤልን ከግብፅ የባርነት ቀንበር ነፃ ለማውጣት አስቦ ነው እንጂ እንዲያው ሀልዎቱን መኖሩን ለማሳ ወቅ ብቻ አልነበረም ስለሆነም ወዲያውኑ ሙሴን ወደ ምድረ ግብፅ ልኮ እስራኤልን በጽኑ ክንዱ በኃይሉና በተአምራቱ አድኗቸዋል እንግዲህ ስለዚህ ነው የመጀመሪያው ትእዛዝ ሀልዎቱንና አድኅኖቱን በአንድነት ብማገናዘብ ያዳናቸውን ወገኖች የእግዚአብሔርን መኖር ብቻ አውቀውና አምነው ለእርሱ ብቻ እንዲዝዙና እርሱን ብቻ እንዲያመልኩ የሚደነግገው ይህም ማለት የመጀመሪያው አንቀጽ ከግብፅ ምድር ከባርነት ቤት ያወጣሁህ እግዚአ ብሔር አምላክህ እኔ ነኝ ሲል እግዚአብሔር መኖሩን አምሳክነቱን የገለጸው እርሱነቱን ያስታወቀው ከማዳን ሥራው ጋር እሥራኤልን ነፃ ከማድረግ ጋር እንደሆነ ያስገነዝበናል ማለት ነው ከግብፅ ምድር ከባርነት ቤት ያወጣሁህ የሚለው ቃል ለእሥራኤል ሕዝብ ብቻ የተነገረ መስሎን ራሳችንን ማግለል አይገባንም ይህ ቃል እሥራኤል ዘነፍስ ለተባለች ለቤተ ክርስቲያን በምሳሌነት ይነገራል የጥንት እሥራኤላውያንን ከግዞትና ከባርነት ነፃ ያወጣና ያዳነ አምላክ በዘመኑ ፍጻሜ ደግሞ በልጁ በኢየሱስ ክርስቶስ በስሙ የታመኑትን ሁሉ በነፍስም በሥጋም ታድጓቸዋል እኛን ክርስቲያኖችን ከዲያብሎስ ግዛት ከኃጢአት ባርነት ነፃ በማድረግ አድኖናል ከሞት ወደ ሕይወት አሻግሮናል ከሲኦል ወደ ገነት አ ግብቶናል ስለዚህ ቸርነቱንና የማዳን ሥራውን እያሰብን በፍቅርና በምስጋና ልናመልከውና ልንሰግድለት ይገባናል እዚህ ላይ እግዚአብሔር ሕጉና ትእዛዙን ከመስጠቱ በፊት አስቀድሞ የቸርነቱንና የማዳን ሥራውን እን ደፈጸመልን እናስተውል እሥራኤልን ከግብፅ ባርነት ነፃ ካወጣ በኋላ ነው ሕጉና ቃል ኪዳኑን የሰጣቸው ዘጸ ትምህርተ ዛደማናኖትና ክርስቲያናዊ ሕይወት ኑት ሁሉ የኃጢአት ሥርየትና የጸጋ ልጅነት በመስጠቱ ነው ዮሐ በዘመነ ሐዲስ ያለና የሚኖር እግዚአብሔር አምላክ በቸርነቱና በፍቅሩ እኛን አድኖን በጸጋ ልጆቹ እንድንሆን እርሱም ኣባት እንዲሆነን መል ካም ፈቃዱ ሆኖልናል ከእንግዲህ ወዲህ በፍቅር ሆነን የባሕርይ ልጁ እን ዳስተማረን አባታችን ሆይ። በመንገድም ወይም በሥራ ገበታ ወይም በሌላ ሁኔታ ውስጥ ሆነን ለሚያጋጥመን ክፉም ሆነ ደግ ነገር ሁሉ ከላይ በተሰጠን የጸሎት መመሪያ እግዚአብሔርን ስለሁሉም ነገር በልባችን ማመሰገን ይገባናል ይህ አጭር የልቡናና የኅሊና ጸሎት ካልተጠበቀ ክፉ ነገር ሁሉ ያድነናል በዚህም ላይ ክርስቲያናዊ ሕይወታችን የተቀደሰ ይሆናል ስለሁሉም ነገር በሁሉም ጊዜ እግዚአብሔርን በአመሰገነው ቁጥር ሕይወታችንም ሥራችንም ይባረካል ለክርስቲያናዊ ሕይወታችንና ለዕየለቱ ሥራችን የሚረዳን ይኸው ሐዋርያ ሌላ ተግባራዊ የጸሎት መመሪያ ይኸው ሐዋርያ ሰጥቶናል ይኸውም ከላይ ከጠቀስነው ጋር ይመሳሰላል በመጀመሪያ እግዚአብሔርን ማመሰገን ይቀድማል ከምስጋና ጋር ደግሞ ሥራችንን ወይም የምናደርገውን ነገር ሁሉ ዝም ብለን እንዲሁ የምንፈጽመው ሳይሆን በጌታ በእግዚአብሔር ስም እንድናደ ርገው ያስተምረናል የጸሎቱም መመሪያ ቃል በመዝሙርና በዝማሬ በመን ፈሳዊም ቅኔ በጸጋው በልባችሁ ለእግዚአብሔር ዘምሩ እግዚአብሔር አብን በአርሱ በክርስቶስ እያመሰገናችሁ በቃል ቢሆን ወይም በሥራ የምታደርጉትን ሁሉ በጌታ በኢየሱስ ስም አድርጉት ይሳል ቆላ እንግዲህ ይህንን የተቀደሰ መመራየ በመከተል በሥራችንም በማኅበራዊ ጠቪጊ ጅርልሃርዮ ጸክ ክ ር ኾህር ኮ ዐ ኮሎ ከፍ የሚለውን ክፍል ከገጽ ተመልከት ትመህርተ ዛደመናትና ክርስቲፀናዊ ሕይጠት ኑሯችንም ውስጥ ተግባራዊ ማድረግ ይገባናል ይህንና ሌሎችንም የሐዋርያውን መመሪያ አጥብቀን በመያዝ ለተግባራዊነቱም ብንጥር ጸሎት ዕለት በዕለት ኑሯችን ውስጥ ወሳኝ ማሚና እንዲኖረው እናደርጋለን ይህ አድራጐት ደግሞ ከቀጠለ ክርስቲያናዋ ሕይወታችን በመልካም ምግባር እንዲያሸበርቅ በሃይማኖት እንዲጸና ያደርገዋል መልካሙን ሥራችሁን አይተው በሰማያት ያለውን አባታችሁን እንዲያከብሩ ብርሃናችሁ እንዲሁ በሰው ፊት ይብራ የተባለው ተፈጻሚነት ያገኛል ማቴ የሚያጋጥመንን ክፉ ነገር ለመቋቋም ወቅታዊ የኅሊና ጸሎት ማድረግ እጅግ ይጠቅመናል በሰው ሰውኛ ስሜት ተነሣሥተን ክፉን በክፉ በእልህና በቁጣ በመጣላት ከሚፈጠረው የሥጋና የነፍስ አደጋ የሚጠብቀን የክርስቶስን ስም ጠርተን በስሙ ስንጸልይ ነው ምክንያቱም የተቀደሰውን የእግዚአብሔርን ስም በመጥራት የክርስቶስን አርአያ እንድንከተል ጸጋ መንፈስ ቅዱስ ይረዳናል የክርስቶስን ትኅትና ትዕግሥትና ፍቅር በማሰብ ለክፉ ነገር የተ ነሣሣው የቁጣ ስሜታችን ይበርዳል ስለ ክርስቶስ ፍቅር ብለን ክፉውን በክፉ ሳይሆን በደግ ለማሸነፍ እንችላለን የምናሸንፈውም በጸሎትና በቃለ እግዚአብሔር መመሪያ በመኖር ነው ሮሜ በዚህም መንፈሳዊ ተጋድሏችንን እናጠናክራለን መፈቿፎ ፌድሑሥ ያጸሑምፖ ሥጋድታሥ ው ከሥጋ የተወለደ ሥጋ ነው ከመንፈስም የተወለደ መንፈስ ነው ዮሐ በጥምቀት ከውኃና ከመንፈስ በመወለድ ክርስቲያኖች በመንፈሳዊ ሕይወት ይኖራሉ ሆኖም ሰው የሥጋም የመንፈስም ልደት ስላለው ሁለቱም ማለት የሥጋና የመንፈስ ሕይወት አለው በሥጋና በመንፈስ ባሕርይ ውስጥ ስለሚኖር ሕይወቱ ትግል የበዛበት ሆኖ እናገኘዋለን ምክን ያቱም ፈቃደ ሥጋና ፈቃደ ነፍስ ሁልጊዜ ስለሚቀዋወሙ ነው ገላ የሥጋ ኃይል ሲያይል የክርስቲያን መንፈሳዊ ኑሮ እየደከመ ይሄዳል ይህእን ዳይሆን የመንፈስ ቅዱስ ጸጋና ረድኤት ያስፈልገዋል በዚህ ጊዜ ነው መን ፈሳዊ ተጋድሏችን ተጠናክሮ ለመጨረሻው ድል የሚበቃው ታዲያ ይህ የመን ፈስ ቅዱስ ኃይል የእግዚአብሔር ረድኤት የሚገኘው ራሳችንን በጸሎት በመወ ሰን ነው በጸሎት የምንለምነውን ለክርስቲያናዊ ሕይወታችን የሚያ ስፈልገውን ጸጋ መንፈስ ቅዱስን እንደሚሰጠን ክርስቶስ አስተምሮናል ሉቃ መንፈስ ዝግጁ ሲሆን ሥጋ ግን ደካማ እንደሆነ የገለጸልን ጌታችን ወደ ፈተና እንዳንገባ በትጋት እንድንጸልይ የተግባር መመሪያን ሰጥቶናል ማቴ መንፈሳዊ ሕይወታችንና ተጋድሎአችን በትጋት ከም ናደርገው የዘወትር ጸሎታችን ጋር የተገናኘ መሆኑን እናስተውሳላለን ስለ ዚህ ነው መንፈሳዊ ተጋድሏችን የጸሎት ተጋድሎ ነው የተባለው ጸሎትን የሚያስተምረን እን ድንጸልይም የሚያደርገንና የመንፈስንም ብርታት የሚሰጠን መንፈስ ቅዱስ ስለሆነ እርሱን ከማሳዘን እንቆጠብ ሮሜ ኤፌ እንግዲህ ዘወትር በመንፈስ ጸልዩ ተብሏልና ለመንፈሳዊ ተጋድሎአችን ብርታት እንድናገኝ ዘወትር በመንፈስ ቅዱስ ተመርተን ለመጸለይ እንትጋ ኤፌ ይሁዳ ዓለም በተለያዩ መንገዶች ወጥመዱን ዘርግቶ ክርስቲያናዊ ሕይወታችንንና የጸሎት ሥርዓታችንን እየተፈታተነው ይገ ኛል ዓለም ከሚያመጣብን ፈተና ሌላ ከራሳችን ድካም የመነጨው የእምነት ጉድለትና ስንፍናም አለ እንግዲህ እነሂህን ፈተናዎች ልንቋቋም የምንችለው ለጸሎት ቁርጠኛ ሐሳብ ኖሮን ዘወትር የጸሎት ተጋድሎ ለማድረግ ስንወስን ነው ይህንንም ለመፈጸም በመጀመሪያ በእምነታችን ላይ በስሕተት በማወ ቅም ሆነ ባለማወቅ የመጣብንን ጥርጥርና ጉድለት አስወግደን በሙሉ ልብ አም ትምህርተ ዛይጣናትና ክርስቲፀናዊ ሕፀዉት ነን ወደ አምላካችንና አባታችን መጸለይ መንፈሳዊ ግዴታችን መሆኑን መረዳት ብቻ ሳይሆን በተግባር መጀመር ይኖርብናል የጀጩረም መልካም ሥራ መሆኑን አውቆ ለዘላቂነቱ እንዲታገል ትዕግሥትንና መጽናናትን ከእግዚአ ብሔር እንዲያገኝ ለራሱም ለሌላውም ይጸልይ ከላይ እንደ ጠቀስነው በመጀመሪያ እምነታችንን ፍጹም ለማድረግ ያልተቆጠበ ጥረት ማድረግ አለብን በእግዚአብሔር የተገለጸው የእምነት እውቀት መሠረቱና ምንጩ ቅዱሳት መጻሕፍትና ቤተ ክርስቲያን ሲሆኑ ምስክ ሮቹም እነርሱ ናቸው የያዝነው እምነት ተስፋና ፍቅር ሁሉ የተገኘው በሁለቱ ምስክሮች አማካይነት በሚገኘው ጸጋ እግዚአብሔር ስለሆነ ይህ ጸጋ በአ ማኙ ልቡና በማደር እምነቱን ወደ ፍጹምነት ደረጃ ያደርሰዋል ሰለዚህ በቅዱሳት ጩጻሕፍት በተጻፈው በቃለ እግዚአብሔር ተመርተን ከቤተ ክርስቲያን በሚሰጠው ጸሎትና ትምህርት እንዲሁም ከተቀደሱች ምሥጢራት በመሳተፍ በምናገኘው እምነት ተስፋና ፍቅር ላይ ተመሥርተን የዘወትር ጸሎታችንን ለመፈጸም ያልተቆጠበ ጥረት እናድርግ ከእግዚአብሔር ያገኘነው የእምነት የተስፋና የፍቅር ጸጋ እንዲሁም ሌሎቹም የጽድቅ ሥራዎች ሁሉ በጸሎት ኃይል ካልተደገፉ እየቀዘቀዙ ሰለሚሄዱ ከዚህ በታች የተመለከቱትን የጸሉትና ልዩ ልዩ መንፈሳዊ ተጋድሉን ማከናወን ይኖርብናል በእግዚአብሔር ፍቅርና በክርስቶስ ጸጋ የሚካሄድ የመንፈሳዊ ተጋድሎ መርሐ ግብር መግቢያ የመርሐ ግብሩ ዓላማ ክርስቲያናዊ ሕይወታችን ብጸሉትና በቃለ እግዚአብሔር እንዲጠናከርና የመንፈስ ፍሬን እንዲያፈራ እኛም ለመንግሥተ ሰማያት የበቃን እንድንሆን የሚያዘጋጀን ነው ይህንን በምናደርግበት ጊዜ የእግዚአብሔርን ፈቃድ መፈጸማችን ሰለሆነ ራሳችንንና ሌሉችንም ለመጥቀም እንችላለን ስለዚህም ዕለት ዕለት የምናካሄደው ይህ መርሐ ግብር አሰፈላጊ ነቱ ስለታመነበት በማከተለው አኳኋን ቀርቧል ዶራሪድቋ ዳመመራረምፖኖ ያያ ያፇ ሬር ፍቀርሮቨ ዴኖ ንፇሪምሦ መርሐ ግብራችን የተሳካና ፍሬያማ እንዲሆን ዘላቂና ዋስትኖ ያለው ለማድረግ በቅድሚያ መርሐ ግብሩን የሚያካሄደው ሰው አቋሙንና አመለካከቱን መመርመርና ግስተካከል አለበት የመንፈሳዊ ተጋድሉ ተካፋዮችና የመርሐ ግብሩ ፈጻሚዎች የሆንን ሁላችን አቋማችንና አመለካከታችን ተአምኖአችንና ተስፋችን እንዲሰተካከልና ዓላማችንንም ከግቡ ለማድረስ እንድንችል በሦስት አር እስተ ሃይማኖት ላይ መመሥረት ይኖርብናል እነዚህም ከላይ በርእሱ ላይ የተጠቀሱት ሲሆኑ የመጀመሪያው በእግዚአብሔር ፍቅር ስለመሆን በፍቅሩ ሰለ መታመን በፍቅሩም ሰለ መኖር ነው ይኸውም የተአምኖአችንና የተሰፋችን መጩሠረትና አቋም በማንና በምን ላይ እንደሆነ በቅድሚ የሚጎል ጽልን ቃለ ሃይማኖት ነው ሁለተኛው በክርስቶሰ ጸጋ የሚለው ቃለ አሚን ነው ይህም መርሐ ግብራችን በጸጋው አጋዢነት የሚካሄድ መሆኑን የሚያስገ ነዝበን ሲሆን ይህንንም ጸጋ የምናገኘው በክርስቶስ ስለሆነ በእርሱ አምነን በጸጋው ተጠናክረን የምናደርገውን ሁሉ በስሙ ማድረግ እንዳለብን ያስታው ቀናል በክርሰቶስ ሰም የተደረገው ሁሉ በጸጋውና በፍቅሩ እንደተደረገ ይቆጠራል ሰለሆነም እግዚአብሔርን በእርሱ ከማመስገን ጋር መንፈሳዌ ተጋድሉአችንን ሁሉ በጌታችን በኢየሱስ ክርስቶስ ሰም ማድረግ እን ትምህርተ ዛደማኖትና ክርስቲያናዊ ሕደወት በፍቅሩ በመተማመን ከጸናን በፍቅሩም ከኖርን በችሣራችንና በፈተናችንጊዜ ጸጋውና ረድኤቱ አይለየንም በፍቅሩ መኖር ማለት አኛ አሱን በምንወድበት ፍቅር መኖር ማለት ሳይሆን እርሱ እኛን በወደደበት ፍቅሩ ማለት በቸርነቱና በበጎነቱ ተማምኖ በጸጋው መኖር ነው ከሳይ በርእሱ ላይ የተመለከተው የፍቅር ዓይነት የመጀመሪያውና ታላቁ የፍቅር ዓይነት መሆኑ ግልጽ ነው እግዚአብሔር ለሰው ልጆች ያለው ፍቅር እንጂ ሰዎች ለእግዚአብሔር ያላቸው ፍቅር አይደለም እግዚአብሔር ልጁን ክርስቶስን የወደደበት ፍቅሩ ለሰዎችም በመሆኑ የፍቅሩን ታላቅነትና መለኮታዊነት ያስገነዝበናል ዮሐ ልጁን በወደደበት ፍቅሩ ስለ ወደደን ነው የእግዚአብሔር ልጆች የተባልነው ሰለዚህም ነው ሐዋርያው ቅዱስ ዮሐንስ የእግዚኣብሔር ልጆች ተብለን ልንጠራ አብ እንዴት ያለውን ፍቅር እንደ ሰጠን እዩ በማለት በአንክሮ የገለጸው ኛዮሒ ይህ መለኮታዊ ፍቅር እንደ ሰው ሰውኛ ፍቅር ተለዋዋጭና የማያሰተማምን ሳይሆን እውነተኛና ዘላቂ ስለሆነ በእግዚአብሔርና በፍቅሩ በመተማመን የምናካሂደው መንፈሳዊ ነገር ሁሉ ለክርስቲያናዊ ሕይወታችን የተሰፋና የመጽናናት የረድኤትና የሞራል ኃይል ሰጭ ምንጭ ይሆነናል ፍቅሩ ካለንና በፍቅሩም ከተማመንበት ከጥርጥርና ከፍርሃት ነፃ እንወጣለን የግሊና ሰላም እናገኛለን በፍቅሩ ተማምነን እንደ ፍቅሩ በመኖር ከጸናን በፍርድ ቀን ድፍረት ይሆንልን ዘንድ ፍቅር በዚህ ከእኛ ጋር ተፈጽ ሟል ኛዮሐ ፍጹም ፍቅር ፍርሃትን አውጥቶ ይጥላል እንጂ በፍቅር ፍርሃት የለም ፍርሃት ቅጣት ኣለውና የሚፈራም ሰው ፍቅሩ ፍጹም አይደለም በማለት ሐዋርያው ቅዱስ ዮሐንስ ኣስተምሮናል ኛዮሒ ። ጳሷ ጾም ጸሎት ብቻውን አይበቃንም ዋናው የመንፈስ ትግል ነው ክፉውን ኣምርሮ እምቢ ማለት ያስፈልጋል ያዕ ፅብ ጸም ጸሎት ይበቃናል ብለን ዝም ብለን ብንዘናጋ ኃጢአት በልቡናችን ገብቶ ትምህርተ ዛፀማናትና ክርስቲዖናዊ ሕደወት ስለሚያስቸግረን ክፉውን የምንቋቋምበት ጠንካራ የመንፈስ ትግል ያስፈልገባናል ክፉውን እምቢ አሻፈረኝ የምንልበት የሞራልና የመንፈስ ኃይል ከሌለን ወይም እንዲኖረን ካላደረግን በፈተና መውደቃችን አይቀሬ ነው ጾም ጸሎት እሱን መንፈሳዊ ትግልን ይረዱታል ኃይልና ደጀን ይሆኑለታል እንጂ እሱን አይ ተኩትም ይህ የፈቃድና የመንፈስ ኃይል በውስጣችን ካለ ወደ ልቡፍችን መቅደስ ሊገባ የመጣውን ክፉ አሳብ ለመከላከል ወይም የገባውን ለማስወጣት የሚያስችለን ስለሆነ እርሱን አጥብቀን ልንይዘውና በጸም በጸሎት ከእግዚአ ብሔር በምናገኘው ጸጋና ረድኤት ዘወትር ልንገለገልበት የሚገባን የመንፈስ ቅዱሰ መሣሪያ ነው እንግዲህ ይህ በውስጣችን ቀስበቀስ እያደገ የመጣውን የተጋድሎ መንፈስ ክፉውን እያሰወገደ በጐውን የሚተካ መሆኑን አውቀንና አም ነን ሁልጊዜ እንድንጠቀምበት ያስፈልጋል ስለዚህ ነው የመርሐ ግብራችንም ስያሜ የመንፈሳዊ ተጋድሎ መርሐ ግብር የተባለው ያኃዉጳቻ ሪዉድቅ ማ ርድረኖሷ ፉኃፉፍዕ ኃሮጥ ማ ያሮጽናናናጳ እንግዲህ እነዚህ ሦስቱ ጸሎት ጾምና የመንፈስ ትግል ለክርስቲ ያናዊ ሕይወት መጠናከር ያስፈልጉናል እነዚህ ሦስቱን በሚገባ በተግባር ካዋልናቸው በእግዚአብሔር አጋዢነት የኃጢአትን ጦር ድል ለመንሣት ችሎታው ይሰጠናል ነገር ግን ይህን ሁሉ ፈጽመን ምናልባት በኃጢአት ብን ወድቅ ተስፋ መቁረጥ የለብንም ተስፋማ እንዳንቆርጥ የዓለም መድኃኒት ክርስቶስ አለልን ኃጢአታችንን ብንናዘዝ እርሱ ይቅር ይለናል የእርሱ ደም ከኃጢአታችን ሁሉ ያነጻናልና ትልቁ ኃጢአት ኃጢአት የለብኝም ማለት ነው ኃጢአት የለብንም ብንል ራሳችንን እናስታለን እውነትም በእኛ ውስጥ የለም ኛዮሐ ኃጢአት እንዳለብን ብናምንና ብንናዘዝ ለእኛ ኃጢአት ቤዛ ሆኖ በሞተልንና በተነሣልን በክርስቶስ ጸጋ እንድናለን ከክርስቶስ ጋር በታማኝነት ከጸናን ጸጋ ይበዛልናል በጸጋው ኃጢአታችን ይደመሰሳል በሕግ ምክንያት ምንም ኃጢአት ቢበዛ በክርስቶስ በኩል የመጣልን ጸጋ ደግሞ የበለጠ ይበዛልናል ሮሜ ታዲያ ጸጋ ይበዛልን ዘንድ ኃጢአት እናድርግ ማለት ደግሞ የዘባቾች አባባል ነው እንደዚህም ብሎ ማሰብና መናገር በእግዚአብሔር ቸር ነትና የማዳን ሥራው ላይ ማፌዝና መቀለድ ይሆናል ጸጋ ይበዛልን ዘንድ ኃጢአት እናድርግ ማለት ትልቅ ስሕተት መሆኑን መረዳት አለብን ጸጋውን ከሰጠን ከክርስቶስ ጋር በሞትም በሕይወትም አንድ ከሆንን ኃጢአትን አና ደርግም ምክንያቱም ከክርስቶስ ጋር በመስቀል ለኃጢአት ሞተናል ማለት ከኃጢአት ተለይተናል አሁን የምንኖረው ኑሮ በክርስቶስ ትንሣኤ ያገኘ ነው አዲስ ሕይወት ነው በመጀመሪያው ትንሣኤ ማለት በትንሣኤ ልቡና የሚኖሩ ሁሉ በሥጋ ፈቃድ ሳይሆን በመንፈስ ስለሚመላለሱ በምድራዊ ኑሮአ ቸው ውስጥ ከሚያጋጥማቸው ኃጢአት ጋር እየተዋጉ ይኖራሉ ኃጢአትን እን ዳናደርግ ታዘናልና ለኃጢአት እጅ ላለመስጠት ያላሠለሰ ጥረት ማድረግ ይኖርብናል ነገር ግን ከላይ እንደ ጠቀስነው ኃጢአትን ባጋጣሚ ብናደርግ የኃጢአታችን ማስተሥርያ የሆነው መድኀኔዓለም ክርስቶስ እንደአለልን ተጽፎአል ኛዮሐ ዳግመኛም ለእኛ የሚራራ የአብ ሊቀ ካህናት ክርስቶስ እን ደሆነ ስለምናውቅ በጸጋውም ሰለምንተማመን ምንጊዜም ቢሆን ተስፋ መቁረጥ የለብንም ተስፋ መቁረጥ ሞትን ያመጣብናል ምክንያቱም ተስፋ መቁረጥ ማለት ራስን ከጸጋው መለየት ማለት ነው ራሱን ከጸጋው የለየ ደግሞ ሞት ትምህርተ ዛዩማናትና ክርስቲያናዊ ሕጠት እንጂ ሕይወት የለውም ዕብ ስለዚህ እነዚህንና እነዚህን የመሳሰሉ የእግዚአብሔር ቃል የጸጋና የተስፋ ቃል ሰላሉን በእነርሱ እየተጽናናን ከወደቅንበት ተነሥተን መንፈሳዌ ተጋድሉአችንን መቀጠል ነው እንጂ ተጋድሉአችንን ማቋረጥ በክርስቲያናዊ ሕይወታችን ላይ መፍረድ ይሆንብናል ምክንያቱም ተጋድሎን ማቋረጥ እጅን ለኃጢአት መስጠት ሰለሆነ ሌሉች ያልተጠበቁ ፈተናዎችን በሕይወታችን ላይ ያመጣብናል ጻድቅ ሰባት ጊዜ ሲወድቅ ሰባት ጊዜ ይነሣል የተባለው እኮ ሦስት ጊዜ ሲወድቅ አንድ ጊዜ ወይም ስድስት ጊዜ ሲወድቅ ሁለት ገዜ ይ ነሣል አልተባለም አንድ ጊዜ ሲወድቅ አንድ ጊዜ ይነሣል ሁለት ጊዜ ሲወ ድቅ ሁለት ጊዜ ይነሣል ይህም ማለት በወደቀ ቁጥር ይነሣል እንጂ አያ ሠልስም አያቋርጥም አይዘገይም እንግዲህ እኛም በወደቅን ቁጥር ወዲያው እየተነሣን በመድኃኔዓለም አለኝታነት ታምነን በእርሱ ጸጋና ምሕረት ተስፋ አድርገን በእርሱ አጋዢነት ሃይማኖታችንን ጠብቀን በጆጾም በጸሎት ጸንተን ተጋድሎአችንን አጠናክረን እስከ መጨረሻው ብንጋደል ጽድቅን እናፈራለን እሰከ መጨረሻው የታገሠና የጸና ይድናልና ማር እርሱም ደግሞ በጌታችን በኢየሱስ ክርስቶስ ተን ያለ ነቀፋ እንድትሆኑ አስከ ፍጻሜ ድረስ ያጸናችኋል ወደ ልጁ ወደ ጌታችን ወደ ኢሃሱስ ክርስቶስ ኅብረት የጠራችሁ እግዚአብሔር የታመነ ነው ቆሮ በቃሉ መሠረት በቤተ ክርስቲያን ውስጥ በእምነት በተስፋ በፍቅር መኖርና ማገልገል ከላይ በቁጥር ኃጢአትን ሰለ መከላከል በጥቂቱ አውስተናል ከዚህ ደግሞ ጽድቅን እንድናፈራ ቃለ እግዚአብሔርን በመከተል በቤተ ክርስ ቲያን ውስጥ እየኖርን የሚፈለግብንንና የሚገባንን መልካም ሥራ የትኛው እን ደሆነ አውቀን አገልግሎታችንን በትጋት እንድንፈጽም የሚያሳስብ መርሐ ግብር ነው ተገሐሥ እምእኩይ ወግበር ሠናየ ከክፉ ሽሽ መልካምንም አድ ርግ እንደተባለው ክፉውን ነገር በመከላከል ብቻ ተጋድሏችንን አናቆምም ቀጥለን መልካሙን ነገር ደግሞ ማድረግ ይገባናል መዝ ሪፅቋ ሯማምታሦሦናኖ ምቨያራቻፇቻ ሐማጋወ ቃታ ያቀፉጎቆሦፉ መዱአፍፖ ጳኖናዖናኖ መልካም ለማድረግ መልካሙን ነገር በትክክል ማወቅ ይኖርብናል እንዲያው በልማድ የሚመራ ሰው በጨለማ የሚሄድን ሰው ይመሰላል የጨለማ ተጓዥ ትክክለኛውን መንገድ መያዝ አለመያዙን አያውቀውም ባጋጣሚ ትክክለኛውን መንገድ እንኳ ቢይዝ በመንገዱ ላይ በጨለማው ምክን ያት ብዙ አደጋ ስለሚያጋጥመው ክከአሰበበት መድረስ አለመድረሱ አይታ ወቅም እንደዚሁም ክፉ ወይ በጎ እንደሆነ ሳናውቅ በልማድ የያዝነው ነገር ካለ ውጤት አይኖረውም በተለይም በአሁኑ ዘመን የምንገኝ ክርስቲያኖች ጥበብና እውቀት በተስፋፋበት ዓለም ውስጥ ይልቁንም ተቃዋሚዎች በበዙበት ኅብረተ ሰብ መካከል ስለምንኖር ሰለሃይማኖታችንና ስለ ተስፋችን የበለጠ አውቀን ለሚጠይቁንም መልስ ለመስጠት መቻል አለብን መንፈሳዊ አኗጽኗራችንንም ለሚያሙትና ለሚሳደቡት በበጎ ኅሊና ሆነን በጎ ምግባራችንን እንዲያውቁት እናድርግ ስለዚሁ ጉዳይ ቅዱስ ጴጥሮስ ሐዋርያዊ መመሪያውን እን ደሚከተለው ሰጥቶናል ትምህርተ ዛዩመማናትና ክርስቲዖናዊ ሕሯዉት በእናንተ ስላለ ተስፋ ምክንያትን ለሚጠይቁአችሁ ሁሉ መልስ ለመስጠት ዘወትር የተዘጋጃችሁ ሁኑ ነገር ግን በየዋህነትና በፍርሃት ይሁን በክርስቶስ ያለውን መል ካሙን ኑሯችሁን የሚሳደቡ ሰዎች ክፉን እንደምታደርጉ በሚያሙበት ነገር እን ዲያፍሩ በጎ ኅሊና ይኑራችሁ ኛጴጥ እንግዲህ ከላይ እንደ ተጠቀሰው ስለ ተሰፋችን ስለ ሃይማኖታችን ስለ መንፈሳዊ ኑሯችንና ስለ መሳሰሉት ቢጠይቁን መልስ ለመስጠት እንድንችል መጀመሪያ የክርስትና ትምህርትና እውቀት እንዲኖረን ያስፈልጋል ይህ አውቀት ደግሞ እንዲኖረን ከፈለግን ከቃለ እግዚአብሔር እናገኘዋለን ቃሉን ደግሞ ከቅዱሳት መጻሕፍት ማለት ከብሉያትና ከሐዲሳት እናገኘዋለን ስለዚህ ክርስቲያናዊ ሕይወታችን እንዲያድግና ጽድቅን እንዲያፈራ የመጀመሪያው ነገር ቃለ እግዚአብሔርን መማርና ማጥናት ነው ይህንን ከልጅነታችን ጀምሮ ያደረግ ነው ብንሆን በኋላም ጊዜ የጀመርን ብንኖር ምንም የማናውቅም ብንገኝ ሁላችንም ቃሉን በትክክል አውቀን ለሌሎችም እያሳወቅን በቃሉ መሠረት ክርስቲያናዊ ሕይወታችንን መምራት ቅድሚያ የሚሰጠው የመጀመሪ ያው ሥራችን መሆን ይገባዋል እንግዲህ ለቅዱሳት መጻሕፍት ጥናት ጊዜ ሰጥተን የመርሐ ግብራችን አንዱ ክፍል አድርገን እንያዘው በበን ሥራ ሁሉ ፍሬ እያፈራችሁ በእግዚአብሔር እውቀት እያደ ጋችሁ ለጌታ እንደሚገባ ትመሳለሱ ዘንድ እንለምናለን ቆላስ ያጳሂጸወጨሮ ይት አሰቋመቋፆ የቃለ እግዚአብሔር ጥናታችንን ከቤተ ክርስቲያን ውጭ ሳይሆን በቤተ ክርስቲያን ውስጥ በመኖርና በማገልገል መካሄድ አለበት ምክንያቱም የክርስትና ሕይወታችንን የጸጋ ልጅነታችንን ከእግዚአብሔር ያገኘነው በቤተ ክርስቲያን አማካይነት ስለሆነ ትክክለኛውን የቃለ እግዚአብሔር ትምህርትና ትርጉም ከዚያው እናገኘዋለንና ነው በእግዚአብሔር ቤት ውስጥ በጸጋው እን ደተወለድን ከዚያው ሆነን በቃሉ እየታነፅን ማደግ ይኖርብናል ቃሉና ቤቱ አይለያዩም ሁለቱም የእርሱ ናቸውና ቃሉን የሰጠን እርሱ ነው ቤተ ክርስቲያንንም ያቋቋመ እርሱ ነው ስለዚህ ከቤተ ክርስቲያን ውጭ ሆኖ ቃሉ ብቻ ይበቃኛል ማለት ታላቅ ስሕተት ነው ይልቅስ እንደ ነቢይቱ ሐና በእግዚአብሔር ቤት ውስጥ እየኖርን አምላካችንን እናገልግለው በጸምና በጸሎትም ሌሊትና ቀን እያገለገለች ከመቅደስ አትለይም ነበር ተብሎ ስለ እርሷ የተጻፈውን እያሰብን እኛም በተሰጠን ጸጋ መሠረት የእግዚአብሔርን ቤት እናገልግል ሌቃ እንግዲህ በቃለ እግዚአብሔር ተመሥርተን ክርስቲያናዊ መርሐ ግብራችን መንፈሳዊ ተጋድሎአችን እናታችንና አስተ ማሪያችን በሆነችው በቤተ ክርስቲያን ውስጥ በመኖርና በማገልገል ይሁን ክፍል ሦስት ምዕራፍ አንድ በፊደል ተራ ረ ቁጥር ተመልከት እንዴት ነው በቤተ ክርስቲያን ውስጥ ለመኖርና ለማገልገል የምን ችለው።

• N.B. This Summary is Very Experimental!! based on the following scripts from:
  • https://github.com/millzon/textSummarizer-am
  • https://github.com/icoxfog417/awesome-text-summarization#motivation